Thông tin từ Tổng cục Hải quan, một trong những nội dung quan trọng của Nghị định 18/2021/NĐ-CP là các DN chế xuất đủ điều kiện mới được áp dụng chính sách ưu đãi. Theo đó, DN cần có hàng rào cứng ngăn cách với khu vực bên ngoài; có cổng/cửa ra, vào và đảm bảo việc đưa hàng hóa ra, vào DN chế xuất chỉ qua cổng/cửa; có hệ thống camera quan sát được các vị trí tại cổng/cửa ra, vào và các vị trí lưu giữ hàng hóa. Các DN chế xuất buộc phải đáp ứng các điều kiện này, muộn nhất vào ngày 25/4 để được duy trì các chính sách ưu đãi thuế quan đối với DN chế xuất.
Sau ngày 25/4, DN chế xuất không đáp ứng điều kiện hoặc không thực hiện thông báo cho chi cục hải quan nơi quản lý DN chế xuất sẽ không được áp dụng chính sách thuế đối với khu phi thuế quan. Trường hợp DN chế xuất sau đó đáp ứng các điều kiện kiểm tra, giám sát hải quan, có văn bản thông báo cho chi cục hải quan nơi quản lý DN chế xuất để thực hiện kiểm tra và được xác nhận đáp ứng các điều kiện sẽ được áp dụng chính sách thuế đối với khu phi thuế quan.
Hệ thống camera giám sát tại DN chế xuất đủ điều kiện phải bao gồm: Hệ thống camera quan sát các vị trí tại cổng/cửa ra, vào và các vị trí lưu giữ hàng hóa. Đối với các khu vực khác tại DN chế xuất được bố trí để sản xuất, sử dụng hàng hóa, máy móc, thiết bị như nhà xưởng, văn phòng, nhà ăn... thì không yêu cầu có camera quan sát.
Góc quay của camera ở các vị trí tại cổng/cửa ra vào DN chế xuất phải đảm bảo ghi hình rõ thông tin biển số xe, số container (nếu có) của phương tiện ra, vào DN chế xuất. Phương tiện qua cổng phải đảm bảo tốc độ, đúng làn đường quy định để camera có thể ghi hình thông tin phương tiện. Đối với bãi lưu giữ nguyên liệu, vật tư, bán thành phẩm, thành phẩm, kho phế liệu, phế phẩm (nếu có) và các hàng hóa không chịu thuế khác, camera giám sát phải cho phép quan sát toàn cảnh bãi lưu giữ hàng hóa của DN chế xuất.
Theo phản ánh của một số cục hải quan các tỉnh, thực tế kiểm tra tại DN chế xuất cho thấy, việc xây dựng hàng rào của các DN có nhiều loại, nhiều chất liệu và chiều cao khác nhau nhưng hiện chưa có hướng dẫn cụ thể tiêu chí về “hàng rào cứng”. Việc trang bị camera giám sát tại tất cả các vị trí lưu giữ hàng hóa được một số DN phản ánh là không khả thi, cần thiết phải có hướng dẫn cụ thể về các vị trí yêu cầu lắp đặt camera giám sát. Ngoài ra, nhiều đơn vị cũng quan ngại về tính bảo mật, cách thức kết nối, trao đổi dữ liệu hình ảnh camera với cơ quan hải quan.
Ngoài ra, nhiều trường hợp DN chế xuất có địa chỉ nhà xưởng ở nhiều khu khác nhau, cách biệt nhau. Các nhà xưởng đều có hoạt động sản xuất, hoạt động lưu giữ nguyên liệu, sản phẩm của DN, không tách bạch ra khu dành riêng cho sản xuất, khu lưu giữ nguyên liệu, sản phẩm của DN.
Trước tình hình này, Tổng cục Hải quan đã có nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn, trong đó quy định, đối với DN chế xuất chưa thực hiện thông báo đáp ứng điều kiện kiểm tra, giám sát thì chủ động làm việc tại trụ sở DN để tìm hiểu nguyên nhân, đánh giá, dự kiến thời gian đáp ứng, lập biên bản làm việc với DN. Đối với DN chế xuất đã kiểm tra nhưng chưa đáp ứng thì đánh giá khả năng đáp ứng, đôn đốc DN chế xuất tiếp tục hoàn thiện điều kiện kiểm tra, giám sát.
Phía các cục hải quan các tỉnh, thành phố tổ chức làm việc với từng DN chế xuất trên địa bàn quản lý để tuyên truyền, giải thích quy định pháp luật, tìm hiểu rõ tiến độ triển khai của DN chế xuất, lập biên bản làm việc với từng DN.
Theo Tổng cục Hải quan, tính đến thời điểm này đã có thêm 9 DN chế xuất được xác nhận đáp ứng điều kiện kiểm tra, giám sát và sẽ được áp dụng chính sách thuế đối với khu phi thuế quan; 8 DN chế xuất đang tiếp tục hoàn thiện do có những khó khăn về kinh phí, thực trạng nhà xưởng.
Như vậy, đến nay có khoảng 1.616 DN chế xuất đã xác nhận đáp ứng điều kiện kiểm tra, giám sát hải quan. Tuy nhiên, có 69 DN chế xuất không đáp ứng đủ điều kiện, thuộc các trường hợp sau: DN bị khởi tố, tạm ngừng hoạt động, đang làm thủ tục giải thể, chuyển địa bàn, chuyển sang doanh nghiệp không phải DN chế xuất là 40; DN chế xuất mới thành lập, đang trong quá trình xây dựng nhà xưởng là 11; DN chế xuất về lĩnh vực sản xuất phần mềm, không có hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa là 1; DN chế xuất không thể hoàn thiện điều kiện kiểm tra, giám sát do nguyên nhân khách quan hiện là 17.
