Èo uột tuyển sinh trường nghề

Thời điểm này, khi các trường đại học (ĐH) cơ bản hoàn tất công tác tuyển sinh và tổ chức nhập học, đào tạo cho sinh viên khóa mới thì nhiều trường CĐ, TC vẫn đang mỏi mắt chờ thí sinh đến.

Tình hình trường CĐ, TC tuyển sinh èo uột đã diễn ra vài năm nay, nhất là khi thí sinh được đăng ký không giới hạn nguyện vọng vào các trường ĐH. Năm 2017, 2018, hệ thống GDNN tuyển được hơn 2,2 triệu chỉ tiêu/năm, tuy nhiên mỗi năm các trường CĐ và TC chỉ lấy được số lượng hơn 540.000, chiếm 25% tổng tuyển sinh cả nước.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các trường CĐ, TC khó khăn trong tuyển sinh được các chuyên gia chỉ ra. Mặc dù hệ thống trường phổ thông có chương trình định hướng nghề nghiệp thực hiện rất rầm rộ nhưng người quyết định cuối cùng trong việc chọn nghề lại là phụ huynh chứ không phải học sinh. Trong khi đó, GDNN đang bị tách rời hệ thống giáo dục chung nên tuyển sinh CĐ, TC càng khó khăn hơn. “Nguyên tắc tuyển sinh là lọt sàng xuống nia, học sinh không đậu ĐH sẽ học CĐ.

Tuy nhiên, dữ liệu thông tin thí sinh đăng ký tuyển sinh không được Bộ GD&ĐT chia sẻ với Bộ LĐTB&XH nên các cơ sở GDNN phải chạy đến từng trường mời gọi học sinh” – PGS.TS Đỗ Văn Dũng – Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP Hồ Chí Minh phân tích.

Cũng đề cập đến câu chuyện tuyển sinh GDNN, nhiều chuyên gia đồng tình với ý kiến của Hiệu trưởng trường CĐ Y tế Phú Yên Bùi Trần Ngọc: Hệ thống các trường CĐ Việt Nam đang đứng trước nguy cơ, thách thức rất lớn bắt nguồn từ chính sách.

Cùng trong hệ thống giáo dục, Bộ GD&ĐT, Bộ LĐTB&XH đều có thế mạnh nhưng không phối hợp nên các trường CĐ, TC bị bỏ rơi, tụt hậu. Các trường CĐ, TC cũng phải tự chủ, tự chịu trách nhiệm, giải trình với xã hội nhưng bị tước quyền tuyển sinh viên khi hệ thống trường ĐH lấy quá nhiều chỉ tiêu, điều kiện quá rộng rãi. 

Hoạt động của GDNN nhằm phục vụ mục tiêu cung cấp nguồn nhân lực cho đất nước. Các trường CĐ, TC đào tạo nghề phải đảm bảo yếu tố chất lượng, giá thành, quy chuẩn và phải đào tạo theo nhu cầu thực tế thị trường việc làm.

Tuy nhiên, thực tế lại không hẳn như vậy. Chuyên gia độc lập Bùi Phương Việt Anh đã bỏ ra 24 năm đi hơn 400 trường tìm hiểu và nhận thấy: “Bây giờ là cuộc chơi công bằng, GDNN không thể đổ lỗi hết cho các trường ĐH, gia đình, xã hội. Lỗi ở chỗ các trường nghề chưa cho người dân thấy vai trò của tri thức năng lực”.

Một thực tế khác được Hiệu trưởng trường CĐ Y tế Phú Yên chỉ ra, GDNN tiệm cận chuẩn mực quốc tế nhưng các tiêu chuẩn chung trong nước lại đang bị lạc hậu. Nhất là hệ thống trường nghề ngành y, sinh viên tốt nghiệp không thể ra nước ngoài làm việc do không đáp ứng chuẩn quốc tế.

Mặt khác, mỗi cơ sở GDNN lại thiết kế chương trình đào tạo có chuẩn đầu ra khác nhau, không theo quy định chung. Ngoài ra, hiện nay hệ thống giáo viên, giảng viên, lãnh đạo các trường nghề không có kiến thức quản trị, hoàn toàn chỉ chuyên môn đơn thuần sẽ không thể giải quyết được bài toán cạnh tranh. Điều này dẫn đến trường nghề Việt Nam thua ngay trên sân nhà, khi ngày càng có nhiều DN quốc tế và trường nước ngoài vào hoạt động.

Vì thế, để sản phẩm của GDNN đào tạo ra đạt chất lượng, một trong những yếu tố đóng vai trò quan trọng chính là sự hợp tác giữa hệ nhà trường – DN. Mặc dù các văn bản Luật Giáo dục, GDNN, DN quy định DN phải có trách nhiệm cùng nhà trường tham gia đào tạo, tuy nhiên, các DN lại không mặn mà. Một thành viên Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP Hồ Chí Minh nêu lý do: Các DN không có kinh phí. Mục tiêu của DN là sản xuất, kinh doanh mà khi tham gia vào quá trình đào tạo họ không nhận được sự hỗ trợ.

Chính phủ nên hình thành quỹ đào tạo, miễn giảm thuế cho những DN tham gia đào tạo để có nguồn kinh phí hoạt động đào tạo và động lực phối hợp với nhà trường.