Chuyện chưa kể phía sau tác phẩm về “cô giáo một chân”

Trong cuộc trò chuyện cùng Báo Kinh tế và Đô thị, Hà Văn Nghĩa – một trong hai tác giả đã chia sẻ những câu chuyện hậu trường tiếp xúc, những khoảnh khắc chạm vào trái tim và lý do vì sao nhân vật đặc biệt này trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho tác phẩm "Nguyễn Thị Minh Tâm: "Cô giáo một chân" thầm lặng cống hiến cho cộng đồng người yếu thế".

Điều gì khiến nhóm quyết định lựa chọn nhân vật “cô giáo một chân” để xây dựng tác phẩm dự thi?

Cô giáo Nguyễn Thị Minh Tâm là một người phụ nữ khuyết tật nhưng đầy bản lĩnh, nghị lực. “Cô giáo một chân” đã cho chúng tôi thấy rõ một tinh thần không đầu hàng số phận, không chỉ vươn lên đầy mạnh mẽ mà 10 năm qua vẫn luôn thầm lặng nâng đỡ cho hàng nghìn người yếu thế khác qua công việc giáo dục, hỗ trợ hòa nhập và lan tỏa tinh thần sống tích cực. Câu chuyện đời chị là một “bảo chứng sống động” cho thấy sự tử tế không cần ồn ào nhưng có sức lay động âm thầm và lâu bền.

Chính vì vậy, chúng tôi tin rằng nhân vật “cô giáo một chân” không chỉ phù hợp với tiêu chí cuộc thi, mà còn đại diện tiêu biểu cho những người phụ nữ yếu thế nhưng vẫn bền bỉ đóng góp cho an sinh xã hội ở địa phương. Việc lựa chọn cô giáo Minh Tâm là nhân vật trung tâm cũng là cách chúng tôi bày tỏ sự trân trọng đối với những cống hiến thầm lặng mà bền bỉ ấy.

Chúng tôi mạnh dạn gửi tác phẩm với hy vọng câu chuyện của cô giáo sẽ được lan tỏa, được hòa vào dòng chảy chung của chương trình truyền thông “Những cống hiến thầm lặng” mà báo Kinh tế và Đô thị đang thực hiện.

Trong quá trình tìm hiểu và tiếp xúc, khoảnh khắc nào khiến anh xúc động nhất và thôi thúc phải truyền tải thông qua báo chí?

Điều khiến tôi xúc động nhất là khoảnh khắc đồng hành cùng cô Tâm trong buổi giao lưu truyền cảm hứng giữa các tấm gương nghị lực và các em học sinh của học bổng Nhất Tâm. Ngay từ những phút đầu, tôi cảm nhận ở cô không chỉ là một người kể chuyện, mà là một người “truyền lửa” thực thụ. Và một câu nói rất chạm khiến chúng tôi xuýt xoa thán phục là: “Cô mất đi một chân, nhưng cô chưa bao giờ để mất niềm tin vào chính mình. Các em cũng vậy, các em xứng đáng được bước tiếp.”

Đó là khoảnh khắc tôi hiểu rằng sức mạnh của cô không nằm ở chiến thắng số phận cho riêng mình, mà ở khả năng khơi dậy lòng tin cho những người yếu thế khác. Sự kiên trì gieo mầm nghị lực ấy là điều thôi thúc chúng tôi phải truyền tải bằng báo chí để lan tỏa tới cộng đồng.

Theo anh, nhân vật đã góp phần thay đổi nhận thức xã hội về người khuyết tật và sự hòa nhập của người khuyết tật như thế nào?

Cô Tâm đã cho thấy người khuyết tật chỉ gặp bất tiện trong vận động, nhưng hoàn toàn không “bất lực” trong khả năng đóng góp cho xã hội. Hơn một thập kỷ qua, cô đã chứng minh bằng hành động rằng người khuyết tật có thể dạy học, dẫn dắt câu lạc bộ, cố vấn cho thanh thiếu niên, thậm chí làm tốt hơn nhiều người không khuyết tật nhờ sự kiên trì, kỷ luật và lòng trắc ẩn mà cô giáo nuôi dưỡng trong suốt hành trình vượt khó của mình.

Sự hiện diện của cô giáo Minh Tâm từ lớp học, những chương trình thiện nguyện đến các buổi giao lưu truyền cảm hứng đã cho thấy người khuyết tật vẫn có khả năng cống hiến, dẫn dắt và tạo ra tác động tích cực cho cộng đồng xã hội. Cô giáo đã giúp chúng ta hiểu rằng sự hòa nhập không dừng ở khẩu hiệu, mà được tạo nên từ nỗ lực mỗi ngày của những con người như cô Tâm.

Trong quá trình thực hiện tác phẩm, đâu là thách thức lớn nhất với nhóm tác giả?

Khi thực hiện tác phẩm này, chúng tôi không chỉ phỏng vấn nhân vật trung tâm mà còn tiếp xúc với rất nhiều “nhân chứng” xung quanh cô Tâm: học sinh, phụ huynh, người khuyết tật, đồng nghiệp và cả những người tình cờ được cô giúp đỡ. Khối lượng thông tin lớn và đa dạng, nhưng chúng tôi không xem đó là khó khăn mà là trách nhiệm cần có để khắc họa một chân dung khách quan, nhiều lớp lang và thật sự đáng tin cậy.

Thách thức lớn nhất có lẽ nằm ở việc chọn góc nhìn sao cho câu chuyện vừa chân thực, vừa có sức lan tỏa. Làm sao để giữ lại những chi tiết đắt giá, những khoảnh khắc đời thường nhưng đầy sức mạnh, mà không đánh mất sự giản dị vốn có của cô Tâm? Đó là điều chúng tôi cân nhắc suốt quá trình viết.

May mắn là cô giáo rất cởi mở và tâm huyết. Có những hôm, cô trò chuyện và gửi tư liệu cho chúng tôi đến gần 1 giờ sáng. Chính sự chân thành ấy giúp chúng tôi cảm nhận sâu hơn về hành trình của cô, từ đó tìm được cách kể phù hợp, một cách kể không bi lụy, mà tôn trọng đúng tinh thần “thầm lặng nhưng bền bỉ” của nhân vật.

Nhờ vậy, bài viết có thể giữ được sự chân thật của đời sống, đồng thời chạm vào cảm xúc và tạo dư âm tích cực cho người đọc.

Sau khi hoàn thiện bài viết về cô giáo Tâm, nhóm tác giả kỳ vọng điều gì sẽ được lan tỏa mạnh mẽ nhất qua tác phẩm?

Điều nhóm chúng tôi mong muốn gửi gắm rõ nhất qua tác phẩm là: người yếu thế hôm nay vẫn đang đối mặt với rất nhiều rào cản, trong đó lớn nhất là rào cản tiếp cận tri thức và cơ hội việc làm. Đằng sau mỗi phận đời ấy là những khát vọng rất giản dị là được học hành, được lao động, được sống một cuộc đời có giá trị và được nhìn nhận như mọi công dân khác.

Có những người đang âm thầm chờ một bàn tay nâng đỡ, một cánh cửa được mở ra đúng lúc. Với những trải nghiệm cá nhân, cô Tâm thấu triệt những trăn trở đó hơn bất kỳ ai. Chính vì thấu cảm từ bên trong, cô đã dành trọn trái tim và sức lực để tiếp sức cho những người đồng cảnh: từ việc dạy học, hướng nghiệp, hỗ trợ hòa nhập cho đến dìu dắt từng người khuyết tật vượt qua mặc cảm.

Thông điệp chúng tôi muốn lan tỏa là sự cống hiến không cần phải ồn ào; đôi khi chỉ cần một người dám dấn thân bền bỉ, dám trao tri thức và niềm tin cho người yếu thế, cũng có thể thay đổi cả cuộc đời của họ.

Chúng tôi hy vọng công chúng, qua câu chuyện “Nguyễn Thị Minh Tâm: Cô giáo một chân thầm lặng cống hiến cho cộng đồng yếu thế”, sẽ nhìn thấy rõ hơn trách nhiệm chung của xã hội, không chỉ thấy người yếu thế cần được giúp đỡ, mà thấy họ xứng đáng được trao cơ hội để tự đứng vững và tỏa sáng theo cách riêng của mình.

Nhìn lại hành trình sáng tác, điều anh tâm đắc nhất là gì? Và nếu tiếp tục đồng hành cùng chương trình, anh muốn khai thác những chủ đề nào?

Điều tôi tâm đắc nhất khi kể câu chuyện về “cô giáo một chân” chính là tìm được cách để nói về nghị lực mà không bi lụy, nói về tổn thương mà vẫn giữ trọn vẻ đẹp của sự kiêu hãnh. Tôi muốn người đọc cảm nhận được sức mạnh nội tại của cô Tâm – không phải như một biểu tượng phi thực tế, mà như một con người rất đời, rất gần gũi, nhưng lựa chọn đứng dậy theo cách đẹp đẽ nhất.

Điều khiến tôi hài lòng là bài viết đã giữ được tinh thần ấy, chân thật, đa chiều, có hơi ấm của những câu chuyện đời thường nhưng vẫn đủ sức truyền cảm hứng. Đó cũng là mục tiêu lớn nhất khi kể về những “cống hiến thầm lặng”: tôn trọng nhân vật, tôn trọng sự thật, và tôn trọng phẩm giá của những người yếu thế.

Nếu có cơ hội tiếp tục đồng hành cùng chương trình, tôi muốn khai thác thêm nhiều chủ đề rộng mở hơn, nhưng đều xoay quanh trục giá trị chung là an sinh xã hội và nỗ lực tự vươn lên. Chẳng hạn như cơ hội giáo dục cho trẻ em hoàn cảnh đặc biệt; hành trình tìm việc làm của người khuyết tật; những cá nhân âm thầm gìn giữ giá trị nhân văn; và sức mạnh của các mạng lưới hỗ trợ cộng đồng.

Câu chuyện về “cô giáo một chân” Nguyễn Thị Minh Tâm, qua lời kể của nhóm tác giả Hà Văn Nghĩa – Đặng Hoàng An, một lần nữa nhắc chúng ta về sức mạnh của nghị lực và lòng nhân ái. Tác phẩm đoạt giải Nhì không chỉ ghi dấu hành trình của hai tác giả trẻ, mà còn góp phần lan tỏa những giá trị tích cực, bền bỉ trong cuộc sống.