Đại biểu Quốc hội đề nghị mở rộng cánh cửa vào THPT từ năm học 2026-2027

Nhiều chuyển biến tích cực trong giáo dục - đào tạo

Thảo luận về Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chính phủ, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga đánh giá đây là nhiệm kỳ diễn ra trong bối cảnh chưa từng có tiền lệ: đại dịch Covid-19 bùng phát ngay từ đầu nhiệm kỳ, thiên tai cực đoan liên tiếp, cùng quá trình sắp xếp bộ máy quy mô lớn được triển khai quyết liệt vào giai đoạn cuối. Bối cảnh khó khăn đó tạo sức ép lớn lên mọi lĩnh vực, trong đó có giáo dục và đào tạo.

Theo đại biểu, trước những thách thức dồn dập, Chính phủ đã thể hiện sự quyết tâm, linh hoạt trong chỉ đạo điều hành; phát huy tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm để giữ vững các mục tiêu theo nghị quyết của Đảng và Quốc hội.

Từ góc nhìn giáo dục - đào tạo, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga ghi nhận 5 kết quả nổi bật mà Chính phủ đã đạt được trong nhiệm kỳ này.

Thứ nhất, Chính phủ đã tham mưu để Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, xác định giáo dục là lĩnh vực đột phá chiến lược gắn trực tiếp với năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thứ hai, Chính phủ trình Trung ương và Quốc hội luật hóa chủ trương phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 tuổi. Đại biểu nhấn mạnh đây là chính sách mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, tạo nền tảng phát triển từ sớm, và rất ít quốc gia có điều kiện triển khai.

Thứ ba, Chính phủ quyết định miễn học phí cho học sinh mầm non và phổ thông. Theo đại biểu, chính sách này thể hiện quyết tâm lớn trong bảo đảm quyền học tập, giảm gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình - một chủ trương được nhiều đại biểu theo đuổi qua nhiều nhiệm kỳ.

Thứ tư, trong bối cảnh ngân sách và nguồn lực đều khó khăn, Chính phủ đã trình Quốc hội chương trình mục tiêu quốc gia dành cho giáo dục, tạo cơ chế đầu tư trung - dài hạn thay vì phân tán như trước.

Thứ năm, Luật Nhà giáo được xây dựng và trình Quốc hội xem xét thông qua. Đây là dự án luật được chuẩn bị qua nhiều nhiệm kỳ và có ý nghĩa đặc biệt trong phát triển đội ngũ nhà giáo - lực lượng quyết định chất lượng giáo dục. Song song với đó, Chính phủ cũng trình, sửa đổi nhiều luật và nghị quyết đặc thù để tạo hành lang pháp lý triển khai các chính sách mới trong Nghị quyết 71.

Đại biểu nhận định những quyết sách này đang góp phần đưa giáo dục tiệm cận vị thế “quốc sách hàng đầu”, mở đường cho những thay đổi căn bản trong tương lai.

Áp lực thi cử và phân luồng: khoảng trống cần được khắc phục

Bên cạnh những kết quả tích cực, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cho rằng lĩnh vực giáo dục vẫn còn những bất cập kéo dài, đặc biệt là vấn đề phân luồng và kỳ thi vào lớp 10.

Theo đại biểu, Đề án Giáo dục hướng nghiệp và phân luồng giai đoạn 2018 - 2025 đặt mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học nghề trình độ sơ cấp. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai đang có xu hướng “lệch”: phân luồng bị hiểu và thực hiện như biện pháp bắt buộc đối với những học sinh thi trượt vào THPT, khiến con đường học nghề gắn với “thất bại”, không phải lựa chọn có định hướng.

Đại biểu cho rằng, điều này đi ngược tinh thần của phân luồng tự nguyện - nơi học sinh chọn hướng đi phù hợp với sở trường và năng lực.

Áp lực thi vào lớp 10 - theo đại biểu - đã biến thành một “kỳ thi quốc gia thu nhỏ”, gây sức ép lớn cho cả gia đình và học sinh mới 15 tuổi. Trong khi đó, THPT là bậc học phổ thông, là quyền tiếp cận giáo dục 12 năm của tất cả học sinh.

Việc tỷ lệ vào THPT còn thấp ở một số địa phương, theo đại biểu, cho thấy quyền được học phổ thông chưa được bảo đảm đầy đủ.

Nữ đại biểu chia sẻ những câu chuyện khiến bà trăn trở: những gương mặt trẻ bơ phờ vì học luyện thi kéo dài, hay những bức thư tuyệt vọng khi không vượt qua được kỳ thi vào lớp 10. Bà gọi đó là “nỗi đau nhìn thấy được”.

Ngoài ra, đại biểu cũng chỉ ra một nghịch lý: thi công lập quá căng, nhiều học sinh có học lực tốt nhưng không đỗ. Các em buộc phải vào trường tư thục với học phí vượt quá khả năng gia đình. Trường tư vốn hướng đến đối tượng có điều kiện, trong khi học sinh khó khăn lại phải gánh chi phí cao - điều này làm giảm công bằng trong giáo dục.

Đại biểu cho biết, vấn đề này đã được Chính phủ nhận diện khi tổng kết Luật Giáo dục, nhưng trong báo cáo gửi Quốc hội lần này, nội dung bất cập đó chưa được nhắc đến.

Kiến nghị mở rộng cơ hội vào THPT từ năm học 2026-2027

Từ những phân tích trên, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga đề nghị Chính phủ hành động ngay để giảm áp lực thi cử và bảo đảm công bằng cho học sinh.

Đại biểu kiến nghị: từ năm học 2026-2027, cần mở rộng cơ hội vào THPT công lập, đồng thời đầu tư bài bản cho hệ thống trung học nghề để bảo đảm người học có nhiều lựa chọn thực chất.

Theo đại biểu, phân luồng phải dựa trên sở trường và nguyện vọng, hoàn toàn tự nguyện, không trở thành “rào cản” khiến học sinh buộc phải từ bỏ con đường học phổ thông ở tuổi 15.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga đề nghị cải tiến thi cử, điều chỉnh phương thức tuyển sinh lớp 10 theo hướng giảm căng thẳng, tạo thêm cơ hội cho học sinh. Bà nhấn mạnh cần bảo đảm đủ chỉ tiêu cho bậc THPT công lập để hạn chế tình trạng “phân luồng cưỡng bức”.

Ở góc độ thực thi chính sách, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga lưu ý dù nhiều chủ trương tiến bộ đã được ban hành, nhưng triển khai còn chậm do thiếu giải pháp đồng bộ và nguồn lực. Vì vậy, nhiệm kỳ tới phải là “nhiệm kỳ của hành động”, chuyển hóa nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước thành kết quả cụ thể, có thể đo đếm trong từng trường học, từng lớp học.

Trích dẫn

Trích dẫn 1

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) cho biết, dưới sự chỉ đạo điều hành quyết liệt, sự đồng thuận của người dân và doanh nghiệp, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng, trước dân, đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đạt các chỉ tiêu Quốc hội giao.

Đại biểu Phạm Văn Hòa đánh giá cao các dự án kinh tế của Nhà nước nhiều năm “đắp chiếu, trùm mền” thì nay được phục hồi sản xuất kinh doanh để bù đắp lỗ của các năm trước; Thu ngân sách tăng qua từng năm; giải ngân có tiến bộ và đạt mức cải thiện; hạ tầng giao thông, năng lượng được đầu tư trọng tâm, trọng điểm; các đường cao tốc nối liền xuyên suốt Bắc - Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long lần đầu tiên trong nhiệm kỳ có đường cao tốc liên tỉnh.

“Cử tri cả nước trân trọng và ấn tượng khi Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, bảo đảm an sinh xã hội mọi lúc, mọi nơi, nhất là trong tình trạng khẩn cấp đều có mặt chỉ đạo kịp thời. Tôi rất ấn tượng những câu nói của Thủ tướng “làm ngày không đủ, tranh thủ làm đêm”, và thực tế là làm xuyên suốt cả Thứ bảy, Chủ Nhật”. Những thành quả đạt được nhiệm kỳ qua là rất ấn tượng” - đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.