Đội ngũ những người làm báo và sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam 97 năm qua đã và đang được thừa hưởng tài sản vô giá của Người về phong cách, tư tưởng, quan niệm... làm báo cách mạng. Trong đó, với việc đấu tranh phòng chống tham nhũng, xây dựng Đảng, báo chí đã luôn phát huy vai trò rõ nhất, xung kích đi đầu.
Những bài học sâu sắc cho người làm báo
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng cho sự ra đời và xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam. Nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra, tư tưởng, đạo đức, tác phong, phong cách là một chỉnh thể, tạo nên nhân cách mẫu mực Hồ Chí Minh. Với báo chí, Bác vừa là một nhà lãnh đạo, cũng là một nhà báo nên Người hiểu rất rõ vai trò, tác dụng tuyên truyền của báo chí. Vì vậy, những tư tưởng, quan điểm của Người về công tác làm báo, viết báo đã trở thành định hướng cơ bản cho sự phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam.
Với hơn nửa thế kỷ hoạt động sáng tạo báo chí, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại di sản báo chí vô cùng quý giá, thể hiện sinh động những quan điểm tư tưởng của Người về cách mạng, về thời đại, về Nhân dân, kinh tế, chính trị, văn hoá… Đặc biệt, những lời dạy của Người về hoạt động báo chí vẫn giữ nguyên giá trị, chỉ đạo xuyên suốt quá trình phát triển bền vững của báo chí hiện nay.
Theo các nhà nghiên cứu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng chỉ rõ, báo chí không phải là người tuyên truyền tập thể, cổ động tập thể, tổ chức tập thể mà còn là vũ khí sắc bén chống lại mọi biểu hiện phản động, tiêu cực, đi ngược lại quyền lợi của Nhân dân, của đất nước; báo chí là công cụ đấu tranh xã hội, đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp.
Tính chiến đấu của báo chí cách mạng còn thể hiện ở việc đề cao chính nghĩa cách mạng, đường lối, chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm động viên quần chúng tự giác, tự nguyện tham gia cách mạng. Tính chiến đấu của báo chí cách mạng còn thể hiện ở việc tuyên truyền, giác ngộ quần chúng; biểu dương những cái hay, cái tốt; ngăn chặn, đấu tranh và đẩy lùi cái xấu, cái tiêu cực, cái lạc hậu. Tính chiến đấu còn thể hiện lập trường, tư tưởng, bản lĩnh, khí chất của người làm báo...
Tại Đại hội II Hội Nhà báo Việt Nam (16/4/1959), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn các nhà báo: “Tất cả những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được”. Tại Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam (8/9/1962), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự và phát biểu nhấn mạnh: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”…
Hiện nay, khi trình độ dân trí ngày càng cao, sự tác động đa chiều của hội nhập quốc tế, công nghệ thông tin càng đòi hỏi báo chí phải thực sự giàu tri thức, mẫu mực về mọi mặt, không chỉ phát huy hơn nữa vai trò đi đầu, xung kích trong cung cấp thông tin nhanh, kịp thời, hấp dẫn và sáng tạo, đảm bảo tính chính xác, có độ tin cậy cao, mà còn đóng vai trò quan trọng trong đấu tranh với tiêu cực.
Như nhiều ý kiến đã chỉ ra, báo chí ngày nay được coi là một thứ “quyền lực mềm” nhưng có sức mạnh “cứng”. Cái sắc nhọn của báo chí phải gắn với trách nhiệm của người cầm bút, trách nhiệm công dân, trách nhiệm phục vụ Tổ quốc. Trong quyền lực có trách nhiệm, trong thực thi trách nhiệm phải thể hiện được quyền lực và sức mạnh, tính chiến đấu của báo chí.
Mảng sáng của báo chí
Nhìn từ thực tiễn có thể thấy, học tập và làm theo tư tưởng của Bác về vai trò xung kích, tính chiến đấu của báo chí, nhiều vấn đề tiêu cực được đưa ra ánh sáng trong những năm qua có sự đóng góp không nhỏ của báo chí. Báo chí đã có công phát hiện, điều tra, phanh phui nhiều dự án đầu tư cả nghìn tỷ đồng chưa đưa vào hoạt động đã thất thoát, gây lãng phí rất lớn tài sản công. Báo chí cũng đi đầu trong việc lên tiếng nhiều vụ “bổ nhiệm thần tốc” gây bức xúc dư luận ở một số ngành, địa phương…
Báo chí cũng đã thẳng thắn đưa tin về các vụ việc liên quan đến một số cán bộ cao cấp ở các bộ ngành, địa phương. Nhiều tiêu cực trong một bộ phận cán bộ cũng được các cơ quan chức năng vào cuộc xử lý kịp thời nhờ những thông tin được phát hiện, đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Như Thiếu tướng, PGS.TS Lê Văn Cương - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược (Bộ Công an) đã nhận định: Trong cuộc đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, tha hóa, báo chí là lực lượng đi đầu, tiên phong. Đấu tranh phòng chống tham nhũng tha hóa, tự diễn biến, tự chuyển hóa, đấu tranh khắc phục tình trạng quan liêu, lãng phí, tham nhũng, tha hóa quan chức… chính là một trong những mảng tốt, sáng nhất, đẹp nhất của báo chí thời gian qua.
“Vừa qua, hàng trăm vụ tham nhũng, lãng phí, quan liêu nếu không có báo chí, tôi cho rằng, trừ công an, cảnh sát, tòa án… thì người dân không biết gì cả. Với tư cách là một độc giả, tôi thấy mình được hưởng thụ rất nhiều thông tin mà báo chí mang lại”- Thiếu tướng Lê Văn Cương nói.
Nhiều ý kiến khác cũng cho rằng, báo chí đang đẩy mạnh tinh thần “phò chính, diệt tà”, vượt qua khó khăn trước ảnh hưởng của mạng xã hội để đứng vững. PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng cho rằng, hiện nay báo chí đã và đang góp phần củng cố niềm tin trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân vào “cuộc chiến” chống tham nhũng, tiêu cực.
Chính báo chí chứ không phải là một phương tiện mạng xã hội nào khác cũng là nguồn “đính chính” và củng cố lại sự thật trước những thông tin “thật giả lẫn lộn” tràn lan trên mạng xã hội. Báo chí là diễn đàn có chọn lọc, có tìm hiểu, có điều tra một cách hệ thống, bài bản trước khi đăng tải những ý kiến phản ánh, phản hồi, phê phán các hiện tượng tham nhũng, tiêu cực từ cơ sở.
Từ những thông tin công khai, minh bạch trên báo chí đã góp phần giúp cho các cơ quan chức năng có thêm căn cứ, bằng chứng để điều tra, xác minh các vụ việc tham nhũng. Mặt khác, những thông tin về tham nhũng, tiêu cực trên báo chí là tiếng nói của công luận để tạo ra áp lực dư luận xã hội nhằm thúc đẩy các cơ quan chức năng sớm vào cuộc làm rõ những vấn đề báo chí đã nêu ra.
Công cuộc phòng chống tham nhũng, tiêu cực còn rất dài và gian nan. Theo các chuyên gia, báo chí vẫn đang tiếp tục phát huy tốt hơn hơn nữa vai trò giám sát, phản biện xã hội của mình. Người cầm bút có quyền và cả trách nhiệm phê bình với thái độ “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật” theo lương tâm của nhà báo chiến sĩ.
Thông qua báo chí, bức tranh chung của đất nước về kinh tế, chính trị, xã hội được thể hiện rõ nét. 90% thông tin người dân thu được thông qua báo chí. Một lần nữa tôi rất cảm ơn lực lượng báo chí đã đi đầu trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tha hóa.
Thiếu tướng, PGS.TS Lê Văn Cương - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược (Bộ Công an)
