Cựu Thủ tướng Bangladesh bị tuyên tử hình, bất ổn chính trị leo thang toàn quốc

Cựu Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina bị tuyên án tử hình vắng mặt vào thứ Hai, sau phiên tòa kéo dài nhiều tháng với cáo buộc bà ra lệnh đàn áp đẫm máu cuộc nổi dậy do sinh viên dẫn dắt năm ngoái.

Khi bản án được tuyên, phòng xử án chật kín người bùng lên tiếng reo hò và vỗ tay, trong khi nhiều người bên ngoài quỳ xuống cầu nguyện. Phán quyết này được đánh giá là nghiêm khắc nhất từng dành cho một nhà lãnh đạo trong lịch sử Bangladesh.

Bà Hasina rời Bangladesh sang Ấn Độ vào tháng 8/2024, thời điểm các cuộc biểu tình chống chính phủ bùng phát khắp nơi và đạt đến cao trào. Sau phán quyết, bà gửi tuyên bố tới truyền thông, khẳng định tòa án không công bằng và cho rằng toàn bộ quá trình xét xử đều xuất phát từ động cơ chính trị.

Trong khi đó, chính phủ lâm thời do người đoạt giải Nobel Muhammad Yunus đứng đầu xem phán quyết này như một dấu mốc lịch sử, đồng thời kêu gọi người dân giữ bình tĩnh và cảnh báo rằng mọi hành vi gây rối hoặc làm gia tăng hỗn loạn sẽ bị xử lý nghiêm.

Ngay sau phán quyết, Bộ Ngoại giao Bangladesh đề nghị Ấn Độ dẫn độ bà Hasina cùng cựu Bộ trưởng Nội vụ Asaduzzaman Khan Kamal, người cũng bị tuyên án tử hình trong cùng vụ án. Phía Ấn Độ cho biết họ đã ghi nhận phán quyết và sẽ phối hợp theo hướng mang tính xây dựng.

Không khí căng thẳng đã xuất hiện từ trước thời điểm tòa tuyên án. Cảnh sát đụng độ với người biểu tình đòi phá dỡ phần còn lại trong ngôi nhà của cha bà Hasina, nơi đã bị hư hại nặng từ năm ngoái. Lực lượng cảnh sát và các đơn vị bán quân sự được triển khai dày đặc quanh khu chính phủ và khu phức hợp tòa án, trong khi an ninh được siết chặt trên toàn thủ đô và nhiều thành phố lớn. Tình hình càng trở nên nhạy cảm hơn khi Bangladesh chuẩn bị bước vào cuộc bầu cử dự kiến diễn ra vào tháng 2. Con trai bà Hasina trước đó cũng cảnh báo nguy cơ bùng phát bạo lực nếu lệnh cấm đối với Đảng Liên đoàn Awami của mẹ ông không được dỡ bỏ.

Một báo cáo của Liên Hợp quốc cho biết từ 15/7 đến ngày 5/8 năm ngoái, có tới 1.400 người thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương, phần lớn do lực lượng an ninh nổ súng vào người biểu tình. Đây được xem là đợt bạo lực chính trị tồi tệ nhất tại Bangladesh kể từ cuộc chiến tranh giành độc lập năm 1971.

Đọc thêm: Anh có động thái gây tranh cãi nhằm đẩy nhanh trục xuất người di cư bất hợp pháp

Thẩm phán Golam Mortuza Mozumder cho biết bà Hasina bị kết tội với ba cáo buộc, gồm kích động, ra lệnh giết người và không ngăn chặn các hành vi tàn bạo trong quá trình trấn áp biểu tình. Ông cho biết hội đồng xét xử đã thống nhất tuyên một bản án duy nhất là án tử hình. Ngay sau đó, trong tuyên bố gửi tới truyền thông, bà Hasina cáo buộc tòa án thiên vị và cho rằng chính phủ lâm thời tìm cách loại bỏ bà cũng như làm suy yếu Liên đoàn Awami với tư cách một lực lượng chính trị quan trọng.

Chính phủ lâm thời kêu gọi người dân Bangladesh giữ kiềm chế và tránh làm xáo trộn trật tự công cộng, đồng thời nhấn mạnh bản án có thể gây ra những phản ứng cảm xúc mạnh nhưng mọi hành vi gây hỗn loạn sẽ bị xử lý nghiêm. Trong phiên xét xử, các công tố viên cho rằng họ nắm giữ bằng chứng chứng minh bà Hasina đã ra lệnh sử dụng vũ lực gây chết người để trấn áp cuộc nổi dậy của sinh viên. Bà được đại diện bởi một luật sư chỉ định, người khẳng định các cáo buộc hoàn toàn vô căn cứ và đề nghị tòa tuyên bà trắng án.

Trước phiên điều trần, bà Hasina cho rằng tòa án hoạt động thiếu công bằng và phán quyết kết tội đã được định trước. Chính phủ lâm thời bác bỏ cáo buộc này, khẳng định quá trình xét xử minh bạch, có quan sát viên theo dõi và tài liệu được công bố thường xuyên. Họ cũng nhấn mạnh không có tổ chức nhân quyền đáng tin cậy nào xem phiên tòa là mang động cơ chính trị.

Trong những ngày trước khi có phán quyết, Bangladesh đã chứng kiến ít nhất 30 vụ nổ bom thô sơ và hơn 26 vụ đốt xe nhưng chưa ghi nhận thương vong. Chính quyền lâm thời tiếp tục điều hành đất nước có dân số khoảng 170 triệu người, phần lớn theo Hồi giáo, kể từ khi bà Hasina rời khỏi Bangladesh.