17 Bộ không công khai ngân sách
Sáng 16/6, Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) và Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) đồng tổ chức buổi Công bố trực tuyến chỉ số Công khai ngân sách Bộ, cơ quan Trung ương (MOBI) năm 2020.
Năm 2020 là năm thứ 3 liên tiếp chỉ số MOBI được thực hiện và công bố. MOBI 2020 đánh giá mức độ công khai ngân sách của 44 Bộ, cơ quan Trung ương, trong đó có 38 Bộ, cơ quan Trung ương là đơn vị dự toán và 6 cơ quan, tổ chức Trung ương được ngân sách Nhà nước (NSNN) hỗ trợ.
MOBI 2020 được xây dựng thông qua 5 tiêu chí chính là: Tính sẵn có, tính kịp thời, tính đầy đủ, tính thuận tiện và tính liên tục của 6 loại tài liệu bắt buộc phải công khai theo Luật NSNN năm 2015.
Tính liên tục là tiêu chí lần đầu tiên được sử dụng trong khảo sát MOBI 2020 và chỉ được áp dụng cho hai loại tài liệu bao gồm Dự toán thu-chi ngân sách và Quyết toán NSNN.
Kết quả khảo sát MOBI 2020 cho thấy, mức độ công khai ngân sách của các Bộ, cơ quan Trung ương chưa có cải thiện so với 2019. Vẫn còn nhiều đơn vị chưa công khai hoặc chưa công khai đầy đủ, chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định.
Điểm trung bình MOBI 2020 là 21,64 điểm, tương đương với điểm trung bình MOBI 2019. Có 34 trong tổng số 44 Bộ, cơ quan Trung ương có điểm công khai ngân sách. Có 10 Bộ, cơ quan Trung ương không có tên trong bảng xếp hạng 2020, đồng nghĩa với việc các cơ quan này không có thư mục công khai ngân sách và không công khai các tài liệu ngân sách trên cổng thông tin điện tử của đơn vị tại thời điểm khảo sát.
Báo cáo MOBI 2020 cho biết, có 27 cơ quan, tổ chức công khai ít nhất 1 tài liệu ngân sách (chiếm 61,36%) và tăng 3 đơn vị so với kỳ khảo sát 2019. Tuy nhiên, vẫn còn 17 đơn vị không công khai bất kỳ một tài liệu nào tại thời điểm khảo sát (tương đương với 38,64%).
Trong xếp hạng MOBI 2020, Bộ Tài chính có thứ hạng cao nhất với 66,63 điểm quy đổi, xếp hạng công khai ở mức tương đối đầy đủ, nhưng vẫn chưa đạt điểm A. Thứ nhì là Bộ Tư pháp cũng chỉ hơn 48 điểm.
Trong nhóm “cuối bảng” bao gồm Bộ Y tế, Đại học Quốc gia TP.HCM, Ủy ban Sông Mê Kông,
Phó giám đốc Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) Nguyễn Quang Thương cho biết, điểm lưu ý trong báo cáo là tính kịp thời về công bố các tài liệu ngân sách theo quy định chưa được các các bộ, cơ quan Trung ương chú trọng. Các tài liệu còn lại gồm báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị (quý 1, 6 tháng, 9 tháng và cả năm 2020) chỉ được công khai đúng hạn bởi lần lượt 4, 4 và 3 đơn vị. Thậm chí, báo cáo MOBI 2020 nhấn mạnh không có đơn vị nào công khai đúng hạn báo cáo tình hình thực hiện ngân sách cả năm 2020.
Ngoài ra, kết quả khảo sát MOBI 2020 cho hay 32/44 đơn vị có điểm về tính thuận tiện (tương đương với 72,72%) và tăng 5 đơn vị so với khảo sát MOBI 2019. Song các tài liệu ngân sách được công khai vẫn chưa đầy đủ nội dung theo quy định tại Thông tư 90/2018/TT-BTC và còn thiếu báo cáo thuyết minh hoặc không đầy đủ nội dung của các bảng biểu.
Kiến nghị ban hành chế tài xử lý các đơn vị không tực hiện công khai NSNN
Qua kết quả khảo sát, báo cáo chỉ số MOBI 2020 đề xuất tới các bộ, cơ quan Trung ương một số giải pháp để cải thiện chỉ số công khai ngân sách trong những năm tiếp theo. Cụ thể, các đơn vị cần công khai kịp thời các loại tài liệu ngân sách trong chuyên mục công khai ngân sách trên cổng thông tin điện tử theo quy định tại Thông tư 61/2017/TT-BTC và Thông tư số 90/2018/TT-BTC. Bên cạnh đó, các tài liệu ngân sách phải công khai đầy đủ nội dung, tối thiểu theo đúng bảng biểu đồng thời sử dụng các định dạng thân thiện với người sử dụng (như word, excel…). Ngoài ra, các tài liệu ngân sách được công khai cần kèm theo quyết định công bố công khai thông tin của cơ quan có thẩm quyền (ví dụ: Quyết định/ Nghị quyết phê duyệt, ban hành tài liệu, các bảng biểu phụ lục kèm theo) và cần duy trì liên tục, thường xuyên.
Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược (VESS) nhận định: “Trong khi mức độ công khai minh bạch của các tỉnh liên tục được cải thiện (thông qua đánh giá bằng chỉ số POBI hàng năm) thì các cơ quan trung ương lại chưa có nhiều tiến bộ dù Luật Ngân sách 2015 đã có hiệu lực. Tôi cho rằng đây là lúc Quốc hội cần phát huy vai trò giám sát của mình trong việc thúc đẩy tính công khai, minh bạch của hệ thống tài chính công”.
Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân sách, Ủy ban Tài chính Ngân sách, Văn phòng Quốc hội - TS Nguyễn Minh Tân cho rằng, cần thiết tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội đối với tình hình thực hiện công khai ngân sách Trung ương. Và Chính phủ cần thúc đẩy các Bộ, cơ quan Trung ương thực hiện công khai ngân sách theo quy định của pháp luật và ban hành chế tài xử lý các đơn vị không thực hiện công khai NSNN. Đồng thời mong muốn Kiểm toán Nhà nước đưa nội dung công khai minh bạch về tài liệu ngân sách của các Bộ, cơ quan Trung ương vào nội dung kiểm toán tuân thủ…
Chỉ số MOBI do Liên minh Minh bạch Ngân sách (BTAP) chủ trì xây dựng, do hai tổ chức thành viên là Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) và Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) thực hiện, với sự tài trợ của Tổ chức Oxfam tại Việt Nam.
