Trong 12 ngày đêm cuối tháng Chạp năm 1972, Hà Nội đã sát cánh cùng các địa phương bắn rơi 81 máy bay Mỹ, trong đó có 34 chiếc B52, bắt sống 43 giặc lái. Trong đó, quân và dân Thủ đô đã bắn rơi 30 máy bay Mỹ, bao gồm 25 chiếc B52, góp phần làm nên Chiến thắng lịch sử “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”.
Giờ đây, mỗi khi nhắc tới sự kiện này, chúng ta đều khẳng định: Chiến dịch “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” cuối tháng 12/1972 là chiến thắng của bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam, chiến thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX. Đây là chiến thắng có ý nghĩa lịch sử và thời đại sâu sắc, góp phần rất quan trọng đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đi đến thắng lợi hoàn toàn. Thắng lợi đó là kết quả của việc phát huy sức mạnh tổng hợp của quân và dân Thủ đô Hà Nội trong thời đại Hồ Chí Minh. Đó cũng có thể coi là chiến thắng của lòng dân.
Nhiều người trải qua thời điểm cam go ấy hẳn còn nhớ. Những ngày cuối tháng Chạp năm 1972 cũng như trong suốt những năm chống chiến tranh phá hoại của không quân Mỹ, trong bom rơi đạn nổ, giữa cái sống, cái chết, người Hà Nội vẫn giữ một thái độ bình tĩnh. Khi B52 đánh phá Hà Nội, dòng người đi sơ tán bằng đủ mọi phương tiện, từ ô tô, xe đạp, cả xích lô, đi bộ, đi cả ban ngày, ban đêm… vẫn trật tự, nhường nhịn giúp đỡ nhau không hề xảy ra chen lấn, xô đẩy, càng không có chuyện cướp bóc, tội phạm.
Tại các cửa hàng, các xe bán hàng lưu động của mậu dịch quốc doanh, những người còn ở lại TP vẫn kiên nhẫn xếp hàng chờ tới lượt mình, tự động nhường cho phụ nữ có thai, người có con nhỏ mua trước… Các gia đình đi vắng, khóa cửa đã có hàng xóm, dân phòng, tự vệ trông nom. Tịnh không xảy ra nạn trộm cắp, hôi của… Tại các bến phà, cầu phao, không hề xảy ra cảnh chen lấn, xô đẩy.
Không những thế, trong hoàn cảnh đó còn xuất hiện biết bao tấm gương chiến đấu dũng cảm, biết bao nghĩa cử cứu người, nhường cơm sẻ áo, chia sẻ cửa nhà thậm chí nhường nhau chỗ cuối cùng trong hầm trú ẩn...
Những ngày này, trước bức tượng Người mẹ bồng xác con tại Đài tưởng niệm trên phố Khâm Thiên không ngớt khói hương tưởng nhớ những người dân đã thiệt mạng vì bom B52 của Mỹ trong đêm 26/12 năm ấy.
Vào lúc 22 giờ 30 đêm 26/12/1972, một ngày sau lễ Giáng sinh, 30 máy bay B52 của quân đội Mỹ đã ném bom xuống đường phố Khâm Thiên, con phố đông đúc tại trung tâm Hà Nội. Vệt bom hủy diệt kéo dài 1.000m với chiều rộng 40 - 50m phá hủy 534 ngôi nhà, giết hại 287 người dân, trong đó có 94 phụ nữ, 40 cụ già, 55 trẻ em.
Người dân Khâm Thiên đã đứng dậy, vượt qua đau thương mất mát, tạo dựng lại cuộc sống từ cảnh đổ nát, hoang tàn bởi trận bom B52 kinh hoàng. Với những sẻ chia, giúp đỡ của các cấp, các ngành, Tết Quý Sửu năm 1973, người dân Khâm Thiên có đủ bánh chưng, mứt tết để cúng ông bà tổ tiên, người thân đã mất trong những căn nhà tranh tre dựng tạm nhờ sự hỗ trợ của bà con các địa phương lân cận.
Những điều ấy chỉ có được khi lòng dân đã thống nhất, biến mọi đau thương thành sức mạnh để chiến thắng kẻ thù. Chính sức mạnh lòng dân đã góp phần cùng những Sam 2, những Mig 21, những pháo phòng không tầm cao, tầm thấp, những súng máy, súng trường… đánh bại không lực Mỹ trong 12 ngày đêm năm ấy, làm nên một Điện Biên Phủ trên không của Hà Nội và cả nước.
Nhắc lại chiến công hào hùng, những ký ức không thể nào quên tháng Chạp năm ấy, cũng là ôn lại bài học về sức mạnh to lớn của lòng dân, những giá trị nhân văn trường tồn đã, đang và sẽ tạo nên những kỳ tích của đất nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm qua, hôm nay và tương lai.
