Động lực để kinh tế Việt Nam tăng tốc
Kinhtedothi - Tăng trưởng kinh tế năm 2025 được tiếp sức bởi nhiều động lực, nhưng cũng đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức cả ở trong nước và quốc tế.
Hoạt động sản xuất tại Khu công nghiệp Nội Bài, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng
Thời cơ, thách thức đan xen
Từ đầu năm đến nay, tình hình thế giới có nhiều diễn biến mới hết sức phức tạp, khó lường. Căng thẳng thương mại gia tăng, chính sách bảo hộ từ các nền kinh tế lớn. Trong bối cảnh đó, tăng trưởng GDP quý I/2025 của Việt Nam ước đạt 6,93%, cao nhất so với cùng kỳ giai đoạn 2020 - 2025. Trong 4 tháng đầu năm, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát tốt, các cân đối lớn được bảo đảm.
Nổi bật là sản xuất công nghiệp tăng 1,4% so tháng 3; tính chung 4 tháng đầu năm 2025 tăng 8,4%. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng gần 10%. Thu hút gần 7,7 triệu lượt khách quốc tế, cao nhất từ trước đến nay. Tỷ giá ổn định; mặt bằng lãi suất cho vay tiếp tục giảm, tăng trưởng tín dụng tích cực. Chỉ số giá tiêu dùng bình quân ở mức 3,2%, tạo dư địa cho điều hành linh hoạt, hiệu quả chính sách vĩ mô. Cùng với đó, thu hút đầu tư nước ngoài trong tháng 4 cũng tiếp tục tăng; tổng vốn FDI đăng ký 4 tháng qua đạt trên 13,8 tỷ USD, tăng 40%; vốn FDI thực hiện đạt trên 6,7 tỷ USD, cao nhất cùng kỳ giai đoạn 2020 – 2025 cho thấy Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế.
Dự báo nền kinh tế sẽ phải tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức lớn. Bối cảnh kinh tế, chính trị thế giới vẫn đang tạo nhiều áp lực. Sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu do các yếu tố như xung đột địa chính trị, đại dịch và biến đổi khí hậu vẫn tiếp tục gây ra những thách thức, lạm phát, chi phí vận chuyển tăng, đầu tư quốc tế suy giảm. Khó khăn, thách thức trong nước như: mục tiêu tăng trưởng, hoạt động đầu tư, kinh doanh… gặp nhiều thách thức; sức ép chỉ đạo điều hành kinh tế vĩ mô còn lớn, nhất là về lãi suất, tỷ giá, kiểm soát lạm phát…
TS Trần Thị Hồng Minh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược phân tích, Việt Nam có thể đối mặt với một số vấn đề, thách thức đối với tăng trưởng kinh tế trong năm 2025. Vấn đề thứ nhất là tăng trưởng kinh tế thế giới có thể phục hồi chậm, thậm chí suy giảm trong năm 2025. Các tổ chức quốc tế đều khá thận trọng khi dự báo triển vọng kinh tế thế giới năm 2025. Vấn đề thứ hai là sự phát triển nhanh chưa từng có tiền lệ của các công nghệ mới. Bên cạnh cơ hội to lớn, điều này cũng đặt ra những thách thức không nhỏ nếu Việt Nam không sớm hiện thực hóa một cách tiếp cận phù hợp.
Bên cạnh thách thức, cũng đan xen những cơ hội. Việt Nam tăng trưởng ổn định trong những tháng đầu năm. Cơ hội thứ nhất là xu hướng phát triển của khoa học công nghệ (KHCN) có thể giúp Việt Nam thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng gia tăng các ngành, hoạt động, sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng, KHCN cao hơn.
Khảo sát của Công ty kiểm toán PwC năm 2024 cho thấy, những ngành có mức độ thâm nhập trí tuệ nhân tạo (AI) cao nhất có thể tăng năng suất lao động tới 4,8 lần. Ở một số thị trường, những việc làm đòi hỏi các kỹ năng AI đặc thù có thể trả mức lương cao hơn tới 25%.
Cơ hội thứ hai là Việt Nam sẽ tiếp tục thu hút tốt FDI. Khảo sát của Công ty tư vấn quản lý Bain & Company của Mỹ cho thấy, các nhà đầu tư đánh giá hoạt động đầu tư vào Việt Nam có thể tăng 83% trong giai đoạn 2025-2030.
Với mạng lưới FTA kết nối tới hơn 60 thị trường khác nhau và đang đàm phán một số FTA khác, Việt Nam có mức độ hấp dẫn với nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Việc thu hút FDI sẽ giúp mở rộng không gian cho tăng trưởng kinh tế. Theo ước lượng kinh tế của ThS Nguyễn Anh Dương (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư), khi vốn FDI thực hiện tăng 1% thì năng lực xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng 0,1% trong ngắn hạn và 0,88% trong dài hạn.
Việc quyết liệt thực hiện tinh gọn bộ máy (nếu đi kèm với các giải pháp giúp người lao động rời khỏi khu vực công nhanh chóng bắt nhịp ở khu vực kinh tế tư nhân hoặc khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài) sẽ giúp cải thiện đáng kể năng suất lao động ở khu vực công, đồng thời tạo thuận lợi hơn cho cải cách thủ tục hành chính. Những tác động lan tỏa tích cực này có thể sẽ giúp cải thiện năng suất lao động ở các khu vực còn lại của nền kinh tế…
Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới (WB), kinh tế Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng trong năm 2025, cao hơn mức dự báo tăng trưởng của WB với hầu hết các nước khác trong khu vực. Một số tổ chức khác cũng dự đoán kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng khá cao trong năm 2025, như: Oxford Economics dự báo 6,5%, IMF dự báo 6,1%, ADB dự báo 6,6%, Ngân hàng UOB dự báo 7%...
Tái cơ cấu nền kinh tế, đẩy mạnh đầu tư công
Trong khi nhiều nền kinh tế trên thế giới đang hạ chỉ tiêu tăng trưởng do tác động của chiến tranh thương mại và chủ nghĩa bảo hộ, Việt Nam giữ vững mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025. Đây là một quyết định đòi hỏi những giải pháp đặc biệt và hành động quyết liệt.
Để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên, quy mô nền kinh tế đạt trên 500 tỷ USD (dự kiến đứng thứ 30 trên thế giới, tăng 2 bậc), GDP bình quân đầu người năm 2025 đạt trên 5.000 USD, đòi hỏi phải nỗ lực, cố gắng rất lớn.
Có thể nói tình hình khó khăn, thách thức và thời cơ, thuận lợi đan xen. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội, động lực để cơ cấu lại nền kinh tế, tập trung cơ cấu lại thị trường, sản xuất và xuất khẩu, thu hút FDI chất lượng cao.
Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống gồm: đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng với các giải pháp đột phá. Cùng với đó, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới như: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ... Đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính. Triển khai hiệu quả các phương án chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém đã được phê duyệt.
Bốc xếp hàng xuất khẩu tại cảng Nam Đình Vũ, Hải Phòng. Ảnh: Phạm Hùng
Về đầu tư, lấy đầu tư Nhà nước dẫn dắt mọi đầu tư của xã hội, kích hoạt mọi nguồn lực của xã hội để phát triển. Đây là động lực truyền thống, cần làm mới và thúc đẩy đầu tư trong nước, đầu tư trực tiếp, đầu tư gián tiếp, đầu tư FDI, đầu tư tư nhân.
Tháo gỡ các điểm nghẽn, phát triển các thị trường bất động sản, thị trường vốn, trái phiếu DN lành mạnh, minh bạch, bền vững; xây dựng mô hình "Cảng miễn thuế" để góp phần đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics lớn.
Về đầu tư công, phấn đấu năm 2025 hoàn thành mục tiêu cả nước có trên 3.000 km đường bộ cao tốc và trên 1.000 km đường bộ ven biển. Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án thành phần đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 – 2025, các dự án cao tốc trục Đông - Tây và các dự án quan trọng, động lực khác... Bên cạnh đó, hạ tầng về giáo dục, y tế, văn hoá - xã hội, thể thao đều phải phát triển bao trùm đồng bộ.
Vừa qua, Chính phủ đã báo cáo trước Quốc hội về các dự án tồn đọng kéo dài nhiều năm, thậm chí nhiều nhiệm kỳ; lãng phí liên quan các chính sách không phù hợp. Thống kê từ các địa phương, cả nước có khoảng 2.200 dự án đang tồn đọng. Do đó, nếu tháo gỡ được số dự án này có thể giải phóng khoảng hơn 230 tỷ USD, tương đương 50% GDP.
Cải cách thể chế, tăng hỗ trợ người dân, doanh nghiệp
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng "trong điều kiện đặc biệt, chúng ta phải có giải pháp đặc biệt, phải thích ứng linh hoạt và hiệu quả”... Người đứng đầu Chính phủ cho biết: “Chúng ta đang tiến hành tích cực 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực. Trong đó, thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn, đồng thời là đột phá của đột phá, là động lực”. Chính phủ quyết tâm trong năm 2025 cơ bản tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, từ đó biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh.
Nhận định này đồng nhất với nội dung báo cáo mà Ngân hàng Thế giới (WB) công bố tuần trước mang tên "Việt Nam 2045 - Đột phá: Thể chế cho một tương lai thu nhập cao" với nhận định từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia vượt qua “bẫy thu nhập trung bình” và vươn lên vị thế thu nhập cao đều nhờ liên tục cải thiện chất lượng thể chế.
Cùng với 3 đột phá chiến lược, Việt Nam đang quyết liệt triển khai “bộ tứ trụ cột” theo các Nghị quyết của Bộ Chính trị: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Thực hiện “bộ tứ chiến lược” này sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững.
Sửa đổi các luật để tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, giải phóng toàn bộ năng lực nội sinh và sức sản xuất toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Như So nhấn mạnh thực hiện một cuộc “đại phẫu thể chế” thực sự bắt đầu từ việc giao chỉ tiêu cắt giảm thủ tục hành chính cụ thể cho từng bộ, ngành, có cơ chế giám sát và chế tài rõ ràng.
Với chính sách tài khoá giảm các thuế, phí, để giảm chi phí của DN, cắt giảm tối đa về thủ tục hành chính. Với chính sách tiền tệ phải hoãn, giãn nợ, khoanh nợ, đáo nợ, giảm lãi suất… tạo thuận lợi cho người dân và DN, để mở rộng sản xuất, kinh doanh và thúc đẩy tiêu dùng.
Chính phủ đã giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ đến hết ngày 30/6 và đề xuất mở rộng đối tượng giảm thuế VAT cho 6 tháng cuối năm nay và năm 2026. Hay chính sách giảm mức thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu, mỡ nhờn áp dụng cho năm 2025 như đã áp dụng trong năm 2024. Bộ Tài chính cho biết đã khẩn trương nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền các giải pháp hỗ trợ phù hợp về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất để áp dụng ngay từ thời gian đầu của năm 2025.
Về thuế nhập khẩu, Bộ đã trình Chính phủ ban hành các Nghị định về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi. Về gia hạn thuế, Bộ đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 82/2025/NĐ-CP về gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN và tiền thuê đất trong năm 2025; Nghị định số 81/2025/NĐ-CP về gia hạn thời hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt với xe ô tô sản xuất hoặc lắp ráp trong nước. Dự kiến số tiền được gia hạn khoảng 116.100 tỷ đồng.
Hiện nay, Bộ Tài chính cũng đang khẩn trương trình các cấp có thẩm quyền một số giải pháp bổ sung nhằm tiếp tục hỗ trợ cho DN, người dân trong năm 2025 như: Nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp (tiếp tục miễn thuế đến hết năm 2030); Nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế GTGT; Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân; Nghị định về giảm tiền thuê đất năm 2025; tiếp tục giảm 36 khoản phí, lệ phí.
Về chính quyền 2 cấp, Thủ tướng cho rằng quan trọng nhất là chuyển đổi trạng thái, từ trạng thái thụ động tiếp nhận sang chủ động tích cực phục vụ người dân và DN, cương quyết cắt giảm thủ tục hành chính, cắt bỏ thủ tục “xin - cho”, phân cấp, phân quyền rõ ràng.
Thủ tướng cho biết, Chính phủ rất quyết liệt việc cắt giảm thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ cho người dân và DN. Để thực hiện được, cần đẩy mạnh công tác quy hoạch, xây dựng các tiêu chuẩn quy chuẩn, và các điều kiện cần thiết khác, công khai các điều kiện và quy chuẩn để người dân thực hiện. Trong năm 2025, bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết; giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính; giảm ít nhất 30% chi phí thủ tục hành chính...
