Đề xuất tăng thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao, thành lập tòa chuyên trách

Trình bày tờ trình, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết: Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng không tổ chức Tòa án Nhân dân cấp cao, Tòa án Nhân dân cấp huyện; thành lập Tòa án Nhân dân khu vực; chuyển các Tòa án Nhân dân sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong Tòa án Nhân dân khu vực.

Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm: Tòa án Nhân dân Tối cao; Tòa án Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Tòa án Nhân dân khu vực.

Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống tòa án 3 cấp, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các tòa án. Trong đó, cơ cấu lại các Tòa án Nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương thành Tòa án Nhân dân khu vực. Sửa đổi, bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức của Tòa án Nhân dân khu vực theo hướng bổ sung quy định tại một số Tòa án Nhân dân khu vực thành lập Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ…

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về tổ chức Tòa án Nhân dân, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành Dự thảo Luật quy định hệ thống tổ chức tòa án Nhân dân gồm Tòa án Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân cấp tỉnh, Tòa án Nhân dân khu vực (các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành).

Về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án Nhân dân, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, quy định của Dự thảo Luật là thực hiện đúng chủ trương về tăng cường phân cấp, phân quyền; phù hợp với tổ chức bộ máy, nguồn lực hiện có và khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao của các Tòa án Nhân dân, do đó tán thành với dự thảo Luật.

Dự thảo Luật quy định số lượng thành viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao không ít hơn 23 người và không quá 27 người (số lượng hiện hành là từ 13 - 17 người). Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cân nhắc thận trọng việc tăng số lượng thành viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao để phù hợp với chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy.

Theo đó, thay vì tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao thêm thì cần bổ sung, tăng cường năng lực cho đội ngũ công chức, Thẩm phán làm công tác tham mưu giải quyết án; nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm; nghiên cứu, sửa đổi quy định giám đốc thẩm tại các luật tố tụng để quy định chặt chẽ điều kiện nộp đơn, căn cứ kháng nghị giám đốc thẩm, tránh khiếu nại không có điểm dừng, dồn việc lên Tòa án Nhân dân Tối cao.

Báo cáo thêm về việc tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Lê Minh Trí cho biết, quyết định bỏ Tòa án Nhân dân cấp cao đặt ra nhu cầu bảo đảm nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ Tòa án Nhân dân cấp cao chuyển về; đòi hỏi tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao mới đáp ứng được yêu cầu.

Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Lê Minh Trí cũng cho biết, trung bình mỗi năm, Tòa án Nhân dân tối cao giải quyết 2.800 đơn (vụ)/3.400 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 200 vụ/năm. 3 Tòa án Nhân dân cấp cao giải quyết 6.500 đơn (vụ)/7.900 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 800 vụ. Như vậy, sau khi tiếp nhận một phần nhiệm vụ giám đốc thẩm, tái thẩm của các Tòa án Nhân dân cấp cao, dự báo Tòa án Nhân dân tối cao sẽ phải giải quyết khoảng 11.000 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm/năm; xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 1.000 vụ/năm. Với khối lượng công việc như vậy, đòi hỏi phải tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao mới đáp ứng được yêu cầu của công việc.

Trong kết luận nội dung họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc tổ chức Tòa án Nhân dân 3 cấp và quy định thẩm quyền của từng tòa án; ủng hộ hướng tăng số lượng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao sau khi có sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền, cũng như việc thành lập các tòa án chuyên trách.

Nhấn mạnh một số dự án luật khác trong lĩnh vực tư pháp cũng được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 sắp tới như Luật Tổ chức Viện Kiểm sát Nhân dân, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, hoàn thiện dự thảo đảm bảo thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.