Ông có thể cho biết quan điểm của ILO về việc tăng tuổi nghỉ hưu tại Việt Nam trong bối cảnh hiện nay? Chúng tôi biết, người dân sẽ không hài lòng với việc tăng tuổi nghỉ hưu, đây là một quyết định khó khăn. Tuy nhiên, nếu nhìn vào số liệu về tuổi thọ trung bình, đặc biệt là tuổi thọ của những người sống từ 60 trở lên, cho thấy: Ngày nay một phụ nữ Việt Nam khi đạt đến tuổi 60 thì có tuổi thọ trung bình 81,6. Như vậy, nếu nghỉ hưu ở tuổi 55, phụ nữ Việt Nam sẽ nhận lương hưu hơn 26 năm.
Trong trường hợp, nếu người này bắt đầu tham gia lao động từ 25 tuổi, tối đa có thể đóng được 30 năm. Như vậy, đóng 30 năm để hưởng lương hưu 26 năm là điều không thể. Tình hình càng khó khăn hơn, khi tỷ lệ dân số lao động trên 1 người già sẽ giảm từ 6,6 xuống còn khoảng 2.
|
| Ông Nuno Cunha đề xuất phụ nữ và nam giới có tuổi nghỉ hưu ngang bằng nhau. |
Hiểu rõ được các thách thức với hệ thống, chúng tôi ủng hộ đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu một cách từ từ, mỗi năm tăng 3 tháng và bắt đầu tăng từ 2020. Nghĩa là đến tận 2024 mới có người phụ nữ đầu tiên nghỉ hưu ở tuổi 56 và đến tận 2028 mới nghỉ ở tuổi 57. Việc tăng tuổi nghỉ hưu từ từ như vậy cho phép người dân và nền kinh tế điều chỉnh theo.
Tuổi nghỉ hưu của nam và nữ có nên bằng nhau để thực hiện bình đẳng giới? Nhìn vào hai phương án của Bộ LĐTB&XH đề xuất, chúng tôi thấy vẫn còn sự khác biệt giữa tuổi nghỉ hưu của nam và nữ. Nhiều người nói sẽ là công bằng nếu cho phép phụ nữ nghỉ hưu sớm, vì bên cạnh làm việc họ còn thực hiện chức năng chăm sóc gia đình. Một số người cũng nói là phụ nữ cần nghỉ hưu sớm vì sức khỏe không bằng nam giới. Những điều trên hoàn toàn sai lầm. Phụ nữ có tuổi thọ cao hơn nam giới; về sức khỏe sau giai đoạn chăm sóc con thì phụ nữ bằng hoặc tốt hơn đàn ông.
Nếu nghỉ hưu sớm, phụ nữ sẽ có lương hưu thấp hơn so với đàn ông do thời gian đóng góp ít hơn và thông thường phụ nữ có lương thấp hơn với nam giới trong cùng công việc, trong khi thực tế là họ lại sống lâu hơn. Do vậy, cách công bằng nhất là cần phải tiến tới cân bằng tuổi nghỉ hưu nam và nữ, cho phép phụ nữ nghỉ hưu với mức lương cao hơn hiện nay.
Hôm nay, chúng ta đang bàn tuổi nghỉ hưu 60 với nữ và 62 với nam. Nhưng, tôi nghĩ chúng ta nên bàn dài hơi hơn, trong tương lai tuổi nghỉ hưu nên là 65 áp dụng cho cả nam và nữ.
Ở các nước đang phát triển có những điều kiện tương tự như Việt Nam, xu hướng tuổi nghỉ hưu thế nào? Ở các quốc gia, tuổi nghỉ hưu thường là 60 (giống như với nam giới ở Việt Nam). Nhưng xu hướng tuổi nghỉ hưu đang tăng, vì tuổi thọ được nâng lên và sức khỏe của mọi người ngày càng tốt hơn. Thực tế này không chỉ diễn ra ở các nước giàu có như Nhật Bản hay châu Âu mà còn ở các quốc gia xung quanh Việt Nam. Nhiều quốc gia trong khu vực cũng đang tranh luận về vấn đề này và nếu tuổi nghỉ hưu chưa tăng thì nó sẽ sớm được tăng.
Người già sẽ chuyển công việc Tăng tuổi nghỉ hưu liệu có vai trò quan trọng trong việc tăng năng suất lao động? Chúng tôi không nghĩ người già có năng suất lao động thấp. Chúng ta có thể điều chuyển họ làm các công việc thích hợp. Tuy nhiên, chúng ta hãy nhìn vào vấn đề theo cách: Người trẻ sẽ được đào tạo như thế nào nếu không có người già tích lũy kinh nghiệm và chia sẻ nó. Chúng ta cần hướng người cao tuổi đến các công việc có thể chia sẻ kiến thức và sử dụng kinh nghiệm của mình.
Đặc biệt, trong đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu từ từ như hiện nay, có thể sẽ không thấy những tác động đến năng suất lao động. Tất nhiên, năng suất đúng là một yếu tố quan trọng cho tương lai của một quốc gia và chắc chắn sẽ có các chính sách xử lý vấn đề này.
Trên thực tế, Việt Nam với cơ cấu dân số già hóa như hiện nay thì trong tương lai sẽ thiếu lao động. Và, việc tăng tuổi nghỉ hưu chính là một phương cách đối phó với thách thức này.
Nhiều người lao động bị chủ DN sa thải hoặc buộc phải nghỉ việc ở độ tuổi 35 - 40. Khi nâng tuổi nghỉ hưu, đối tượng lao động này càng khó khăn hơn, có cách nào để giải bài toán này, thưa ông? Trong trường hợp người lao động ở độ tuổi 35 - 40 bị sa thải thì họ được hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp. Tuy nhiên, cũng có các phương thức khác như cải thiện điều kiện việc làm, nâng cao năng lực người lao động, thay đổi phương thức làm việc…
Việt Nam có dân số đang già hóa nhanh, do vậy xã hội và nền kinh tế cần quan tâm đến việc sử dụng tiềm năng của từng con người theo cách thức tốt hơn. Rất cần phải đảm bảo điều kiện làm việc thích ứng với thể trạng của con người.
Tôi hiểu, mỗi người dân đều có mối quan tâm, lo lắng khi tuổi nghỉ hưu tăng. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng chúng ta cần phải hiểu rõ tác động của những thay đổi này là gì, và các vấn đề về cơ cấu đòi hỏi phải có những cải cách hoặc chính sách khác. Nhưng nó không liên quan mấy đền đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu ở mức từ từ như vậy.
Xin cảm ơn ông!
