Cú sốc của Nvidia tại thị trường Trung Quốc

Con số trên được đích thân tỷ phú Jensen Huang, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Nvidia, tiết lộ trong bài phát biểu tại một sự kiện của công ty Citadel Securities hồi đầu tháng.

"Chúng tôi đã giảm từ 95% thị phần xuống còn 0%, và tôi không thể tưởng tượng bất kỳ nhà hoạch định chính sách nào lại nghĩ rằng đó là ý hay, rằng chính sách chúng ta thực thi đã khiến Mỹ mất đi một trong những thị trường lớn nhất thế giới", ông Huang nhấn mạnh.

Phát biểu của vị tỷ phú 62 tuổi không chỉ phản ánh tổn thất kinh doanh khổng lồ của Nvidia, mà còn là lời kêu gọi cân nhắc lại các biện pháp hạn chế xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc, vốn được Mỹ triển khai từ năm 2022 dưới thời Tổng thống Joe Biden.

Sự sụt giảm đột ngột này không phải ngẫu nhiên, mà là hệ quả trực tiếp của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang leo thang. Từ năm 2022, chính phủ Mỹ đã cấm xuất khẩu các chip trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến nhất của Nvidia, bao gồm các dòng A100, H100 và H200, nhằm ngăn chặn Bắc Kinh tiếp cận công nghệ có thể hỗ trợ phát triển quân sự và trí tuệ nhân tạo.

Để thích ứng, Nvidia đã phát triển phiên bản chip H20 được "cắt giảm" hiệu suất, tuân thủ các quy định xuất khẩu. Tuy nhiên, nỗ lực này nhanh chóng bị dập tắt khi cơ quan quản lý không gian mạng Trung Quốc phát động cuộc điều tra an ninh đối với dòng chip này.

Kết quả là, các tập đoàn công nghệ lớn như ByteDance (công ty mẹ TikTok), Alibaba và Tencent được chỉ đạo ngừng thử nghiệm và mua sắm H20. "Chúng tôi hiện đang 100% vắng mặt tại Trung Quốc", tỷ phú Huang thừa nhận, đồng thời cho biết tất cả dự báo tài chính của Nvidia đều tính toán với doanh thu từ thị trường này bằng không. "Nếu có điều gì xảy ra ở Trung Quốc , mà tôi hy vọng sẽ có, thì đó sẽ là phần thưởng bất ngờ".

"Mỏ vàng" công nghệ đang ngoài tầm với?

Thị trường Trung Quốc không chỉ là một "miếng bánh" hấp dẫn mà còn là động lực then chốt thúc đẩy sự bùng nổ của Nvidia trong những năm gần đây. Với dân số hơn 1,4 tỷ người và hệ sinh thái công nghệ sôi động, quốc gia tỷ dân này là thị trường máy tính lớn thứ hai thế giới, đóng góp đáng kể vào doanh thu chip AI của Nvidia, lĩnh vực từng đẩy vốn hóa thị trường công ty vượt mốc 3.000 tỷ USD. 

Trước khi các lệnh cấm được áp dụng, Nvidia thống trị 95% phân khúc chip cao cấp tại đây, phục vụ cho hàng loạt ứng dụng từ trung tâm dữ liệu đến nghiên cứu AI. Sự thống trị ấy không chỉ mang lại lợi nhuận khổng lồ mà còn củng cố vị thế dẫn đầu của công nghệ Mỹ trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, các biện pháp hạn chế của Chính phủ Washington đã tạo ra hiệu ứng domino. Không chỉ dừng ở lệnh cấm xuất khẩu, Mỹ còn yêu cầu Nvidia chia sẻ 15% doanh thu từ một số giao dịch chip AI với chính phủ, đổi lại giấy phép xuất khẩu hạn chế sang thị trường Trung Quốc. 

Đáp lại, Bắc Kinh không ngồi yên mà nhanh chóng đáp trả bằng cách siết chặt xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu thiết yếu cho sản xuất chip và công nghệ cao. Động thái này đã khơi mào vòng xoáy trả đũa, với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thuế 100% lên hàng hóa Trung Quốc, dù các cuộc đàm phán giữa hai bên dự kiến sẽ nối lại trong tuần này.

Trước tình hình trên, tỷ phú Jensen Huang, với giọng điệu ôn tồn nhưng kiên quyết, kêu gọi "sự tinh tế" trong việc đưa ra chính sách: "Trước khi nhảy vọt vào các biện pháp gây hại cho người khác, hãy dừng lại và suy ngẫm về những chính sách thực sự có lợi cho nước Mỹ". Ông lập luận rằng, việc loại trừ Trung Quốc khỏi hệ sinh thái công nghệ Mỹ không chỉ làm chậm tiến độ phát triển AI trên toàn cầu mà còn tự tay nhường sân chơi cho các đối thủ nội địa của Bắc Kinh.

Lời cảnh báo từ CEO của Nvidia càng thêm phần thuyết phục khi xét đến vai trò trung tâm của Trung Quốc trong nghiên cứu AI. Theo ước tính, quốc gia này sở hữu gần 50% số nhà nghiên cứu AI hàng đầu thế giới, với văn hóa làm việc khắc nghiệt và nguồn nhân lực dồi dào.

"Đó là sai lầm nếu không để những nhà nghiên cứu ấy xây dựng AI trên nền tảng công nghệ Mỹ", tỷ phú Huang nhấn mạnh. Bằng cách "bế quan" Nvidia, Mỹ không chỉ mất thị trường mà còn đánh mất cơ hội định hình hướng phát triển AI theo lợi ích của mình. Thay vào đó, các chính sách này vô tình thúc đẩy Trung Quốc tự chủ hóa chuỗi cung ứng, tạo động lực cho các công ty địa phương đầu tư mạnh tay vào công nghệ chip.

Cú "lật kèo" từ Bắc Kinh

Trong bối cảnh Nvidia bị đẩy ra rìa, Trung Quốc đã nhân cơ hội này để đẩy nhanh chiến lược "tự lực cánh sinh" trong lĩnh vực bán dẫn. Các tập đoàn khổng lồ như Huawei, Alibaba, Tencent, ByteDance và Baidu đang đổ hàng tỷ USD vào nghiên cứu và phát triển chip AI nội địa, nhằm thay thế hoàn toàn sản phẩm Mỹ.

Trong đó, Huawei, đối thủ trực tiếp của Nvidia, đã công bố lộ trình phát triển chip AI tiên tiến, bao gồm các phương pháp kết nối cụm máy chủ thay thế công nghệ của Nvidia, đồng thời áp dụng kỹ thuật sản xuất tiên tiến để thu hẹp khoảng cách. "Trung Quốc chỉ 'chậm vài nano giây' so với Mỹ trong sản xuất chip", tỷ phú Huang nhận định, khi ngầm thừa nhận tốc độ đuổi kịp đáng kinh ngạc của đối thủ.

Chiến lược quốc gia của Trung Quốc không chỉ dừng ở đầu tư tài chính mà còn bao gồm các ưu đãi thuế, hỗ trợ nghiên cứu và quy định bắt buộc sử dụng sản phẩm địa phương. Kết quả là, thị phần của Nvidia không chỉ về 0 mà còn mở đường cho sự trỗi dậy của hệ sinh thái chip Trung Quốc, có thể thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu trong thập kỷ tới.

Tỷ phú Jensen Huang cảnh báo rằng, việc loại trừ Nvidia khỏi Trung Quốc sẽ "gây hại cho Trung Quốc, nhưng thường thì còn hại Mỹ hơn". Ông hy vọng Washington sẽ nhận ra điều này, vì "thế giới nên chạy trên nền tảng công nghệ Mỹ", nhưng hiện tại, công ty chỉ có thể kiên nhẫn chờ đợi sự thay đổi chính sách.

Dù vậy, Nvidia vẫn lạc quan về tương lai, với việc tiếp tục mở rộng tại các thị trường khác như châu Âu, Ấn Độ và khu vực Đông Nam Á, nơi nhu cầu AI đang bùng nổ. Với doanh thu dự kiến tăng trưởng mạnh mẽ nhờ dòng chip Blackwell mới, Nvidia có thể bù đắp phần nào tổn thất từ Trung Quốc.

Song câu chuyện trên là minh chứng cho sự mong manh của chuỗi cung ứng toàn cầu trước những xung đột địa chính trị. Khi hai siêu cường tiếp tục "đấu đá", các gã khổng lồ công nghệ như Nvidia vẫn có thể bị kẹt giữa lằn ranh, và thế giới AI có nguy cơ bị chia cắt thành hai "vùng ảnh hưởng" riêng biệt.