Chính phủ số hiệu quả hơn khi AI Pháp Luật đồng hành cùng người dân

Gỡ vướng pháp lý và hoàn thiện nền tảng số

Trong hành trình xây dựng chính phủ số, nền tảng pháp lý là điều kiện tiên quyết để các dịch vụ công vận hành ổn định trên môi trường số. Bộ Tư pháp đã sàng lọc 90 nội dung chồng chéo, chưa thống nhất liên quan đến phân cấp phân quyền, đồng thời báo cáo Chính phủ để chỉ đạo xử lý. Việc làm này tạo cơ sở quan trọng cho mô hình chính quyền địa phương hai cấp vận hành thống nhất, hạn chế xung đột thẩm quyền và bảo đảm tính khả thi trong quá trình số hóa.

Song hành với đó, yêu cầu kết nối toàn bộ cơ sở dữ liệu quốc gia, dữ liệu chuyên ngành và dữ liệu dùng chung theo quy định của Nghị định 278/2025/NĐ-CP đến ngày 31/12/2026 chính là bước đi quan trọng để xóa bỏ cát cứ dữ liệu. Trục dữ liệu thống nhất sẽ giúp quy trình hành chính điện tử vận hành trơn tru hơn, giảm tối đa việc yêu cầu người dân cung cấp lại thông tin đã được xác thực. Cùng với Nghị định 280/2025/NĐ-CP mới ban hành cho phép sử dụng dữ liệu tích hợp trên VNeID thay cho bản sao giấy tờ, người dân đang dần tiếp cận các thủ tục gọn hơn, nhanh hơn và ít phụ thuộc vào hồ sơ giấy.

Việc chuẩn hóa pháp lý cũng giúp cho các địa phương chủ động hơn trong triển khai nhiệm vụ, đặc biệt tại cấp cơ sở nơi người dân tương tác trực tiếp với chính quyền. Bộ Tư pháp cho biết sẽ tiếp tục hoàn thiện pháp luật về phân định thẩm quyền và cơ chế vận hành chính quyền hai cấp, bảo đảm khả năng ứng dụng công nghệ thông tin đồng bộ từ trung ương đến cơ sở. Đây là tiền đề quan trọng để các địa phương có thể đưa nhiều dịch vụ lên môi trường số và tạo điều kiện cho công cụ AI phát huy hiệu quả.

Chuyển động từ cơ sở trong giải quyết thủ tục số

Tại cấp cơ sở, quá trình chuyển đổi số thể hiện rõ nhất qua cách cán bộ và người dân tiếp cận các thủ tục hành chính hàng ngày. Phường Định Công của TP Hà Nội là một trong những đơn vị có những thay đổi xuất phát trực tiếp từ phân cấp và ứng dụng công nghệ.

Một khu đất rộng năm nghìn mét vuông từng bị lấn chiếm làm gara ô tô trong thời gian dài đã được giải tỏa hoàn toàn sau khi mô hình hai cấp được triển khai. Thẩm quyền rõ ràng hơn, trách nhiệm cụ thể hơn và dữ liệu quản lý được cập nhật giúp phường dễ dàng tuyên truyền, vận động và xử lý dứt điểm tình trạng lấn chiếm. Việc trả lại mặt bằng sạch cho cộng đồng cho thấy hiệu quả của việc kết hợp phân cấp với công nghệ quản lý đô thị.

Tại bộ phận một cửa, sự thay đổi còn rõ nét hơn. Người dân được hướng dẫn nộp hồ sơ trực tuyến, theo dõi tiến độ và nhận kết quả trên nền tảng số. Trường hợp ông Hoàng Văn Đại (70 tuổi), tới nộp hồ sơ cấp phép xây dựng là ví dụ điển hình. Với sự hướng dẫn của cán bộ phường, ông thực hiện trọn vẹn quy trình từ đăng nhập, đính kèm tài liệu đến theo dõi xử lý mà không gặp trở ngại. Ông Đại chia sẻ: “Các thủ tục hành chính được rút ngắn đáng kể. Nó giúp tôi giảm bớt thời gian đi lại và không phải chờ đợi vốn gây phiền hà như trước đây”.

Ông Nguyễn Sỹ Phong - Phó Chủ tịch UBND phường Định Công cho biết. “Sự chuyển biến này không chỉ đến từ ý thức đổi mới mà nhờ cơ chế phân cấp đã giảm hẳn tầng nấc trung gian”. “Phường tiếp nhận và xử lý trực tiếp hồ sơ, chuyển những trường hợp đủ điều kiện cho phòng kinh tế hạ tầng tham mưu, sau đó phường phê duyệt và trả kết quả theo đúng quy định. Khi hồ sơ được xử lý trên môi trường số, tiến độ rõ ràng hơn, cán bộ giảm bớt áp lực giấy tờ trong khi người dân dễ dàng giám sát” - Phó Chủ tịch UBND phường khẳng định. Việc thay đổi này mang tính nền tảng trong cải cách hành chính, cho thấy chuyển đổi số chỉ hiệu quả khi gắn liền với phân cấp và quy trình minh bạch.

AI Pháp Luật nâng hiệu quả phục vụ người dân

Chính những chuyển động kể trên đã tạo nền tảng để các công cụ hỗ trợ như AI Pháp Luật được sử dụng hiệu quả, bởi số hóa thủ tục không thể tách rời việc người dân có khả năng tiếp cận thông tin pháp lý một cách đơn giản, chính xác.

Trợ lý AI Pháp Luật được thiết kế để giúp người dân tiếp cận pháp luật dễ dàng, hỗ trợ quá trình xử lý thủ tục hành chính và nâng cao tính minh bạch. Với việc được huấn luyện trực tiếp từ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chính thống và tự động cập nhật ngay khi có quy định mới, AI đảm bảo thông tin đưa ra luôn hợp thời điểm và có căn cứ rõ ràng.

Theo đó, trong gần 5 tháng vận hành, AI Pháp Luật đã xử lý hơn 140.000 câu hỏi từ người dân và doanh nghiệp. Khả năng tiếp nhận câu hỏi bằng ngôn ngữ đời thường, không yêu cầu hiểu thuật ngữ pháp lý, giúp công cụ này tiếp cận được đông đảo người dùng. Khi người dân đặt câu hỏi liên quan đến thẩm quyền chứng thực sau khi xã sáp nhập thành phường, AI trả lời trong hai giây, trích dẫn chính xác điều khoản trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Nghị định 280, đồng thời giải thích ngắn gọn để người dùng hiểu bản chất vấn đề. Đây là điều mà các công cụ tìm kiếm thông thường không thể đảm bảo do không được huấn luyện từ nguồn dữ liệu pháp lý thống nhất.

Không chỉ trả lời câu hỏi, AI Pháp Luật còn tự động tóm tắt văn bản dài, gợi ý nội dung trọng tâm, liên kết trực tiếp tới điều khoản để người dân đối chiếu. Qua đó, giúp giảm đáng kể thời gian tìm hiểu, đặc biệt với những văn bản nhiều trang và thường xuyên sửa đổi. Với cán bộ pháp chế hoặc nhân sự tại điểm một cửa, đây cũng là công cụ hỗ trợ đắc lực, giảm sai sót và tăng độ chính xác khi hướng dẫn người dân.

Mới đây, tại lễ ra mắt Cổng pháp luật quốc gia phiên bản chính thức, lãnh đạo Nhà nước đánh giá việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phổ biến pháp luật là xu hướng tất yếu và cần được mở rộng. AI sẽ giúp người dân chủ động hơn trong tiếp cận thông tin và bảo đảm quyền lợi hợp pháp của bản thân trong bối cảnh pháp luật thay đổi nhanh và ngày càng phức tạp.

Trên thực tế, AI Pháp Luật vẫn còn một số hạn chế, điển hình là khả năng xử lý các tình huống do đòi hỏi tư duy phản biện sâu, song Bộ Tư pháp cho biết, sẽ tiếp tục phát triển công cụ này, mở rộng kho dữ liệu và cải thiện khả năng tương tác…