Cảnh báo, các sàn vẫn “dửng dưng”?
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) vừa công bố khuyến nghị đối với nhà đầu tư (NĐT) khi tham gia giao dịch tiền mã hóa trên các ứng dụng, sàn giao dịch chứng khoán chưa được UBCKNN cấp phép. Một số đơn vị bị điểm danh gồm có: Gate.io, GoldFinger Finance, Vietdiamondstocks, bawallet9.com, Londonex.com, ZenoMarkets.com, CHMarkets.com, JASS.com, DEXDN.com, LPL.com, TradeTime.com…
Thông qua mạng xã hội, các tổ chức, cá nhân này kêu gọi NĐT mở tài khoản, gửi tiền vào các ví điện tử, đầu tư vào các loại tiền mã hóa (Pi, USDT, BUSD…) trên các sàn giao dịch chứng khoán không phải do Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) và công ty con tổ chức, vận hành. Đáng chú ý là phải sau một thời gian không rút được tiền hoặc tài khoản đầu tư bị thua lỗ nghiêm trọng thì nhà đầu tư mới phát hiện có hành vi lừa đảo.
Đây không phải là lần đầu tiên UBCKNN lên tiếng về vấn nạn cung cấp dịch vụ "chui" về đầu tư chứng khoán. Cơ quan này đã nhiều lần đưa ra khuyến cáo NĐT về hoạt động cung cấp dịch vụ về chứng khoán trên không gian mạng khi chưa được cấp phép nhưng vẫn còn một số DN tiếp tục có dấu hiệu hoạt động quản lý danh mục đầu tư chứng khoán (app Infina, Savenow, BUFF…), hoạt động môi giới chứng khoán, cho vay ký quỹ chứng khoán (website www.greenstock.vn, app Greenstock).
Trong các ứng dụng bị UBCKNN cảnh báo, Greenstock quảng cáo hỗ trợ NĐT giao dịch cả chứng khoán cơ sở và phái sinh. Ứng dụng cung cấp dịch vụ mua bán cổ phiếu trên 3 sàn HoSE, HNX, UPCoM, với các gói sản phẩm có đòn bẩy lên tới 2:8 - cao nhất thị trường và tỷ lệ cọc phái sinh chỉ 10%. Trong khi đó, tỷ lệ ký quỹ phái sinh trên thị trường thường là 21,875% giá trị hợp đồng.
Theo quảng cáo của Savenow, tiền đầu tư vào ứng dụng sẽ chuyển đến các công ty quản lý quỹ có mặt trong hệ thống SaveNow theo tỷ lệ cụ thể. Các quỹ này thực hiện quản lý và đầu tư vào các thị trường cổ phiếu, trái phiếu… Đầu tư SaveNow còn được tích hợp trên ứng dụng Viettel Money. Đơn vị chủ quản Công ty TNHH Công nghệ và dịch vụ viễn thông Việt Tín…
BUFF là ứng dụng của Công ty CP Buff Fintech, cung cấp các sản phẩm tài chính, lãi suất theo quảng cáo hấp dẫn hơn so với kênh tiết kiệm truyền thống. Còn Infina được quảng cáo là mô hình đầu tư và tích lũy, của công ty RealStake (Singapore), có chi nhánh tại Việt Nam, cung cấp các sản phẩm đầu tư vào chứng khoán, chứng chỉ quỹ, chứng chỉ tiền gửi đầu tư chung bất động sản, theo hình thức mua một phần sở hữu trực tiếp từ Infina hoặc từ các sàn giao dịch. Đáng chú ý, tiền thân của Infina là mô hình bất động sản mua chung RealStake đã từng được báo chí phản ánh vào năm 2020 khi có dấu hiệu “mập mờ” về việc bảo lãnh của các ngân hàng.
Chiêu trò không mới, nhiều người vẫn sập bẫy
Cả Ngân hàng Nhà nước, UBCKNN khẳng định, hệ thống pháp luật Việt Nam chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định về các dạng tài sản số, tiền mã hóa. Theo đó, các loại tiền kỹ thuật số không phải là chứng khoán và việc mua bán các loại tiền kỹ thuật số nêu trên của NĐT chưa được pháp luật quy định.
Dù được cảnh báo nhưng các sàn trên vẫn phát triển mạnh mẽ, thu hút người chơi, có nhiều người dân bị mắc bẫy, khiến hàng tỷ đồng đầu tư bị mất trắng. Chị Ngọc Trần (quận Hoàng Mai) cho biết: "Tôi thường xuyên nhận được các cuộc gọi từ đầu số 028888xxxxx mời chào đầu tư chứng khoán quốc tế với lợi nhuận lên tới 5 - 7%/ngày. Nếu đồng ý kết bạn Zalo, họ sẽ gửi tài liệu để tham khảo. Có khi lại có người mời chào tham gia vào nhóm chat trên mạng xã hội Zalo để nhận mã chứng khoán “ngon”, nếu không biết đặt lệnh có thể ký hợp đồng đầu tư ủy thác…". Tham gia giao dịch trên thị trường chứng khoán nội địa 4 năm nhưng chị Ngọc Trần vẫn trở thành nạn nhân của app chứng khoán giả mạo sau nhiều cuộc điện thoại mời gọi chèo kéo tham gia vào các hội nhóm đầu tư chứng khoán trên các nền tảng xã hội như Telegram, Zalo.
Một người tham gia ứng dụng chứng khoán StockX cho biết: "Chúng chia những nạn nhân ra thành những nhóm rất nhỏ, mỗi một nhóm chỉ có 2 - 3 nạn nhân, còn lại phải 80 - 90% là chim lợn, chim mồi. Chúng quây mình làm cho mình tin tưởng".
Liên quan đến các hoạt động trên, Công an TP Hà Nội từng nhận được nhiều đơn thư phản ánh các hoạt động giao dịch chứng khoán trên không gian mạng có dấu hiệu giả mạo website các công ty chứng khoán để giao dịch chứng khoán.
Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho hay, tổng giá trị tiền mã hoá Việt Nam nhận về giai đoạn từ 10/2021- 10/2022 là 90,8 tỷ USD. Việt Nam đứng trong top 5 quốc gia có khối lượng giao dịch cao nhất trên sàn Binance, theo báo cáo gần đây của Wall Street Journal. Nền tảng đứng thứ hai là sàn giao dịch có tên là Exness.com, với 21,89 triệu lượt truy cập trong cùng khoảng thời gian.
Theo ghi nhận từ Cổng cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam, năm 2021, bùng nổ các sàn đầu tư forex, tiền ảo thì năm 2022, 2023 lại liên tục xuất hiện nhiều ứng dụng đầu tư chứng khoán giả mạo, không rõ nguồn gốc, có hành vi mời chào, dụ dỗ NĐT tham gia.
Làm sao ngăn chặn?
Phó Trưởng phòng Giám sát An toàn thông tin (Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia) Nguyễn Phú Lương cho biết: "Cục An toàn thông tin của Bộ TT&TT đang phát triển và vận hành 2 bộ công cụ. Một là công cụ về lừa đảo trực tuyến hướng dẫn người dân biết về kỹ năng lừa đảo trên web congcu.khonggianmang.vn. Trang thứ 2 là dauhieuluadao.com. Cung cấp đầy đủ kiến thức về lừa đảo, cung cấp bài test cho người dân vào làm và tự trải nghiệm".
Theo Bộ Công an, hình thức phổ biến các đối tượng lừa đảo hay sử dụng là yêu cầu nạn nhân chuyển khoản vào các tài khoản ngân hàng trung gian, sau đó rất nhanh chóng rút tiền ra để xóa dấu vết. Triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ việc chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Đề án 06), Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang yêu cầu Bộ Tài chính chỉ đạo rà soát, xác thực, làm sạch dữ liệu thông tin người giao dịch chứng khoán, trong đó có thông tin người thân tham gia giao dịch chứng khoán, báo cáo trước 30/11…
“Với việc sử dụng tài nguyên dữ liệu quốc gia về dân cư, ngân hàng có thể “dọn dẹp” những tài khoản rác. Qua đó có thể ngăn ngừa tội phạm núp bóng dưới tài khoản được mua lại, giúp minh bạch dòng tiền” - một lãnh đạo Phòng 4 - Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) nhận định.
Dù vậy, các đối tượng lừa đảo cũng thường xuyên thay đổi cách thức với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi. Cơ quan chức năng khuyến cáo, người dân tuyệt đối không tham gia đầu tư vào các trang web đầu tư tài chính khi chưa tìm hiểu kỹ về phía người chủ quản hoặc công ty chủ quản quản trị trang. Không tham gia vào các trang kêu gọi đầu tư tiền ảo, sàn giao dịch tiền ảo bởi toàn bộ hoạt động này không được Nhà nước Việt Nam thừa nhận, cấp phép.
Hai lý do chủ yếu khiến NĐT dễ bị sập bẫy là lòng tham và tâm lý được mất. Thị trường tiền ảo hay chứng khoán quốc tế rất nhạy cảm với các thông tin và biến động giá cũng rất mạnh. NĐT nếu chỉ nhìn vào tỷ suất lợi nhuận qua các đợt tăng giá "dựng đứng" rất dễ bị hấp dẫn.
TS Nguyễn Trí Hiếu
Một trong những nguyên tắc hoạt động bất di bất dịch của thị trường chứng khoán là nguyên tắc trung gian. Các lệnh giao dịch trên thị trường chứng khoán phải được thực hiện qua các công ty chứng khoán, từ các công ty chứng khoán được truyền lệnh về Sở Giao dịch chứng khoán và được khớp lệnh. Cuối tháng 6 vừa qua, Bộ Công an cũng cho biết đang vào cuộc làm rõ những hoạt động liên quan đến giao dịch, cách thức chi trả... của đồng tiền ảo Pi. Đồng thời cảnh báo "không có hoạt động kinh doanh nào mà có lợi nhuận cao vậy" sau khi có nhiều thông tin về việc Pi được giao dịch với giá cao.
