Đòn bẩy cho thương mại và đầu tư Việt Nam - Israel bứt phá

Chưa cao nhưng hài hòa lợi ích

Chính thức có hiệu lực từ ngày 17/11/2024, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Israel (VIFTA) là một trong những FTA “trẻ nhất” trong mạng lưới các FTA của Việt Nam được kỳ vọng là động lực mở ra giai đoạn mới trong hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư song phương. Nhất là đẩy mạnh xuất khẩu của DN Việt Nam sang thị trường tiềm năng cũng như thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ - vốn là một trong những thế mạnh của Israel. 

Tại Tọa đàm “Triển vọng từ Hiệp định VIFTA: Giải pháp tận dụng hiệu quả” do Tạp chí Công Thương tổ chức, bà Nguyễn Thị Lan Phương - Phó Trưởng phòng WTO và Đàm phán thương mại, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho hay, VIFTA có những cam kết hết sức đáng chú ý mà DN cần phải quan tâm. Israel tự do hóa ưu đãi đối với rất nhiều mặt hàng Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu và những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn.

Việt Nam cũng cắt giảm thuế đối với những mặt hàng mà Israel có thế mạnh xuất khẩu sang Việt Nam. Qua đó, tạo điều kiện cho hàng hóa giữa DN hai nước có cơ hội tiếp cận thị trường với nhau được một cách thuận lợi hơn.

"Về cam kết thương mại hàng hóa, Israel dành cho Việt Nam cam kết xóa bỏ thuế quan ngay khi hiệp định có hiệu lực là trên 66,3% số dòng thuế và sau một thời gian lộ trình 3 - 5 - 7 năm hoặc 10 năm thì xoá bỏ thêm khoảng 26,4%. Như vậy tổng mức tự do hóa tổng thể của các dòng thuế ở cuối lộ trình đạt khoảng 92,7% tổng số dòng thuế" - vị này thông tin. 

Còn ở chiều ngược lại, Việt Nam sẽ dành cho Israel những cam kết tự do hóa khoảng trên 30% số dòng thuế và sau lộ trình sẽ giảm tiếp khoảng 51,6%. Như vậy tổng mức tự do hóa cuối lộ trình đối với các dòng thuế của Việt Nam đạt khoảng 85,7%. "Mức độ tự do hoá của Việt Nam thấp hơn so với mặt bằng của Israel khoảng 6,9% để phù hợp với sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các bên và liên quan đến các diện mặt hàng tự do hóa" - vị này nói. 

Ông Lê Thái Hòa - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Israel nhìn nhận, so với các FTA khác thì mức cam kết VIFTA chưa hẳn cao, nhưng đã đáp ứng hài hòa lợi ích và phù hợp với mong muốn của cả hai bên. Bởi VIFTA là một cột mốc quan trọng trong quan hệ hợp tác song phương nhiều mặt giữa hai nước, nhất là trong lĩnh vực trao đổi thương mại và đầu tư.

Đặc biệt, VIFTA tạo điều kiện thuận lợi cho DN Việt Nam tranh thủ đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa sang Israel và mở rộng hợp tác đầu tư cũng như hợp tác trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Bởi, Việt Nam đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn với Israel; Nhiều đối tác Israel quan tâm tới thị trường và tích cực sang Việt Nam tìm kiếm đối tác để mua hàng cũng như tìm kiếm cơ hội để dịch chuyển các dự án đầu tư sang Việt Việt Nam.

Nỗ lực thực thi hưởng dư địa  

Hiện kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024 vẫn đạt khoảng 3,25 tỷ USD, trong đó xuất khẩu Việt Nam đạt xấp xỉ 800 triệu USD. Ước tính cả năm 2025 trao đổi thương mại giữa hai nước có thể đạt trên 3,75 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu đạt khoảng từ 850 - đến 880 triệu USD, ước tăng khoảng trên 10% so với năm 2024. 

Tính chung cho đến nay, đầu tư trực tiếp nước ngoài của Israel tại Việt Nam đạt khoảng 156 triệu USD với tổng số 45 dự án. Trong khi đó Việt Nam đã đăng ký đầu tư sang Israel với tổng số vốn đăng ký đạt trên 78 triệu USD với 4 dự án.

Theo kế hoạch, chuyến bay thẳng trực tiếp giữa Israel và Việt Nam được dự kiến khai trương vào ngày 5/1/2026 tới đây sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho việc đi lại của các thương nhân, DN, nhà đầu tư, khách du lịch và người dân của hai nước trong việc khảo sát thị trường, tìm kiếm và mở rộng các hợp hợp tác kinh doanh giữa đối tác hai bên.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương - Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam (VEIA) khẳng định, VIFTA đã mở ra một cơ hội rất lớn cho các DN Việt Nam nói chung và đặc biệt là khối DN ngành điện tử nói riêng cả về xuất khẩu hàng hóa, về tiếp cận công nghệ và kết nối chuỗi cung ứng ở thị trường Israel, nơi có một nền kinh tế công nghệ cao. Do đó, những rào cản mong muốn trong quá trình thực thi sẽ dần dần được khắc phục.

"Đây là một cú hích tích cực giúp giảm chi phí thuế quan và mở cửa thị trường, tạo cơ sở pháp lý để tăng cường hợp tác thương mại và đầu tư công nghệ giữa hai nước" - bà Hương nói.

Là công ty chuyên về sản xuất và xuất khẩu, ông Phan Minh Thông - Tổng Giám đốc Công ty CP Phúc Sinh thông tin, bản thân đến Israel được khoảng 5 - 6 lần và nhận thấy rằng, có hiệp định thì giao thương chắc chắn sẽ mở rộng hơn và mở ra rất nhiều cơ hội kinh doanh cho hai nước.

Ông mong muốn, Bộ Công Thương hay đại sứ quán có thể tổ chức các tour hay các chuyến tham quan cho các DN hai nước có thể kết nối. Việc hỗ trợ kết nối thị trường, xúc tiến thương mại, tiếp cận tài chính, tín dụng xuất khẩu để đầu tư tư máy móc công nghệ và nâng cấp các chứng nhận sẽ giúp DN trong nước nâng cao năng lực cạnh tranh để đáp ứng nhu cầu cao của thị trường Israel...

Để tận dụng tốt các cơ hội, bà Đỗ Thị Thúy Hương cho hay, cơ hội cho các DN Việt tham gia vào chuỗi cung ứng, trở thành nhà cung cấp các linh phụ kiện phụ trợ, cũng như tiếp nhận chuyển giao công nghệ cao. Tuy nhiên, các DN phải nắm chắc quy tắc xuất xứ ROO và xây dựng hồ sơ xuất xứ đúng quy định để được hưởng ưu đãi. Đồng thời, phải nâng chuẩn chất lượng và chứng nhận cho sản phẩm của mình; tập trung vào phân khúc có thế mạnh; tăng cường kết nối với các đối tác Israel.

"Nên thiết lập kênh hỗ trợ nhanh cho DN; hỗ trợ thông tin, hoạt động xúc tiến thương mại; hỗ trợ logistics và tài chính xuất khẩu cho các DN đi thị trường Israel; cần xây dựng chính sách thu hút FDI và công nghệ cao từ Israel..." - bà Đỗ Thị Thúy Hương chỉ ra.

Trong khi đó, theo bà Nguyễn Thị Lan Phương, Bộ Công Thương đã đề ra nhiều giải pháp. Trong đó, đang xây dựng Đề án hệ sinh thái hỗ trợ DN tận dụng FTA nhằm giải quyết được tất cả những câu chuyện khó khăn, giúp DN tối ưu hóa lợi ích của các FTA, trong đó có FTA Việt Nam - Israel. Kỳ vọng sẽ khai trương văn phòng Hệ sinh thái hỗ trợ FTA vào khoảng tháng 6/2026 để tạo đòn bẩy cho DN Việt...