Đề xuất tiếp tục triển khai chính sách cấp học bổng sau đại học

Đa dạng nguồn hỗ trợ

Tại chương trình đối thoại chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo do Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQG Hà Nội) vừa tổ chức, nhiều nhà khoa học đã trao đổi, đề xuất các giải pháp nhằm đổi mới và nâng cao chất lượng nghiên cứu, đào tạo, trong đó nhấn mạnh vai trò của khoa học cơ bản, trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số.

PGS.TS Trần Quốc Bình – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đề xuất cần xây dựng cơ chế riêng cho khoa học cơ bản. Với nghiên cứu ứng dụng, ông nhấn mạnh việc đầu tư đồng bộ cho các xưởng thực hành, thu hút kỹ sư giàu kinh nghiệm và liên kết doanh nghiệp để hiện thực hóa ý tưởng của nhà khoa học. Ông cũng gợi mở hướng nghiên cứu về năng lượng hạt nhân – lĩnh vực còn nhiều tiềm năng tại Việt Nam.

PGS.TS Vũ Thị Thơm - Trường Đại học Y Dược, ĐHQG Hà Nội chia sẻ những khó khăn trong nghiên cứu khoa học hiện nay do nguồn lực hạn chế, cơ chế tài chính bất cập và thiếu gắn kết với thực tiễn. Bà cho rằng, nhiều đề tài xuất phát từ đam mê cá nhân và chuyên môn của nhà khoa học, tuy nhiên vẫn có những nghiên cứu khả năng ứng dụng thực tiễn còn yếu. 

TS Phạm Tiến Đức - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội đánh giá cao tác động tích cực của chính sách hỗ trợ công bố vượt trội được triển khai thí điểm từ năm 2024 tới các nhà khoa học trẻ và đề nghị tiếp tục triển khai trong các năm tới. Ông cũng đề xuất ĐHQG Hà Nội tiếp tục triển khai chính sách hỗ trợ học bổng cho người học ở bậc sau đại học như thạc sĩ, nghiên cứu sinh, thực tập sinh sau tiến sĩ, nhằm tạo điều kiện cho các nhà khoa học hợp tác quốc tế và phát triển nghiên cứu chuyên sâu.

Trao đổi với ý kiến của TS Phạm Tiến Đức liên quan đến chính sách hỗ trợ công bố vượt trội, Phó Giám đốc ĐHQG Hà Nội Phạm Bảo Sơn cho biết: sau thời gian thí điểm, ĐHQG Hà Nội sẽ tổng kết, lấy ý kiến từ các nhà quản lý, nhà khoa học để đánh giá hiệu quả, từ đó quyết định có tiếp tục triển khai hay cần điều chỉnh, bổ sung. Về học bổng đối với nghiên cứu sinh, thực tập sinh sau tiến sĩ, ông Phạm Bảo Sơn cho rằng cần đa dạng hóa nguồn hỗ trợ, đưa kinh phí hỗ trợ thực tập sinh sau tiến sĩ vào ngân sách dành cho hoạt động khoa học và công nghệ.

Phó Giám đốc ĐHQG Hà Nội Đào Thanh Trường cho hay, ĐHQG Hà Nội đang đẩy mạnh gắn kết nghiên cứu và đào tạo, nhất là bậc sau đại học; đồng thơi đang xây dựng Quy chế đào tạo tiến sĩ theo hướng đột phá với nhiều đổi mới như rút ngắn thời gian đào tạo, tăng cường thực tập trong và ngoài nước cùng các chính sách tài chính thuận lợi nhờ Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 193/2025/QH15 mới ban hành.

Dự kiến chi 100 tỷ đồng vào các hướng nghiên cứu

Trong năm qua, chính sách hỗ trợ tài chính cho cán bộ khoa học xuất sắc của ĐHQG Hà Nội đã thu hút 50 cán bộ với 208 công trình vượt trội, gồm 144 bài báo (2 bài thuộc Top 1%, 19 bài Top 5%, 64 bài Q1, 59 bài Q2) và 64 đơn sở hữu trí tuệ. Chính sách này góp phần khuyến khích nhà khoa học nâng cao chất lượng công bố và tạo động lực nghiên cứu.

Hiện nay, ĐHQG Hà Nội có 45 nhóm nghiên cứu mạnh, gồm 28 nhóm nghiên cứu cơ bản, 15 nhóm nghiên cứu ứng dụng và 2 nhóm định hướng thương mại hóa, khởi nghiệp. Các nhóm này đáp ứng các tiêu chí tương đương nhóm nghiên cứu mạnh cấp Nhà nước, hướng tới sản phẩm khoa học và công nghệ chủ lực, mang thương hiệu ĐHQG Hà Nội.

Để triển khai hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 03/NQ-CP của Chính phủ, ĐHQG Hà Nội đã thành lập Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo (VNU-TIP). Mô hình này nhằm tập trung nguồn lực, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và với doanh nghiệp, hướng đến đầu tư phát triển công nghệ lõi.

Năm 2025, ĐHQG Hà Nội dự kiến đầu tư 100 tỷ đồng vào các hướng nghiên cứu ưu tiên như: AI & IoT, công nghệ bán dẫn, sinh học nông nghiệp & y tế, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ môi trường, hóa học, vật liệu tiên tiến, năng lượng và lượng tử. Đồng thời, phát triển mới 5 viện nghiên cứu gồm: Viện Trí tuệ nhân tạo, Viện Công nghệ bán dẫn, Viện Tế bào gốc, Viện Công nghệ môi trường và Viện Nghiên cứu lượng tử, hướng tới trở thành các trung tâm nghiên cứu xuất sắc.

Cùng với đó, ĐHQG Hà Nội cũng đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng với tổng diện tích 22,9ha tại khu nghiên cứu liên ngành nhằm hình thành tổ hợp nghiên cứu công nghệ cao, phục vụ phát triển các sản phẩm khoa học và công nghệ có tính ứng dụng, thương mại hoá cao.

Chia sẻ tại buổi đối thoại, Giám đốc ĐHQG Hà Nội Lê Quân nhấn mạnh, việc xác định đề bài nghiên cứu là thách thức lớn nhất, đòi hỏi sự kết nối chặt chẽ giữa nhà khoa học, cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhu cầu xã hội, đồng thời phải chứng minh được giá trị thực tiễn cũng như khả năng chuyển giao.

Về nguồn lực, Giám đốc ĐHQG Hà Nội Lê Quân cho biết, bên cạnh ngân sách Nhà nước, cần huy động thêm từ địa phương và doanh nghiệp; đồng thời nhấn mạnh vai trò của cơ chế thông thoáng, minh bạch trong khoa học công nghệ, loại bỏ các cơ chế "xin cho", tạo điều kiện tốt nhất cho các nhà khoa học tiếp cận nguồn lực và triển khai nghiên cứu.