Chủ sàn lo tốn thời gian, chi phí
Theo thống kê của Tổng cục Thuế, doanh thu thuế từ TMĐT tăng đều qua các năm: 83.000 tỷ đồng (năm 2022), 97.000 tỷ đồng (năm 2023) và trong 8 tháng năm nay, doanh thu thuế từ thương mại điện tử đã đạt hơn 78.000 tỷ đồng. Hiện, có 404 sàn giao dịch TMĐT cung cấp thông tin trên Cổng thông tin TMĐT, tăng 43 sàn so với thời điểm cuối năm 2023. Đến nay, cơ quan thuế đã quản lý khoảng 1,77 triệu tỷ đồng doanh thu của các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử.
Để tăng cường các giải pháp quản lý thuế trên sàn TMĐT, mới đây tại dự thảo Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đề xuất sàn TMĐT khai, nộp thuế thay người bán hàng trên sàn. Cùng với đó, các sàn, đơn vị logistics có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin của người bán trên sàn hoặc sử dụng dịch vụ vận chuyển.
Vụ trưởng Quản lý thuế DN nhỏ và vừa và hộ cá nhân, kinh doanh (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) Nguyễn Thị Lan Anh cho biết, việc quy định chủ sàn TMĐT khai nộp thuế thay người bán sẽ giúp giảm rất nhiều gánh nặng tuân thủ đối với các nhà cung cấp, cũng như nâng cao hiệu suất, hiệu quả hoạt động của cơ quan quản lý thuế. Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng đang áp dụng cơ chế này đối với người nộp thuế trong nước.
Góp ý về dự thảo này, Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM) lại không đồng tình và đề xuất loại bỏ các điều khoản nói trên.
Theo đại diện VECOM, các quy định trên trái với quy định pháp luật hiện hành và thông lệ quốc tế, bởi quyền và nghĩa vụ kê khai, nộp thuế của từng chủ thể là vấn đề cơ bản, cốt lõi, không thể quy định về việc kê khai, nộp thay mọi loại thuế của đối tượng nộp thuế cho một chủ thể khác như quy định tại điều khoản dự thảo sửa đổi khoản 4 Điều 42.
Mặt khác, sàn TMĐT cũng không thuộc 5 trường hợp tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập cho cá nhân quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Do đó, việc buộc trách nhiệm cho các sàn TMĐT phải kê khai thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT là không phù hợp với quy định tại Luật Thuế TNCN.
Cùng với đó, hiện nay thuế TNCN và thuế GTGT được áp dụng với nhiều mức thuế khác nhau cho các đối tượng, hàng hóa, dịch vụ khác nhau. Việc phân loại người bán, cũng như phân loại mặt hàng, dịch vụ để tính toán mức thuế, kê khai và nộp thuế hầu như chưa thể thực hiện được một cách tự động đối với các sàn TMĐT.
Về bản chất, việc kê khai thay, nộp thuế thay, chính là thu thuế thay cho cơ quan thuế. Đây là vấn đề nằm ngoài chuyên môn, lĩnh vực hoạt động chính của các sàn TMĐT nên sẽ tạo gánh nặng rất lớn trong việc đầu tư và vận hành. “Chúng tôi ủng hộ nguyên tắc người kinh doanh phải nộp thuế. Tuy nhiên, nếu không có nghiên cứu cụ thể và thấu đáo, quy định này có thể tạo ra những bất bình đẳng và gánh nặng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, vốn là những đối tượng yếu thế và dễ tổn thương trong nền kinh tế” - VECOM khẳng định.
Phương án tối ưu, giảm đầu mối kê khai
Theo Tổng cục Thuế, sàn giao dịch TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh thông qua sàn là phương án tối ưu trong việc quản lý thuế hiệu quả, góp phần cải cách thủ tục hành chính, giảm đầu mối kê khai thuế. Nếu như trước kia hàng trăm nghìn cá nhân trực tiếp khai thuế với cơ quan thuế thì nay chỉ cần một đầu mối là sàn giao dịch TMĐT khai, nộp thuế thay để cắt giảm thủ tục hành chính cho cơ quan thuế và người nộp thuế.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, dù Luật Quản lý thuế không bắt buộc sàn TMĐT phải khai thuế thay, nộp thuế thay cho người kinh doanh trên mạng, nhưng để tạo điều kiện cho người kinh doanh trên mạng, Thông tư 40/2021/TT-BTC khuyến khích hình thức này, khi quy định, tổ chức, bao gồm cả chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT, thực hiện việc khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân trên cơ sở ủy quyền theo quy định của pháp luât dân sự. Chủ sở hữu sàn TMĐT thực hiện việc khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân theo lộ trình của cơ quan thuế.
Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh, việc hàng trăm ngàn người kinh doanh trên mạng phải trực tiếp khai thuế, nộp thuế rõ ràng là tiêu tốn nhiều thời gian, công sức, chi phí của người kinh doanh trên mạng và kể cả cơ quan thuế. Chưa kể, rất nhiều người bán hàng online không có kiến thức, kinh nghiệm về kế toán, hóa đơn, chứng từ, nên rất khó khăn khi thực hiện kê khai thuế, thậm chí phải bỏ chi phí để thuê dịch vụ kế toán thuế, nhiều trường hợp vô tình nợ thuế nên đã phải nộp tiền chậm nộp với số tiền không nhỏ.
Đồng tình với đề xuất trên của Bộ Tài chính, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, quy định để các sàn TMĐT khai nộp thuế thay người bán đảm bảo tính công bằng giữa các sàn TMĐT quốc tế và Việt Nam. Đồng thời cũng tạo điều kiện cho các chủ thể kinh doanh không phải trực tiếp kê khai và nộp thuế tại cơ quan thuế. Nó sẽ giảm thiểu thời gian cho người kê khai nhưng đồng thời cũng giảm thiểu thời gian cho cơ quan quản lý thuế, từ đó cơ quan quản lý thuế dành thời gian kiểm tra giám sát và thực hiện việc theo dõi quản lý việc thực thi chính sách thuế. Việc các sàn TMĐT phải có yêu cầu về việc những người kinh doanh phải kê khai doanh thu và tính toán nộp thuế, để từ đó các sàn có thể nộp thuế thay cho họ là điều cần thiết.
Để tạo điều kiện cho cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT, Bộ Tài chính đề xuất, khi sửa một số điều của Luật Quản lý thuế. Trong đó, bổ sung quy định về các trường hợp khai, nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT và việc trực tiếp khai thuế với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT. Qua đó cải cách thủ tục hành chính, tập trung đầu mối kê khai, đáp ứng việc kê khai, nộp thuế phù hợp với đặc thù của hoạt động kinh doanh TMĐT.
