Du lịch trải nghiệm - hướng đi bền vững mở sinh kế cho người dân Điện Biên

Từ sản xuất nông nghiệp đến du lịch trải nghiệm ở các bản làng

Những năm gần đây, du lịch trải nghiệm, du lịch xanh đang nổi lên như một xu hướng tất yếu. Tại Điện Biên - vùng đất biên cương giàu bản sắc và thiên nhiên nguyên sơ - loại hình du lịch này không chỉ mang đến cho du khách những trải nghiệm chân thực mà còn mở ra “lối thoát” sinh kế bền vững cho người dân vùng cao.

Từ việc gắn sản xuất nông nghiệp với các hoạt động trải nghiệm, nhiều thôn, bản ở Điện Biên đã chủ động khai thác lợi thế bản địa, đa dạng hóa sinh kế. Thay vì chỉ trông chờ vào cây lúa nương, ngô, sắn hay chăn nuôi nhỏ lẻ, người dân từng bước tiếp cận cách làm mới: mở cửa vườn, mở cửa bản, đưa du khách đến gần hơn với đời sống lao động thường ngày.

Tại xã Mường Phăng, gia đình anh Lường Văn Thành là một trong những hộ tiên phong đầu tư trồng dâu tây, nho kết hợp đón khách tham quan, trải nghiệm. Khu vườn vốn chỉ phục vụ sản xuất thuần nông nay trở thành điểm đến quen thuộc của nhiều du khách, đặc biệt vào mùa quả chín.

Thực tế cho thấy, mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Không chỉ góp phần quảng bá nông sản địa phương, mô hình này còn giúp người dân chủ động hơn trong sản xuất, tiêu thụ, từng bước nâng cao thu nhập ngay trên chính mảnh đất của mình.

Song song với các mô hình nông nghiệp trải nghiệm, du lịch cộng đồng dựa trên khai thác cảnh quan thiên nhiên và văn hóa bản địa đang trở thành hướng đi mới tại nhiều địa phương. Bản Huổi Nhả, xã Mường Pồn là một ví dụ điển hình.

Bản Huổi Nhả hiện có 34 hộ dân với 217 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Mông. Trước khi phát triển du lịch cộng đồng, đời sống người dân trong bản còn nhiều khó khăn, thu nhập bình quân chỉ đạt khoảng 12-18 triệu đồng/người/năm, chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp truyền thống. Hạ tầng còn hạn chế, việc tiếp cận thông tin và học hỏi kinh nghiệm gặp không ít trở ngại.

Từ năm 2021, khi bản bắt đầu đón khách tham quan, trải nghiệm, bức tranh sinh kế đã dần khởi sắc. Du lịch mở ra hướng phát triển kinh tế mới, giúp người dân không còn phụ thuộc hoàn toàn vào nương rẫy. Hiện nay, 100% hộ dân trong bản đều tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch ở những mức độ khác nhau, từ làm homestay, đón khách lưu trú, tổ chức ăn uống, đến bán nông sản, sản phẩm thủ công và tổ chức các hoạt động trải nghiệm như câu cá, bắt cá suối.

Theo chính quyền địa phương, du lịch cộng đồng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo tồn văn hóa, nâng cao tinh thần trách nhiệm của người dân trong xây dựng bản làng. Nhiều lớp tập huấn về kỹ năng đón tiếp khách, cải tạo nhà ở làm homestay gắn với giữ gìn kiến trúc truyền thống đã được tổ chức, giúp người dân từng bước làm du lịch bài bản hơn.

Hướng đi chiến lược cho du lịch Điện Biên 

Không chỉ dừng ở không gian làng bản, du lịch trải nghiệm tại Điện Biên đang mở rộng sang các hoạt động sinh thái gắn với giáo dục môi trường. Dưới tán rừng đặc dụng Mường Phăng, chương trình “nhặt hạt dẻ” thu hút đông đảo các gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ. Hoạt động mang đến những trải nghiệm giản dị nhưng giàu ý nghĩa, giúp trẻ em hình thành tình yêu thiên nhiên và ý thức bảo vệ rừng ngay từ sớm.

Cùng với đó, những điểm đến như ruộng bậc thang Pu Nhi, hồ Pá Khoang, các bản du lịch cộng đồng ở Mường Chà, Mường Nhé… đang từng bước được “đánh thức”. Người dân không chỉ khai thác vẻ đẹp sẵn có mà còn chủ động tính toán các phương án kéo dài mùa du lịch, đa dạng hóa sản phẩm để giữ chân du khách.

Nhận thấy tiềm năng lớn từ du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, tỉnh Điện Biên đã ban hành nhiều đề án, kế hoạch phát triển đồng bộ. Các dự án trọng điểm về du lịch, nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí được kỳ vọng tạo cú hích cho ngành “công nghiệp không khói”, đồng thời tạo thêm sinh kế bền vững cho người dân.

Dự ước năm 2025, Điện Biên đón khoảng 1,45 triệu lượt khách du lịch, tổng doanh thu từ du lịch đạt 2.645 tỷ đồng, thời gian lưu trú bình quân khoảng 3 ngày - cho thấy du lịch đang từng bước khẳng định vai trò là ngành kinh tế quan trọng, góp phần cải thiện đời sống người dân và nâng tầm thương hiệu du lịch Điện Biên trên bản đồ du lịch quốc gia.

Là vùng đất ghi dấu mốc chói lọi của lịch sử dân tộc, Điện Biên hôm nay đang kể câu chuyện mới bằng chính những trải nghiệm đời thường: hái quả trong vườn, ngủ nhà sàn, dệt vải, bắt cá suối, nhặt hạt dẻ dưới tán rừng hay ngắm ruộng bậc thang mùa lúa chín. Sự hòa quyện giữa thiên nhiên, văn hóa và con người đang tạo nên sức hút riêng cho du lịch trải nghiệm Điện Biên - nơi du khách không chỉ đến để tham quan, mà còn để sống chậm lại, cảm nhận và thấu hiểu.