Hội tụ đủ yếu tố thuận lợi
Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và từng bước khẳng định là công nghệ trụ cột, đột phá trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, nền kinh tế số của Việt Nam dự kiến đạt 57 tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng hàng năm lên tới 31%. Trong đó, AI được xem là động lực chính thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện. Nếu được áp dụng rộng rãi, các công cụ AI tại Việt Nam có thể mang lợi ích kinh tế ước tính lên tới 1,89 triệu tỷ đồng (79,3 tỷ USD) cho các doanh nghiệp vào năm 2030.
CEO Nvidia Jensen Huang nhận định, Việt Nam đang có nhiều lợi thế trong việc phát triển AI, nhờ vào thị trường, nguồn nhân lực và hệ sinh thái khởi nghiệp. Việt Nam có nguồn nhân lực trẻ đầy nhiệt huyết, có năng lực tiếp cận khoa học công nghệ và các lĩnh vực STEM được đánh giá cao. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng tích cực đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành AI và bán dẫn. Hơn nữa, Việt Nam có thị trường tiềm năng với các nhu cầu ứng dụng AI và bán dẫn rất lớn trong các lĩnh vực, như sản xuất, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nông nghiệp và du lịch.
Đặc biệt là các chính sách hỗ trợ tích cực từ Chính phủ, như ban hành Chiến lược phát triển lĩnh vực AI từ năm 2021; chiến lược quốc gia phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030. Hơn nữa, Chính phủ cũng đang tăng cường hợp tác với các quốc gia phát triển trên thế giới để cùng đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và AI.
Về hệ sinh thái, theo thống kê, Việt Nam đã thu hút được hơn 1 tỷ USD đầu tư vào các startup công nghệ trong năm 2023. Sự tăng trưởng nhanh chóng của hệ sinh thái khởi nghiệp đã ở mức độ trưởng thành tương đương Singapore và Malaysia, cho thấy tiềm năng đổi mới và khả năng tạo ra các giải pháp AI đột phá.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cho biết, thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ Việt Nam đã chủ động triển khai rất nhiều giải pháp để thu hút đầu tư, đẩy mạnh phát triển toàn diện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tạo môi trường thúc đẩy nghiên cứu phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ.
Nhờ đó, chỉ trong thời gian ngắn Việt Nam đã tạo được những bước đi ấn tượng, được Hoa Kỳ chọn là 1 trong 6 quốc gia tham gia Đạo luật Chips để phát triển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, thu hút được nhiều tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới. Các tập đoàn trong nước như Viettel, VinGroup, FPT, CMC... cũng tích cực triển khai các dự án, hoạt động nghiên cứu, phát triển về AI và bán dẫn.
Xây dựng thể chế thông thoáng
Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia nêu rõ mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam sẽ thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI. Nhiệm vụ, giải pháp để đạt được mục tiêu này, theo Nghị quyết trên là việc hoàn thiện hành lang pháp lý đẩy mạnh ứng dụng AI trong các giải pháp phát triển các ứng dụng công nghệ số trong ngành, lĩnh vực, địa phương, gắn với công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực bảo đảm theo hướng đi tắt, đón đầu. Cùng với đó, phát triển các ứng dụng AI hỗ trợ phân tích, cảnh báo thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường, hỗ trợ phân tích, cảnh báo về nguy cơ quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội...
Cho rằng Việt Nam đang đứng trước cơ hội 4.000 năm có một trong lĩnh vực AI và bán dẫn, trở thành điểm giao thoa của AI và bán dẫn toàn cầu, Giám đốc điều hành và nhà sáng lập Aitomatic Christopher Nguyễn khẳng định, thời gian qua, Việt Nam có sự chuyển đổi nhanh và mạnh mẽ. Nếu như trước đây tư duy Việt Nam là không quản được thì cấm, thì nay tư duy đã hoàn toàn đổi mới. “Tôi tin rằng Việt Nam sẽ là điểm đến, cầu nối giữa Việt Nam và thế giới, tạo ra một hệ sinh thái công nghệ và đổi mới sáng tạo rộng rãi, trở thành trung tâm phát triển AI hàng đầu, cung cấp nhân tài kỹ thuật. Bởi, Việt Nam có điều kiện địa chính trị thuận lợi để không chỉ tham gia mà còn vươn lên dẫn dắt trong lĩnh vực AI và bán dẫn toàn cầu” – ông Christopher Nguyễn tin tưởng.
TS. Lê Viết Quốc - nhà khoa học đang làm việc tại Google cho rằng, Việt Nam không nên vội vàng đuổi theo những “ông lớn” công nghệ, mà nên tập trung vào đổi mới sáng tạo. Ví dụ sử dụng AI để thiết kế chip bán dẫn là ngành rất mới có thể cân nhắc tới. Một yếu tố khác là các mô hình AI hiện nay có rất nhiều lỗ hổng, do đó, cộng đồng Việt Nam biết được các lỗ hổng này để khai thác thì có cơ hội để vượt lên trong “cuộc chơi” AI.
Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, Việt Nam phát triển dựa trên nền tảng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đẩy mạnh kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế sáng tạo, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức, phát triển mạnh mẽ các ngành mới nổi như trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, internet vạn vật, chip bán dẫn.
Về cách làm để phát triển lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và bán dẫn, Việt Nam xác định thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, nhưng cũng là “đột phá của đột phá”; phải xây dựng thể chế thông thoáng; kiên quyết cắt bỏ ít nhất 30% số thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp; tăng cường phân cấp, phân quyền, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi, tăng cường kiểm tra, giám sát; phát huy tính tự lực, tự cường, chủ động, tạo không gian sáng tạo của mỗi chủ thể. “Chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy thúc đẩy phát triển; quản lý để phát triển chứ không phải quản lý để gây khó khăn” - Thủ tướng nêu rõ.
Cùng với đó, phát triển hạ tầng chiến lược phục vụ phát triển AI, nghiên cứu và sản xuất bán dẫn, trong đó đầu tư phát triển hạ tầng giao thông để giảm chi phí đầu vào, chi phí logistics, tăng sức cạnh tranh của hàng hoá; phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông, hạ tầng số, hạ tầng năng lượng, không để thiếu điện trong bất cứ trường hợp nào, bảo đảm hạ tầng sóng và điện ở vùng sâu, vùng xa.
