Bên hành lang Quốc hội chiều 22/5, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể giải thích, việc đổi tên thu phí thành thu giá không có gì khác mà chỉ là linh động hơn. Điều này khiến dư luận “dậy sóng” vì cách giải thích bất hợp lý; và đặc biệt, thời gian qua, nhiều biển trạm thu phí BOT được đổi tên thành "trạm thu giá".
| ĐB Đinh Văn Nhã, Phó Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng: ''Nếu chuyển từ phí sang giá thì cần thiết phải có sự điều chỉnh của các cơ quan có thẩm quyền, ít nhất là phải được UB Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung danh mục...''. Ảnh: Báo Giao thông. |
Tuy nhiên, do nhu cầu đầu tư lớn nên những năm gần đây mới xuất hiện những dự án BOT do các doanh nghiệp bỏ tiền vào đầu tư. Khi xã hội hóa thì đòi hỏi phải có cơ chế để cho các nhà đầu tư ít nhất cũng phải hoàn lại vốn, vì hầu hết các doanh nghiệp cũng phải đi vay ngân hàng, lãi suất rất cao.Bên hành lang Quốc hội ngày 23/5, ĐB Đinh Văn Nhã - Phó Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, trong luật Phí và Lệ phí mới có hiệu lực, có khoảng 20 khoản trước đây gọi là phí được chuyển sang gọi là giá dịch vụ, nhưng phí đường bộ chưa nằm trong danh mục đó.
“Từ trước đến nay, đường sá vẫn do nhà nước đầu tư là chính. Đó là trách nhiệm của nhà nước, phải cung cấp đường để phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân”, ĐB Đinh Văn Nhã phân tích.
Phó Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách cho rằng: Nếu chuyển từ phí sang giá thì cần thiết phải có sự điều chỉnh của các cơ quan có thẩm quyền, ít nhất là phải được UB Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung danh mục.
Việc thu phí đường bộ theo hình thức nhà nước thu thì lâu nay, mức phí rất thấp. Thực tế, hiện tại, phần thu chỉ đáp ứng 35 - 40% nhu cầu duy tu, bảo dưỡng đường. Hàng năm, ngân sách phải bỏ ra khoảng 5.000 - 6.000 tỷ đồng hỗ trợ thêm mới đủ nguồn lực để cho các địa phương, bộ ngành thực hiện duy tu, bảo dưỡng đường bộ. Vậy nên, chuyện chuyển từ phí sử dụng đường bộ như hiện nay sang giá là một xu hướng phù hợp với quá trình xã hội hóa, nhà nước kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư vào xây dựng kết cấu hạ tầng.
Dù vậy, hiện cả luật Phí và lệ phí cũng như một số luật chuyên ngành, như luật Đường bộ cũng vẫn gọi khoản thu từ việc khai thác, sử dụng đường là “phí đường bộ”. “Nếu chuyển từ phí sang giá thì cần thiết phải có sự điều chỉnh của các cơ quan có thẩm quyền, ít nhất là phải được UB Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung danh mục. Khi đó các khoản thu được đề xuất mới có căn cứ pháp lý để chuyển từ phí sang giá”, ông Đinh Văn Nhã nhấn mạnh.
Về vấn đề này, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, “thu giá” thật ra là một “sáng tạo” để lách qua những quy định rất chặt chẽ của Luật Phí và lệ phí.
Theo quy định của Luật, một tổ chức được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao cung cấp dịch vụ công thì có thể thu phí để bù đắp các chi phí. Tuy nhiên, việc thu phí chỉ hợp pháp, khi khoản phí như vậy được đưa vào Danh mục phí được ban hành kèm theo Luật.
| Theo ĐB Nguyễn Anh Trí: ''Việc chuyển từ thu phí sang thu giá là dùng ngôn từ đánh tráo khái niệm''. |
“Rất tiếc, phí BOT không có trong Danh mục này. Đáng ra Bộ Giao thông, vận tải nên trình Quốc hội bổ sung phí BOT vào Danh mục nói trên, thì lại tìm cách đánh tráo khái niệm”- Ông Nguyễn Sĩ Dũng chia sẻ.
Nói rõ hơn về điều này, ông Nguyễn Sĩ Dũng bình luận, “thu giá là một khái niệm hoàn toàn vô nghĩa trong tiếng Việt. Bạn có thể thu phí, thu thuế, thu nợ, thậm chí thu ngân... nhưng không thể thu giá, vì giá không phải là thứ có thể thu được. Giá là biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hoá/dịch vụ”.
Quan điểm trên của ông Nguyễn Sĩ Dũng được nhiều người đồng tình. Theo ĐB Nguyễn Anh Trí: “Có nhiều bình luận và cá nhân tôi cho rằng, việc chuyển từ thu phí thành thu giá là dùng ngôn từ để đánh tráo khái niệm. Quan điểm của tôi là nên sử dụng từ “thu phí” để đảm bảo tính trong sáng, vì bản chất là khi lưu hành trên đường, người tham gia giao thông phải trả phí của việc lưu hành đó theo đúng quy định của nhà nước”.
Ngày 23/5, Cổng thông tin Bộ Giao thông, vận tải đã dẫn lại trả lời của đại diện Vụ Chính sách Thuế, Bộ Tài chính lý giải việc chuyển đổi thuật ngữ thu phí thành thu giá BOT. Nhưng dường như, “cơn địa chấn” ngôn từ “thu phí thành thu giá” vẫn chưa hết gây bức xúc cộng đồng dư luận.
Theo quan điểm của Bộ Tài chính, việc chuyển thu phí thành thu giá BOT là theo quy định của Luật Phí và lệ phí được Quốc hội ban hành năm 2015 Giá sử dụng dịch vụ do Nhà nước định giá và quản lý. Cụ thể, Luật Phí và lệ phí quy định: Dịch vụ do cơ quan nhà nước cung cấp là phí (thu phí), còn dịch vụ do doanh nghiệp cung cấp là giá (thu giá).
Đối với các dự án BOT, BT giao thông cơ bản được đầu tư bằng nguồn vốn của doanh nghiệp, theo hình thức xã hội hóa, nên phí sử dụng đường bộ (quy định tại Pháp lệnh Phí và lệ phí 2001) được chuyển đổi sang thành giá sử dụng đường bộ (Luật Phí và lệ phí 2015). Tuy nhiên, các dự án BOT giao thông là những dự án đầu tư có tác động đến xã hội, nên trong Luật Phí và lệ phí đã nêu rõ: Giá sử dụng dịch vụ do Nhà nước định giá và quản lý.
Và Bộ Giao thông, vận tải là cơ quan có thẩm quyền ban hành mức giá trần (tối đa) đối với dịch vụ sử dụng đường bộ trên quốc lộ do Bộ Giao thông, vận tải quản lý, UBND cấp tỉnh quy định giá đối với đường địa phương.
