Đánh thuế người có căn nhà thứ 2: Chuyên gia nói gì?

Ông Stephen Wyatt - Tổng giám đốc JLL tại Việt Nam.

Trên thế giới việc áp dụng sắc thuế này đã được thực thi từ lâu với chính sách công khai, cụ thế. Theo đó, mức thuế tại những nước này sẽ dựa trên việc xác định giá trị của ngôi nhà đó. Xuất phát từ lẽ đó, tại Việt Nam cần sớm nghiên cứu nghiêm túc, có lộ trình cụ thể để sắc thuế được hiện thực hóa.

Để có cái nhìn đa chiều về vấn đề này, phóng viên báo Kinh tế & Đô thị đã có cuộc trò chuyện với ông Stephen Wyatt - Tổng giám đốc JLL tại Việt Nam, đơn vị tư vấn bất động sản toàn cầu.

Mới có thông tin về việc từ năm 2017 sẽ đánh thuế trên ngôi nhà thứ 2 trở đi tại Việt Nam theo ông việc này có tích cực không? Áp dụng tại thời điểm 2017 có phù hợp chưa?

Dự thảo luật về đánh thuế khi mua ngôi nhà thứ 2 tại Việt Nam đang thu hút nhiều sự quan tâm trong thời gian gần đây. Theo quan sát của chúng tôi, một đơn vị tư vấn bất động sản toàn cầu, chúng tôi thấy rằng việc đánh thuế lên ngôi nhà thứ 2 trở đi khá phổ biến ở các nước trên thế giới. Tuy nhiên, việc áp dụng luật này tại Việt Nam sẽ khá là phức tạp và chúng ta cần phải xem xét nhiều khía cạnh.

Hiện tại, thách thức lớn nhất đối với chúng ta khi áp dụng luật điều luật này tại Việt Nam là có thể xây dựng một hệ thống để nhận biết và quản lý người mua bất động sản. Ở các nước khác, điều luật này đã góp phần đáng kể vào nguồn thu ngân sách của Chính phủ, nhưng cũng sẽ tác động đến số lượng giao dịch các bất động sản trên thị trường. Nhìn chung, việc đánh thuế vào người mua bất động sản ở các nước trên thế giới và cả Việt Nam sẽ có tác động tích cực lên thị trường khi có một hệ thống thuế thích hợp được áp dụng. Tóm lại, kiến nghị ban đầu này khá ổn, tuy nhiên để hiện thực hóa điều này sẽ còn cần nhiều bước.

Nếu đánh thì nên đánh thuế như thế nào là phù hợp? có thể dẫn chứng một trường hợp nào đó tại nước ngoài áp dụng gần đây?

Hiện có rất nhiều trường hợp điển hình trên thế giới về vấn đề đánh thuế lên người mua bất động sản thứ 2 trở lên. Tôi sẽ chia sẻ 2 ví dụ điển hình nhất. Singapore là nước có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam. Khi mua bất động sản, người mua sẽ phải trả 3%. Tuy nhiên, khi mua từ bất động sản thứ 2 trở đi, thì có một chút khác biệt là người Singapore sẽ phải trả thuế thêm là 7%. Do đó, người mua có quốc tịch Singapore sẽ phải trả tổng cộng là 10% cho ngôi nhà thứ 2 này. Nếu người mua là người nước ngoài thị họ phải trả thêm là 15% cho ngôi nhà thứ 2. Vì vậy, nguồn thu từ thuế sẽ tăng lên đáng kể và phụ thuộc vào từng nhóm người mua.

Một ví dụ khác: Ở Anh, năm 2015 nước này đã thông qua việc đánh thuế vào người mua bất động sản, nếu mua bất động sản thứ nhất sẽ phải trả một mức thuế cơ bản và cộng thêm 3%. Mức thuế sẽ dựa trên giá trị của ngôi nhà đó, tuy nhiên việc xác định giá trị nhà khá phức tạp. Mức đánh thuế sẽ khác nhau tùy theo giá trị tài sản.

Cái khó ở Việt Nam được chỉ ra lúc này là làm thế nào để xác định được căn nhà thứ 2 để đánh thuế? Ví dụ trường hợp gia đình đông người, hay trường hợp cố tình lách luật bằng cách để nhiều thành viên trong gia đình đứng tên, thay vì một người… Có giải pháp nào trong trường hợp này, ví dụ như đang áp dụng tại một số nước chẳng hạn?

Theo quan điểm của tôi, chúng ta cần phải nghiên cứu khá kỹ lưỡng về vấn đề này. Chúng ta có thể tham khảo theo mô hình của Singapore, bằng mức thuế cơ bản hiện hành và mức thuế tăng thêm dựa trên mức thuế hiện hành. Hoặc như Anh, đối với những bất động sản dưới 250,000 USD thì không cần phải đóng thuế, còn trên 250,000USD - 500,000USD thì áp dụng mức thuế khác nhau. Nhìn chung có rất nhiều phương án cho điều luật này. Còn đối với Việt Nam, có thể áp dụng một mức thuế ngang nhau tương tự như trường hợp thứ nhất là 3%. Theo tôi nghĩ những điều luật mới, cần phải có sự tham gia của các cấp chính quyền và các sở ban ngành liên quan, cũng như các công ty nghiên cứu thị trường bất động sản chuyên nghiệp để có thể xây dựng một hệ thống phù hợp có thể áp dụng vào thực tiễn.

Trở lại với hệ thống hiện tại của Việt Nam, các thủ tục mua bán bất động sản vẫn phải thực hiện trên hệ thống văn bản, giấy tờ, việc áp dụng công nghệ thông tin vẫn còn rất hạn chế. Và nếu như tôi mua một bất động sản khác ở Việt Nam, làm thế nào để chính quyền biết tôi đã sở hữu một bất động sản mà không phải thông qua việc xem xét lại một loạt các tài liệu, giấy tờ liên quan? Rõ ràng, việc này sẽ rất khó khăn và mất thời gian nếu như không có sự trợ giúp của hệ thống công nghệ thông tin. Tôi cho rằng để thực hiện việc này hiệu quả trong toàn bộ hệ thống, chúng ta cần phải thiết lập một hệ thống thông tin để lưu trữ tất cả các hồ sơ về các giao dịch bất động sản, các chủ sở hữu bất động sản. Tuy nhiên, sẽ vẫn còn thách thức khi các thành viên trong gia đình có thể thay phiên sở hữu bất động sản nhằm tránh thuế.

Số liệu của HOREA cho thấy khoảng trên dưới 50% người mua hiện tại đặc biệt trên phân khúc căn hộ là người nhà đầu tư thứ cấp với mục đích mua đi bán lại hoặc mua để cho thuê. Liệu với chính sách đánh thuế này, nó có tác động thế nào đến thị trường? Việc mua căn hộ hay nhà để đầu tư có còn hấp dẫn?

Hiện tại, thị trường bất động sản Việt Nam đang trên đà tăng trưởng và đang rất hấp dẫn. Có rất nhiều nhà đầu tư mua bất động sản thứ 2 trở lên. Kiến nghị này có thể làm giảm mức hấp dẫn của thị trường bất động sản thứ 2 này và sẽ ảnh hưởng đến lượng giao dịch bất động sản trên thị trường. Dưới góc nhìn của một công ty tư vấn bất động sản, tôi cho rằng chúng ta cần phải tiến hành các nghiên cứu thị trường chuyên sâu để có thể đánh giá mức độ ảnh hưởng của điều luật này trên thị trường bất động sản.