Tại thời điểm kiểm tra, 2 cổng phụ cũ hai bên gác chuông đã bị tháo dỡ để xây dựng mới, đã hoàn thiện 1 cổng, cổng còn lại đang trong quá trình xây dựng; cổng, sân đá trước ngũ môn cũng được lát mới.
Chủ tịch UBND xã Tam Hưng Lê Huy Chung thừa nhận sai phạm đã xin thông cảm vì “địa phương có nhiều cái khó!”. Đồng thời, ông Chung cho biết thêm, Chùa Bối Khê được tu bổ, tôn tạo năm 2004, trải qua nhiều năm, nhiều hạng mục của chùa bị xuống cấp nặng nề. UBND xã đã có nhiều lần đề nghị các cấp xem xét cho chùa tu bổ nhưng các cấp chưa có văn bản trả lời.
Đối với việc xây dựng hai cổng phụ và hạng mục sân trước ngũ môn, theo ông Lê Huy Chung, là do nhà chùa tự ý xây dựng. Sau khi phát hiện, UBND xã đã lập biên bản và đình chỉ thi công để lập hồ sơ trình các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên việc quản lý di tích chưa chặt chẽ nên các hạng mục xây dựng tiếp tục diễn ra khi chưa được phép.
Tại buổi kiểm tra, Trưởng Phòng VHTT huyện Thanh Oai - Trần Văn Lợi cho hay, từ ngày 10 đến 15/12/2018, Phòng VHTT huyện đã 3 lần có văn bản đề nghị UBND xã Tam Hưng đình chỉ xây dựng công trình và khắc phục hậu quả, đồng thời báo cáo UBND huyện và Phòng VHTT về phương án giải quyết vụ việc tự ý xây dựng mới hai cổng phụ này, tuy nhiên xã Tam Hưng vẫn không có văn bản trả lời và báo cáo.
Sau khi nghe các bên liên quan trình bày, Đoàn Kiểm tra đã kết luận: luận: Việc nhà chùa tự ý phá bỏ 2 cổng phụ để xây dựng mới và Ban Quản lý đầu tư xây dựng huyện Thanh Oai tự ý tiến hành lót bê tông, lát nền đá sân chùa, xây bệ đá gốc cổ thụ, dựng đèn điện chùm, di dời cây lưu niệm trong khu vực không phù hợp cảnh quan và kiến trúc của chùa Bối Khê; các hạng mục trên đều được xây dựng tự ý mà chưa có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền là vi phạm nghiêm trọng pháp luật về di sản văn hóa.
UBND huyện chưa có sự phối hợp với các Sở, ngành địa phương trong công tác quản lý và bảo vệ phát huy giá trị di tích. Sau khi có thông tin từ các cơ quan báo chí, UBND huyện chưa phản ứng kịp thời. Do vậy, việc xây dựng trên là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, cần phải được xử lý.
Đồng thời, Đoàn thanh tra cũng đề nghị, chấn chỉnh tình trạng tu bổ, tôn tạo không phép trên địa bàn huyện Thanh Oai, đề nghị UBND thành phố Hà Nội làm rõ trách nhiệm, có hình thức kỷ luật đối với tổ chức, các nhân của chính quyền địa phương trong việc để xảy ra vi phạm trên.
Đề nghị Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giáo hội Phật giáo Hà Nội có văn bản chỉ đạo các sư trụ trì tuân thủ nghiêm túc Luật Di sản Văn hóa trong việc tu bổ, tôn tạo các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng là di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng các cấp và trong danh mục kiểm kê. Kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức kỷ luật đối với sư trụ trì chùa Bối Khê vì đã tự ý phá bỏ 2 cổng phụ của di tích.
Đáng lưu ý, trước khi phá cổng cũ, xây cổng mới tại chùa Bối Khê, sư Thích Đàm Khoa từng tự ý phá dỡ các hạng mục chùa Trăm Gian (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) để xây mới. Chùa Trăm Gian là di tích nổi tiếng của Hà Nội. Sau vụ tự ý phá chùa đó, các cơ quan chức năng đã mất rất nhiều công sức để phục hồi.
