Cơ hội và thách thức

Theo các chuyên gia, các yếu tố thuận lợi để xây dựng IFC ở Việt Nam đó là vị trí địa lý chiến lược, hội nhập kinh tế sâu rộng. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tích cực cải thiện thể chế, pháp lý, môi trường đầu tư; kinh tế vĩ mô ổn định.

Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, trong bối cảnh thế giới đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng và dòng vốn, việc hình thành IFC là cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò trong mạng lưới tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa kỳ vọng này, các đề án cần được triển khai thận trọng, trong khuôn khổ thể chế, năng lực điều hành và giám sát phù hợp với điều kiện trong nước.

Ông Tuấn cũng lưu ý tự do hóa tài chính là "con dao hai lưỡi" - nếu được thực hiện bài bản thì có thể tạo động lực tăng trưởng lớn nhưng nếu thiếu kiểm soát lại rất dễ dẫn đến bất ổn tài chính. Bài học từ Thái Lan, Indonesia, Argentina hay Mexico cho thấy việc mở cửa tài chính quá nhanh, thiếu đồng bộ hoặc thiếu nền tảng thể chế vững chắc đều có thể gây ra khủng hoảng tài chính sâu rộng.

"Nỗ lực xây dựng trung tâm tài chính quốc tế là đúng hướng. Điều quan trọng là Việt Nam cần song hành với việc cải cách thể chế, nâng cao năng lực giám sát và xây dựng lộ trình mở cửa tài chính có kiểm soát, phù hợp với năng lực thực tế" - TS Đỗ Thiên Anh Tuấn nhấn mạnh.

Ngoài ra, vấn đề cốt lõi nhưng nhạy cảm là cơ chế quản lý luồng vốn tại IFC được dự thảo Nghị quyết đề cập với những chính sách đặc thù về tự do hóa tài khoản và ngoại hối. Mở cửa thông thoáng nhưng kiểm soát được dòng vốn ngoại tệ là điểm chung dễ thấy của các IFC hàng đầu.

Trong khu vực, Singapore trước đây tách bạch tài khoản nội địa và nước ngoài, đến nay đã quy định giới hạn giao dịch đồng SGD. Trong khi đó, Các tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất cấm hoàn toàn giao dịch bằng đồng dirham UAE trong DIFC. Malaysia cho phép dùng đồng ringgit trong Trung tâm Tài chính và Kinh doanh Quốc tế Labuan (IBFC), nhưng đặt trần hạn mức. Nhờ vậy, các trung tâm này vẫn kết nối tốt với hệ thống tài chính toàn cầu, mà không mất kiểm soát dòng vốn nội địa.

Ở chiều ngược lại, những mô hình hạn chế ngoại hối cực đoan như Khu tự do thương mại Thượng Hải (Trung Quốc) cho thấy có những điểm bất lợi, kém sức hút hơn hẳn Hồng Kông (Trung Quốc) hay Singapore - minh chứng qua xếp hạng thấp trên Chỉ số Trung tâm Tài chính Toàn cầu (GFCI).

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, trong bối cảnh ngân sách có hạn và nhu cầu tăng trưởng rất lớn của Việt Nam, mục tiêu hàng đầu của việc thành lập IFC là huy động nguồn vốn quốc tế để phục vụ phát triển kinh tế trong nước. Các quy định trong dự thảo Nghị quyết đã phản ánh đúng mục đích, chủ động mở cửa đón dòng vốn ngoại tệ, nhưng vẫn có “tường lửa” ở mức độ nhất định với đồng nội tệ.

Đối với Việt Nam, điều quan trọng là thiết kế linh hoạt và nâng cao năng lực quản lý rủi ro, tạo “cửa ngăn” linh hoạt, cho phép dòng vốn lưu chuyển phục vụ đầu tư nhưng vẫn lọc được rủi ro trước khi tiền đồng chảy vào nền kinh tế, bảo đảm Việt Nam hưởng lợi tối đa từ nguồn vốn quốc tế.