Bài viết nhắc lại tháng 11 năm ngoái, Việt Nam đảm nhận vị trí Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm 2020 - năm thách thức nhất cho bất cứ quốc gia nào đảm nhận vai trò này.
Đại dịch Covid-19 trước hết đã thay đổi bản chất của ngoại giao, nhưng thách thức hơn cả là căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, đang gây nguy hiểm cho hợp tác kinh tế và thương mại khu vực, biến các diễn đàn đa phương trở thành “chiến trường” bất đắc dĩ cho tranh chấp của 2 cường quốc.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam được cho đã chuẩn bị để đối phó với những khó khăn và cho một năm quan trọng, khi quốc gia còn là thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Không ít lần, Việt Nam đã chứng tỏ được khả năng tổ chức các diễn đàn quan trọng trong khu vực, và thậm chí các cuộc họp cấp cao có tầm quan trọng toàn cầu, như Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều Tiên ở Hà Nội năm 2019.
Gọi đây là “một cuộc lột xác” của Việt Nam sau 25 năm bình thường hóa quan hệ với Mỹ và chính thức gia nhập ASEAN, tác giả bài viết tin rằng khó có quốc gia nào khác lúc này có thể đương đầu với những thách thức hiện tại của khối hơn Việt Nam.
Trên thực tế, phản ứng với đại dịch của Việt Nam đã nhận được sự đánh giá cao và công nhận từ quốc tế, bao gồm cả các quốc gia láng giềng giàu mạnh hơn. Các nhà kinh tế từ Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Phát triển châu Á dự đoán rằng Việt Nam có cơ hội tốt nhất trong khu vực để thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế sau đại dịch, từ đó có cơ hội để vạch ra chiến lược cho các vấn đề của khu vực.
Về mặt ngoại giao, Việt Nam cũng đã và đang cho thấy một vai trò quan trọng hơn trong khu vực. Theo Foreign Policy, đây là một điều thiết yếu trong vấn đề tranh chấp ở Biển Đông, khi ngày càng có nhiều người ủng hộ vai trò của ASEAN hơn nữa trong các vấn đề của khu vực. Cam kết của Chủ tịch ASEAN 2020 đối với an ninh khu vực và lập trường không thay đổi trên Biển Đông cho thấy, Việt Nam cũng muốn khẳng định hơn nữa vai trò của ASEAN trong an ninh và các vấn đề quốc tế.
Bài viết đặc biệt nhấn mạnh về tuyên bố chung mạnh mẽ của Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36 vừa qua, khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc kêu gọi cộng đồng tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc ở Biển Đông, khẳng định ASEAN đang nỗ lực thiết lập một bộ quy tắc ứng xử hiệu quả với Trung Quốc, dựa trên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
Tuyên bố chung bày tỏ mối quan ngại về những phát triển gần đây trong vùng biển, đã làm xói mòn niềm tin và niềm tin, gia tăng căng thẳng và có thể làm suy yếu hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực.
Trước làn sóng khiếu nại lên Liên Hợp Quốc gần đây của nhiều quốc gia - bao gồm Malaysia, Indonesia, Australia và Mỹ - bác bỏ yêu sách phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông, Foreign Policy cho rằng đó là dấu hiệu thành công của Việt Nam trong chính sách quốc tế hóa các tranh chấp, giữ Biển Đông là một vấn đề an ninh khu vực thay vì là vấn đề song phương giữa Trung Quốc và một số quốc gia Đông Nam Á. Kết luận, bài viết khẳng định đây là những đóng góp đáng ghi nhận của Việt Nam cho hành trình 25 năm là thành viên ASEAN.
