Đổi mới để phát triển bền vững

Thời cơ để Hoàng Mai cất cánh

Trong 22 năm thành lập, quận Hoàng Mai là một trong những địa phương chịu nhiều sức ép của quá trình đô thị hóa, đã bộc lộ tình trạng hạ tầng kỹ thuật khung (hệ thống giao thông, cấp nước, thoát nước, cấp điện, chiếu sáng, thông tin liên lạc, xử lý chất thải, và nghĩa trang...) không theo kịp tốc độ tăng dân số. Quận Hoàng Mai (cũ) có dân số trên 700.000 người và là địa bàn có nhiều khu đô thị mới, đông dân cư như Định Công, Linh Đàm, Đại Kim, Thịnh Liệt... thiếu trường học công, hơn 2 thập kỷ thành lập nhưng chưa hoàn thành bất cứ dự án giao thông quan trọng nào.

Theo TS. Nguyễn Thị Thanh Tâm (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), cùng với việc Quốc hội ban hành Luật Thủ đô 2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy lần này là thời cơ để Thủ đô nói chung và 7 phường nơi cửa ngõ phía Nam TP nói riêng “cất cánh”.

Sau điều chỉnh địa giới, vùng đất Hoàng Mai hình thành 7 phường: Định Công, Hoàng Liệt, Tương Mai, Hoàng Mai, Yên Sở, Vĩnh Hưng, Lĩnh Nam, diện tích 53,05km2, dân số trên 800.000 người, trong đó phường Tương Mai có dân số trên 137.000 người, đông nhất Thủ đô.

Bỏ cấp trung gian, chính quyền phường được tăng quyền, giảm cấp trung gian và thủ tục, quy trình xử lý hồ sơ, giải quyết các yêu cầu của người dân và DN sẽ diễn ra thuận tiện hơn, nhanh hơn. Đây là một lợi thế lớn trong bối cảnh Hoàng Mai đang có dân số trên 700.000 người và là địa bàn có nhiều khu đô thị mới, đông dân cư như Định Công, Linh Đàm, Đại Kim, Thịnh Liệt...

Mô hình mới này phù hợp với đặc điểm phát triển đô thị nhanh, việc tổ chức bộ máy gọn nhẹ nhưng hiệu quả sẽ giúp chính quyền địa phương linh hoạt hơn trong giải quyết các vấn đề như quy hoạch đô thị, quản lý đất đai, cấp phép xây dựng, vệ sinh môi trường và trật tự đô thị – những lĩnh vực vốn đang chịu áp lực rất lớn tại cơ sở.

Việc xây dựng mô hình chính quyền đô thị 2 cấp đang trở thành một bước đi mang tính chiến lược đối với Hà Nội - một đô thị đặc biệt đang phát triển năng động. Với Hoàng Mai, một trong những địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh, dân số đông và nhiều tiềm năng phát triển, mô hình này vừa mở ra nhiều thời cơ quan trọng, vừa đặt ra không ít thách thức đòi hỏi sự chủ động thích ứng và sáng tạo trong tổ chức thực thi.

Thách thức trước mắt

Thách thức lớn nhất chính là cần nhanh chóng chuyên môn hóa đội ngũ cán bộ cấp phường để đáp ứng với đòi hỏi của tình hình mới. Việc trao quyền nhiều hơn cho chính quyền phường đồng nghĩa với việc đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức phải đáp ứng năng lực hành chính cao hơn, có khả năng quản lý nhiều lĩnh vực cùng lúc. Với quy mô dân số lớn và tốc độ phát triển như phường Tương Mai với 137.000 dân, phường Định Công với 85.000 dân, những yêu cầu này lại càng cấp thiết. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ tại nhiều nơi còn chưa đồng đều, các lĩnh vực khó như quản lý dự án, giáo dục.

Bí thư Đảng ủy phường Tương Mai Võ Xuân Trọng cho biết, sau sắp xếp địa phương quản lý 27 trường học công, định biên giáo dục chỉ 1 - 2 người, làm thế nào để hoạt động thông suốt là cả một vấn đề lớn cần sớm có giải pháp áp dụng chuyển đổi số vào công tác. Trong khi đó, Bí thư Đảng ủy phường Lĩnh Nam Đỗ Thanh Tùng lại chia sẻ, với địa bàn rộng 11,16km2, sắp tới TP thông qua quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 vùng bãi sông Hồng, nhu cần xây dựng nhà ở, dự án sẽ tăng đột biến. Đây là áp lực không nhỏ cho cấp ủy, chính quyền phường Lĩnh Nam trong công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng.

Thực tế trong những ngày thử nghiệm mô hình chính quyền 2 cấp cho thấy phải nhanh chóng làm chuyển biến nhận thức và thói quen hành chính của đội ngũ cán bộ cơ sở. Việc thay đổi mô hình không chỉ là thay đổi về mặt tổ chức, mà còn phải thay đổi tư duy quản trị. Cán bộ phải chuyển từ tư duy "làm theo chỉ đạo" sang tư duy chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong giải quyết công việc. Đồng thời, người dân cũng cần được tuyên truyền để hiểu và thích nghi với cách vận hành mới, điều này cần thời gian và sự kiên trì.

Thực tế, có những lãnh đạo phường, ngay tại thời điểm này đã có những định hướng rất xa, thể hiện tầm nhìn rộng. “Ngay sau khi ổn định bộ máy, việc lớn đầu tiên mà phường Vĩnh Hưng chúng tôi sẽ tiến hành đó là quy hoạch lại địa bàn theo địa giới mới và công khai cho người biết” - Bí thư Đảng ủy phường Vĩnh Hưng Nguyễn Đức Dũng khẳng định.

Một số giải pháp

Tùy theo đặc điểm, các phường trên địa bàn Hoàng Mai đã và đang có những các làm khác nhau. “Để nhanh chóng bắt tay vào mô hình quản lý mới, phường Định Công sẽ tập trung đầu tư vào con người và hạ tầng số. Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp phường theo hướng chuyên sâu và ứng dụng công nghệ số trong quản lý hành chính. Đồng thời, triển khai mạnh mẽ chính quyền điện tử, dịch vụ công trực tuyến sẽ giúp giảm tải công việc hành chính truyền thống và nâng cao chất lượng phục vụ” - Chủ tịch UBND phường Định Công Nguyễn Tuấn Anh khẳng định.

Trong khi đó, cấp ủy và chính quyền phường Yên Sở lại đang phải gồng mình hoàn thành công tác bàn giao theo tiến độ quy định. Chủ tịch UBND phường Yên Sở Vũ Tuấn Đạt chia sẻ: “Là một trong số ít phường, trụ sở hành chính tạm thời nằm ngoài địa bàn, phải tiếp nhận thủ tục bàn giao từ Thanh Trì, bản thân tôi cũng phải chủ trì bàn giao khá nhiều hồ sơ từ Trung tâm phát triển Quỹ đất về các phường, nhưng không còn cách nào khác, anh em động viên nhau cố gắng hoàn thành nhiệm vụ”.

Việc triển khai mô hình chính quyền đô thị 2 cấp tại Hoàng Mai là một lựa chọn mang tính tất yếu trong quá trình hiện đại hóa bộ máy quản lý Nhà nước. Dù còn nhiều khó khăn, đặc biệt là trong giai đoạn đầu triển khai, nhưng nếu biết tận dụng tốt thời cơ, cải tiến phương thức tổ chức và đặt người dân vào trung tâm của cải cách, các phường hoàn toàn có thể trở thành một hình mẫu trong quản trị đô thị hiệu quả và gần gũi.