Điện Biên: giữ gìn và phát huy di sản văn hóa dân tộc qua nghề mây tre đan

Nghề truyền thống của người Thái ở Điện Biên

Mây tre đan là nghề truyền thống của người Thái ở Điện Biên gắn bó từ lâu đời, được trao truyền, phát huy từ thế hệ này sang thế hệ khác đến ngày nay. Trong các gia đình người Thái ở Điện Biên có rất nhiều những vật dụng được đan lát thủ công. Các sản phẩm được làm ra đa dạng, phong phú với nhiều nhóm sản phẩm đồ dùng trong các hoạt động tín ngưỡng, đồ dùng sinh hoạt gia đình, đồ dùng trong lao động sản xuất.

Với đôi bàn tay khéo léo, những người dân đã tạo ra những sản phẩm mây tre đan vô cùng tinh xảo, từ những chiếc rổ, chiếc rá đơn giản đến những chiếc bàn, ghế mây, có khẩu, lếp hái rau và đựng đồ trang sức, bung gánh thóc, sàng gạo, mẹt...

Tại xã Nà Tấu, nghề mây tre đan đã có từ lâu đời, dựa trên vùng nguyên liệu sẵn có tại địa phương. Với lợi thế nằm gần Quốc lộ 279, người dân bản Nà Tấu 1 đã tập trung các hộ gia đình hình thành hợp tác xã với 24 hộ dân tham gia. Với hơn 20, 30 năm làm nghề, các hộ sản xuất ra các sản phẩm từ mây tre đan để kinh doanh phục vụ bà con tại địa phương và các vùng lân cận.

Đối mặt với nhiều khó khăn

Bên cạnh đó, nghề mây tre đan hiện nay cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn. Nguồn nguyên liệu ngày càng khan hiếm và đặc biệt là sự thiếu hụt nguồn nhân lực trẻ.

Tại Lễ công bố trao chứng nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia kỹ thuật đan mây, tre của người Thái tỉnh Điện Biên mới đây, Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên Nguyễn Hoàng Hiệp đề nghị các nghệ nhân, cộng đồng người Thái tỉnh Điện Biên quan tâm hình thành một câu lạc bộ bảo tồn nghề đan lát, cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, tri thức dân gian, tạo ra nhiều sản phẩm mới phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Tích cực truyền dạy cho thế hệ trẻ, quảng bá sản phẩm thông qua các video, clip ngắn gắn với âm nhạc truyền thống, câu chuyện văn hóa để đưa sản phẩm ra thị trường.

Cần quan tâm quy hoạch các khu trồng mây, tre ổn định, đảm bảo chất lượng và nguồn cung lâu dài; xây dựng kế hoạch bảo tồn, truyền dạy kỹ thuật đan mây, tre trong cộng đồng; kết nối các doanh nghiệp, nhà đầu tư quan tâm đến sản phẩm mây, tre đan với cộng đồng; có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho nghệ nhân, thợ giỏi truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ; khuyến khích các hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp tham gia vào quá trình bảo tồn và phát triển nghề.

Chú trọng giới thiệu, trình diễn kỹ thuật đan mây, tre trở thành một trong những nội dung tại các sự kiện văn hóa, lễ hội của địa phương gắn với phát triển du lịch cộng đồng, đồng thời tổ chức hội thi các sản phẩm được làm từ mây, tre đan hướng tới hình thành điểm du lịch trải nghiệm nghề truyền thống.

Việc tham gia các hội chợ, triển lãm cũng giúp sản phẩm mây tre đan đến gần hơn với người tiêu dùng. Đồng thời, tiếp tục tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa mẫu mã để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Việc Tri thức dân gian kỹ thuật đan mây, tre của người Thái được đưa vào danh mục di sản quốc gia không chỉ là niềm vinh dự các chủ thể nắm giữ di sản mà sẽ trở thành tiền đề, động lực quan trọng để chính quyền các cấp tỉnh Điện Biên tiếp tục nỗ lực giữ gìn và phát huy di sản văn hóa các dân tộc; khơi dậy ý thức, trách nhiệm của cộng đồng trong việc phát hiện, gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa tại địa phương.