Tuy nhiên, để dự thảo sớm được hoàn thiện và ban hành chính thức, Bộ Công Thương đang tiếp tục tiếp nhận, chọn lọc kỹ lưỡng ý kiến của người dân và DN. Đó là khẳng định của Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh tại cuộc trao đổi với các cơ quan báo chí ngày 14/8.
Cơ sở để xác định “hàng hóa Việt Nam”
Cho tới nay, Việt Nam đã ban hành nhiều quy định về xuất xứ hàng hóa, trong đó có việc như thế nào thì một sản phẩm được coi là có xuất xứ Việt Nam. Tuy nhiên, các quy định này mới chỉ áp dụng cho hàng xuất khẩu và hàng nhập khẩu; còn với hàng hóa sản xuất, lưu thông trong nước, hiện chưa có quy định như thế nào thì được gắn nhãn “sản phẩm của Việt Nam” hay “sản xuất tại Việt Nam”.
Việc thiếu vắng các quy định về việc thế nào thì một sản phẩm được coi là “sản phẩm Việt Nam” hay “sản xuất tại Việt Nam” đã khiến nhiều tổ chức, cá nhân lúng túng khi muốn ghi chính xác nước xuất xứ trên nhãn sản phẩm theo quy định của Nghị định 43/2017.
Ở chiều ngược lại, một số mặt hàng dù chỉ trải qua các công đoạn gia công, lắp ráp, chế biến đơn giản tại Việt Nam nhưng cũng gắn nhãn “sản xuất tại Việt Nam” khiến người tiêu dùng thắc mắc thậm chí bức xúc nhưng các cơ quan chức năng lại không có căn cứ để phân xử.
Để khắc phục các bất cập trên, tháng 6/2018, Bộ Công Thương đã có Tờ trình báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ được nghiên cứu, xây dựng một văn bản quy phạm pháp luật về việc như thế nào thì một sản phẩm, hàng hóa được coi là “sản phẩm của Việt Nam” hay “sản xuất tại Việt Nam”.
Được sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, sau một năm trao đổi với các bộ, ngành hữu quan về cơ sở pháp lý cũng như hình thức văn bản, Bộ Công Thương đã hoàn thành dự thảo ban đầu dưới hình thức Thông tư và đã đăng tải để lấy ý kiến người dân và DN.
Không làm khó doanh nghiệp?
Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, dự thảo thông tư đã đưa ra các điều khoản chung về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và giải thích các thuật ngữ sử dụng trong thông tư. Các trường hợp được phép và không được phép thể hiện là hàng hóa của Việt Nam, cách thức và ngôn ngữ thể hiện.
Các trường hợp, tiêu chí để hàng hóa được coi là hàng hóa của Việt Nam hay các quy định liên quan đến việc xác định hàng hóa của Việt Nam (gia công đơn giản, bao bì phụ kiện, tỉ lệ linh hoạt, yếu tố gián tiếp).
Lý giải về việc dự thảo thông tư mới đưa ra các tiêu chí xác định như thế nào là hàng hóa của Việt Nam hay sản xuất tại Việt Nam nhưng lại không đề cập đến khái niệm “Lắp ráp tại Việt Nam” hay “Thiết kế tại Việt Nam”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho hay, Điều 15 của Nghị định 43/2017 không cho phép DN được sử dụng cụm từ này; Thông tư lại là văn bản dưới cấp Nghị định nên Ban soạn thảo đã loại bỏ điều khoản này ra.
Nếu DN nhập khẩu đầu vào từ nhiều nước khác nhau, sản phẩm cuối cùng lại không đủ điều kiện để thể hiện là hàng hóa của Việt nam thì DN sẽ thể hiện xuất xử theo Nghị định 43/2017, tức là xác định và tự chịu trách nhiệm miễn là không ghi xuất xứ Việt Nam.
Đại diện Bộ Công Thương cũng khẳng định, Thông tư này sẽ không làm phát sinh thêm chi phí cho DN, bởi ghi nhãn hàng hóa và công bố nước xuất xứ trên nhãn hàng hóa là yêu cầu bắt buộc theo quy định của Nghị định 43.
Thông tư sẽ giúp loại bỏ dần tình trạng hàng nhập khẩu nhập nhèm "đội lốt" hàng Việt Nam như đã xảy ra trong thời gian qua. Các DN chân chính sẽ không phải đối diện với nguy cơ cáo buộc "gian lận xuất xứ", tránh được rủi ro kiện tụng và mất uy tín với người tiêu dùng.
Trong quá trình thực thi Thông tư này, Tổng cục Quản lý thị trường sẽ là đơn vị chủ trì, phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền tổ chức thực hiện việc kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm phù hợp với quy định của pháp luật.
