Điện Biên phát triển du lịch cộng đồng gắn với OCOP
Kinhtedothi - Những nếp nhà sàn khang trang, những homestay mang đậm bản sắc và chuỗi sản phẩm OCOP ngày càng phong phú đang tạo nên diện mạo mới cho Điện Biên. Từ Mường Nhé, Nậm Pồ đến Tủa Chùa, nhiều bản làng từng nằm trong nhóm khó khăn nhất nay đã dần hình thành sinh kế bền vững, giúp đồng bào Mông, Hà Nhì, Thái trắng... ổn định thu nhập và gìn giữ giá trị văn hóa.
Hành trình đổi thay từ nương rẫy đến homestay
Chỉ vài năm trước, nhắc đến Mường Nhé, Nậm Pồ hay Tủa Chùa là nhắc đến những bản làng heo hút, nơi người dân chủ yếu dựa vào nương rẫy tự cung tự cấp. Thanh niên rời quê đi làm xa, kinh tế bấp bênh. Nhưng sự xuất hiện của du lịch cộng đồng đã mở ra hướng phát triển mới, khai thác chính cảnh quan, văn hóa bản địa để tạo việc làm ngay tại quê hương.
Bản Nà Sự, xã Mường Chà là điển hình. Chưa đầy 3 năm hoạt động, mô hình du lịch cộng đồng nơi đây đã thu hút gần 40 hộ tham gia cung ứng dịch vụ lưu trú, trải nghiệm, văn nghệ. Thu nhập của bà con tăng rõ rệt, đời sống cải thiện từng ngày.
Bản du lịch cộng đồng Nà Sự - mô hình đầu tiên tại Việt Nam áp dụng số hóa toàn diện vào hoạt động du lịch cộng đồng. Ảnh: IT
Điểm nổi bật là Nà Sự là bản đầu tiên của Điện Biên áp dụng số hóa toàn diện. Du khách có thể quét mã QR để đặt phòng, đăng ký trải nghiệm, xem giá dịch vụ; đồng thời địa phương xây dựng website và trang mạng xã hội để quảng bá hình ảnh. Từ một bản xa xôi, Nà Sự dần trở thành điểm đến nổi bật, phù hợp xu hướng du lịch thông minh.
Tại thôn Huổi Lực, homestay của chị Lù Thị Pưng cũng là câu chuyện truyền cảm hứng. Từ một cơ sở nhỏ, thiếu thốn, chị kiên trì phục dựng kiến trúc truyền thống người Mông, mở thêm trải nghiệm văn hóa. Hiện homestay đón hàng trăm lượt khách mỗi tháng, giúp thu nhập gia đình tăng từ vài chục triệu lên hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Ở A Pa Chải - cực Tây Tổ quốc, homestay Hà Nhì trở thành điểm dừng chân quen thuộc của các nhóm trẻ yêu khám phá. Kiến trúc truyền thống được giữ nguyên, không gian sinh hoạt Hà Nhì được tái hiện, tạo nên những trải nghiệm nguyên bản hiếm gặp.
Điều làm nên sức hút của du lịch cộng đồng Điện Biên là sự gìn giữ văn hóa bản địa. Các homestay không bê tông hóa mà giữ nguyên nhà sàn, nguyên vật liệu truyền thống. Du khách được xem văn nghệ bản địa, dệt thổ cẩm, nấu ăn cùng gia đình chủ nhà. Mỗi bữa ăn với gà đen, xôi nếp nương, mỗi điệu múa Thái hay Hà Nhì, mỗi đường dệt trên khung cửi đều tạo nên trải nghiệm mà những khu du lịch thương mại khó có thể mang lại.
Du lịch cộng đồng gắn với OCOP
Điện Biên là một trong những tỉnh hiếm hoi gắn chặt du lịch với hệ sinh thái OCOP, tạo chuỗi giá trị khép kín từ trải nghiệm đến tiêu dùng sản phẩm.
Toàn tỉnh hiện có hơn 100 sản phẩm OCOP. Mỗi điểm du lịch cộng đồng đều trưng bày nông sản, đặc sản tiêu biểu mang dấu ấn vùng miền: Mường Nhé có rượu, lạc đỏ Mường Toong, thịt trâu khô; Nậm Pồ nổi tiếng với mật ong và lạc Chà Nưa; Tủa Chùa có chè shan tuyết, rượu gạo Pi Noọng, khoai sọ tím H’Mông; Mường Ảng có cà phê Arabica, cà phê Adew…
Người dân giới thiệu sản phẩm miến dong OCOP, được quảng bá trên các sàn thương mại điện tử. Ảnh: Hoàng Châu.
Nhiều homestay bày sản phẩm tại chỗ, khi khách muốn mua chỉ cần thông báo trên nhóm cộng đồng, bà con sẽ mang đến tận nơi. Cách làm linh hoạt giúp người dân tăng thu nhập, đồng thời giúp du khách tiếp cận sản phẩm trong bối cảnh văn hóa thực tế.
Sở Công Thương Điện Biên đang đẩy mạnh xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ sản phẩm trong các sự kiện lớn như Tuần Văn hóa - Du lịch Điện Biên, Hội chợ Du lịch Tây Bắc, lễ hội Hoa Anh Đào, giao lưu thương mại với Lào. Sản phẩm OCOP được đưa vào siêu thị, điểm du lịch, hỗ trợ cải tiến bao bì. Nhiều đặc sản như chè shan tuyết Tủa Chùa, gạo Séng Cù, cà phê Mường Ảng ngày càng được biết đến rộng rãi.
Sự kết hợp giữa du lịch và OCOP tạo ra chuỗi giá trị bền vững: bà con có việc làm, thanh niên không phải rời quê, sản phẩm bản địa có thị trường ổn định.
Theo định hướng của Sở Công Thương, du lịch cộng đồng - OCOP không chỉ là hoạt động du lịch mà là “không gian trình diễn” tổng hợp của văn hóa, nông nghiệp, thủ công và thương mại. Mỗi bản du lịch cộng đồng được xem như “showroom sống”, nơi du khách vừa trải nghiệm văn hóa, vừa được tiếp cận các sản phẩm địa phương một cách tự nhiên nhất.
Để sản phẩm OCOP “bước ra” thị trường rộng hơn, ngành Công Thương giữ vai trò kết nối các mắt xích: tiêu chuẩn hóa sản phẩm, xây dựng thương hiệu, hỗ trợ bao bì, truy xuất nguồn gốc, kết nối phân phối và thương mại điện tử. Doanh nghiệp lữ hành, nhà phân phối, hệ thống bán lẻ được khuyến khích xây dựng tour gắn với OCOP, đặt hàng số lượng ổn định, tạo dòng chảy hàng hóa thường xuyên từ bản làng ra thị trường.
Khi cộng đồng - chính quyền - doanh nghiệp cùng phối hợp, câu chuyện “từ bản làng đến thị trường” mới hình thành thực chất: người dân có thêm thu nhập, sản phẩm có thương hiệu, du khách có trải nghiệm sâu sắc, còn tỉnh có thêm động lực phát triển kinh tế xanh.
