Đòn bẩy vốn và liên kết vùng: Chìa khóa phát triển logistics Việt Nam

Cơ hội lớn

Theo Báo cáo Chỉ số Năng lực logistics (LPI) do Ngân hàng Thế giới công bố, Việt Nam hiện xếp thứ 43/160 quốc gia, phản ánh sự cải thiện đáng kể trong nhiều năm qua. Đáng chú ý, Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) đã tiến hành đánh giá năng lực cạnh tranh logistics tại 26 tỉnh, thành phố trong năm 2023, dựa trên các tiêu chí từ khung pháp lý, nguồn nhân lực, chủ hàng, nhà cung cấp dịch vụ đến hạ tầng và công nghệ. Kết quả này, theo PGS.TS Hồ Thị Thu Hòa – Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Logistics Việt Nam – là minh chứng cho sự trưởng thành của ngành, đồng thời khẳng định vị thế ngày càng cao của Việt Nam trên bản đồ logistics khu vực và thế giới.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, logistics Việt Nam đứng trước cơ hội lớn để bứt phá. Một trong những định hướng nổi bật là phát triển Khu thương mại tự do Chân Mây – Lăng Cô theo hướng bền vững, kết hợp sử dụng năng lượng tái tạo, số hóa và tối ưu hóa hệ thống logistics, quản lý chất thải hiệu quả, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Song song với đầu tư hạ tầng, chính sách được xem là yếu tố quyết định. Các cơ chế thông thoáng, thủ tục hành chính cải cách và chính sách ưu đãi rõ ràng sẽ là đòn bẩy thu hút doanh nghiệp đầu tư mạnh mẽ vào khu vực này.

Ở một góc nhìn khác, ông Trần Tiến Dũng – Chủ tịch Hiệp hội Logistics Hải Phòng, Chủ tịch Macstar Group – cho rằng lợi thế đường bờ biển dài của Việt Nam không chỉ giúp doanh nghiệp xây dựng phương án vận tải với chi phí cạnh tranh mà còn góp phần giảm phát thải, phù hợp xu thế phát triển bền vững toàn cầu. Nắm bắt cơ hội này, Macstar Group đã sớm triển khai các phương án vận tải xanh từ năm 2024, khai thác đa dạng các loại tàu để mở tuyến kết nối từ cảng biển Việt Nam ra thế giới.

Thách thức nhiều

Tuy nhiên, đi cùng cơ hội vẫn còn nhiều thách thức. Hiện nay, dù Việt Nam đã có nhiều cảng biển lớn đủ năng lực tiếp nhận tàu trọng tải lớn, nhưng cơ chế chính sách và đặc biệt là vấn đề liên kết vùng vẫn còn hạn chế. Nếu thiếu sự kết nối này, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí gia tăng do thủ tục rườm rà, chuyển tải nhiều lần, từ đó khó đạt mục tiêu phát triển logistics xanh và bền vững.

Về đầu tư, theo ông Trần Thanh Hải – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), đây là thời điểm thuận lợi để thúc đẩy logistics, nhất là khi các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và hoạt động sáp nhập địa giới hành chính đang tạo ra xung lực mới. Song ông cũng thẳng thắn nhìn nhận tiến độ thời gian qua chưa đạt yêu cầu. Riêng khu vực miền Trung, dù có lợi thế đường bờ biển dài, nhưng địa hình đất liền bằng phẳng còn hạn chế, do vậy thu hút đầu tư được coi là yếu tố quyết định. Ông Hải nhấn mạnh, mô hình khu thương mại tự do chính là chìa khóa để hút hàng hóa cả trong và ngoài nước, nhờ giảm bớt các thủ tục hải quan và tăng tính cạnh tranh.

.

Một điểm mấu chốt khác chính là giải pháp vốn. Ông Hoàng Văn Phúc – Phó Tổng giám đốc Công ty Cho thuê Tài chính TNHH BIDV – SuMi TRUST (BSL) – cho rằng cho thuê tài chính là công cụ quan trọng để đổi mới phương tiện, công nghệ và đáp ứng chuẩn ESG trong chuỗi cung ứng. Thực tế, ngành logistics toàn cầu đã được tài trợ tài chính tới 106 tỷ USD trong năm 2024 và dự báo sẽ đạt 171 tỷ USD vào năm 2033. Trong khi đó tại Việt Nam, thị trường cho thuê tài chính mới đạt khoảng 47.000 tỷ đồng cuối năm 2024, chiếm chưa tới 0,4% GDP, nhưng tăng trưởng hơn 16% mỗi năm. Với đặc điểm linh hoạt, không cần tài sản thế chấp, có thể thuê tới 100% giá trị thiết bị và thủ tục nhanh gọn, cho thuê tài chính là giải pháp vốn rất phù hợp với doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm vừa và nhỏ – những đơn vị vốn gặp khó trong tiếp cận tín dụng truyền thống.

.Nhìn về dài hạn, triển vọng của logistics Việt Nam được đánh giá rất lớn. Ông Hoàng Hồng Giang – Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy – cho biết, Việt Nam đã đi qua bốn chu kỳ quy hoạch cảng biển, tốc độ tăng trưởng hàng hóa thông qua cảng đang rất nhanh, với mục tiêu đến năm 2030 đạt 1,5 tỷ tấn mỗi năm. Muốn đạt được, cần đầu tư mạnh vào hạ tầng dùng chung, qua đó đưa Việt Nam sớm tiến gần năng lực cạnh tranh với những trung tâm logistics hàng đầu khu vực như Singapore.