Gia tăng trẻ mắc bệnh tay chân miệng: Cảnh báo biến chứng nguy hiểm

Chuyên gia y tế cảnh báo, bệnh có nhiều biến chứng nguy hiểm và đặc biệt diễn biến rất nhanh chỉ trong vòng vài giờ. Do đó, nhận biết sớm và chăm sóc trẻ mắc bệnh là yếu tố rất quan trọng giúp giảm tỷ lệ mắc, biến chứng nặng ở trẻ.

Gia tăng trẻ mắc tay chân miệng

Theo thống kê, số lượng trẻ mắc bệnh tay chân miệng đến khám tại Bệnh viện (BV) Nhi Trung ương đang có chiều hướng gia tăng. Trong tháng 4 và tháng 5/2022, BV ghi nhận 776 bệnh nhi mắc bệnh tay chân miệng đến khám, tăng 759 ca so với 2 tháng trước đó. Trong số đó có 114 trẻ phải nhập viện điều trị.

TS Đỗ Thiện Hải - Phó Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, BV Nhi Trung ương cho biết, bệnh tay chân miệng xuất hiện quanh năm, đặc biệt giai đoạn giao mùa là thời điểm thuận lợi nhất cho virus gây bệnh phát triển. Trẻ mắc bệnh tay chân miệng thường có các biểu hiện như: Sốt (sốt nhẹ hoặc sốt cao) và tổn thương ở da (dát đỏ, mụn nước ở các vị trí đặc biệt như họng, quanh miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối…).

Tuy nhiên, có một số trẻ chỉ có biểu hiện loét miệng hoặc nổi nốt nhỏ ở mông hay bẹn, nếu gia đình không chú ý thì rất khó phát hiện. Điển hình như trước đó, bé H.N. (15 tháng tuổi) nhập viện do sốt cao 39-40 độ không hạ, quấy khóc, đau miệng, không ăn được. Mẹ bệnh nhi chỉ nghĩ con bị sốt, nhiệt miệng nên không ăn được, chứ không biết con mắc bệnh tay chân miệng, vì lúc ở nhà tay chân con chưa nổi nốt gì cả.

Tại Hà Nội, số ca mắc tay chân miệng bắt đầu gia tăng. Hầu hết trẻ mắc tay chân miệng đều dưới 5 tuổi, đặc biệt trẻ dưới 3 tuổi mắc nhiều hơn.

Theo ghi nhận tại BV Đa khoa Đống Đa, bệnh nhi N., 25 tháng tuổi, được gia đình đưa vào khám trong tình trạng sốt cao liên tục, quấy khóc nhiều. Đáng chú ý, bệnh nhân có nhiều phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân và loét niêm mạc miệng...

Trực tiếp thăm khám cho bệnh nhi, bác sĩ Hà Huy Tình - Phó Trưởng khoa Truyền nhiễm, BV Đa khoa Đống Đa cho biết, bệnh nhi sốt cao, có nhiều phỏng nước ở tay, chân… Bé được chẩn đoán mắc bệnh tay chân miệng có chỉ định nằm viện điều trị nội trú. Đồng thời, bệnh nhân được làm các xét nghiệm cần thiết, kết quả chẩn đoán bé mắc bệnh tay chân miệng độ 2B nhóm 1 và được chỉ định điều trị bù dịch điện giải, hạ sốt, an thần…  tại khoa Truyền nhiễm của BV. Hiện tại, Khoa Truyền nhiễm, BV Đa khoa Đống Đa tiếp nhận điều trị cho khoảng gần 20 bệnh nhân mắc bệnh tay chân miệng.

Theo bác sĩ Hà Huy Tình, tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính ở trẻ em, biểu hiện sớm nhất của bệnh là sốt nóng, quấy khóc, nổi ban, phỏng nước trên da, kém ăn, bỏ bú… Sau đó bệnh chuyển giai đoạn toàn phát, bắt đầu là sự xuất hiện các mụn nước ở niêm mạc miệng (thường ở mặt trong má, mặt trên của lưỡi). Các phỏng nước có kích cỡ lớn, nhỏ tùy vị trí nằm trên một nền niêm mạc đỏ. Các phỏng nước trong miệng thường dập vỡ nhanh, tạo ra các vết trợt, loét rất đau, làm bệnh nhân khó ăn uống. Sau đó, phỏng nước xuất hiện ở bàn tay, bàn chân, đôi khi cả trên người. Chúng tồn tại trong vòng 7 - 10 ngày rồi xẹp xuống, mất đi và không để lại sẹo.

Bệnh tay chân miệng lây từ người sang người qua đường tiêu hóa hoặc tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết mũi họng, các bọng nước vỡ của người bệnh, thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Bởi vậy, khi trẻ tiếp xúc với người bệnh, sàn nhà, đồ chơi, thực phẩm nhiễm vi rút rất dễ bị bệnh này. Dù là bệnh lành tính nhưng một số trường hợp các biến chứng thường diễn biến nhanh có khả năng gây tử vong cao như viêm màng não, viêm não, liệt mềm cấp, viêm cơ tim, phù phổi cấp…

“Sẵn sàng cho công tác tiếp đón, điều trị bệnh nhân mắc bệnh tay chân miệng, BV Đa khoa Đống Đa đã chuẩn bị đầy đủ thuốc men, bố trí khu vực khám, phương tiện để tiếp nhận, điều trị cho bệnh nhân tay chân miệng” - bác sĩ Tình cho hay.

Thời gian gần đây, mỗi ngày, khoa Truyền nhiễm, BV Đa khoa Nông nghiệp điều trị từ 10 - 15 trường hợp mắc tay chân miệng. Theo các bác sĩ, khi phát hiện trẻ có dấu hiệu mắc bệnh như sốt, đau họng, tổn thương niêm mạc miệng và da chủ yếu ở dạng phỏng nước thường thấy ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, cần đưa trẻ đi khám để đánh giá mức độ của bệnh.

Theo bác sĩ Nguyễn Tân Trang - Trưởng khoa Truyền nhiễm, BV Đa khoa Nông Nghiệp, dấu hiệu đánh giá độ bao gồm tính chất sốt, những dấu hiệu thần kinh, những biến chứng gặp, bội nhiễm có thể gặp và các chỉ số khác, thông thường đo tần số mạch của trẻ, căn cứ vào đó để đánh giá độ cho trẻ.

Trong 4 cấp độ bệnh tay chân miệng thì bệnh tay chân miệng cấp độ 1 là giai đoạn bệnh nhẹ, bệnh nhi có thể điều trị ngoại trú và theo dõi tại y tế cơ sở. Độ 2, độ 3 được nhập viện theo dõi để tránh những biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Biện pháp phòng bệnh

Đề cập đến vấn đề này, bác sĩ Trần Thị Kim Anh - Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, BV Đa khoa Hà Đông cho hay, bệnh tay chân miệng biến chứng gần nhất là bội nhiễm, lở loét tại các phỏng nước đó và biến chứng trẻ sốt cao, có thể co giật biến chứng thần kinh. Biến chứng tiếp theo là viêm màng não do virut EV 71. Tất cả biến chứng đó có thể sốt cao, co giật đi vào li bì, hôn mê và đấy là những biểu hiện của trẻ.

Diễn biến bệnh tay chân miệng trong 5 - 7 ngày. Đây là bệnh khá phổ biến ở trẻ nhỏ, chưa có vaccine phòng ngừa. Nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng rất nguy hiểm như: Viêm màng não, viêm não, tổn thương cơ tim..., ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.

Theo TS Đỗ Thiện Hải, đa phần trẻ mắc bệnh có diễn biến nhẹ, tuy nhiên nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh cũng có thể có nhiều biến chứng nguy hiểm như sốc, viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp, thậm chí dẫn đến tử vong. Khi phát hiện trẻ mắc bệnh, gia đình nên đưa con đến khám tại các cơ sở y tế, để được tư vấn về cách chăm sóc, cách phát hiện triệu chứng nặng, qua đó đưa trẻ đến điều trị kịp thời. Không nên tìm hiểu trên mạng rồi tự ý dùng thuốc, có thể khiến bệnh của trẻ nặng thêm.

Chia sẻ về một số trường hợp bệnh nhi mắc tay chân miệng được đưa vào viện muộn, TS Đỗ Thiện Hải cho hay, trước đây, đã có nhiều trường hợp trẻ biến chứng nặng do gia đình không biết nên đã bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo 1 cách đáng tiếc. Nếu trẻ có 1 trong 3 triệu chứng: Sốt cao không đáp ứng với điều trị; giật mình; quấy khóc dai dẳng kéo dài, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, không nên chủ quan tự theo dõi ở nhà, tránh hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Hiện, chưa có vaccine và thuốc điều trị đặc hiệu bệnh tay chân miệng. Mỗi lần trẻ nhiễm bệnh chỉ tạo ra kháng thể với một loại virus nhất định, trẻ có thể mắc bệnh trở lại nếu bị nhiễm virus khác thuộc nhóm Enterovirus. Do đó, chú trọng phòng bệnh trong cộng đồng là biện pháp tốt nhất để bảo vệ trẻ và gia đình.

Chuyên gia khuyến cáo, người dân rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ. Thực hiện tốt vệ sinh ăn uống.

Thường xuyên lau sạch các bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường. Không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh. Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, phân và các chất thải của bệnh nhân phải được thu gom và đổ vào nhà tiêu hợp vệ sinh.

“Đặc biệt, các gia đình khi có con mắc bệnh tay chân miệng cần báo ngay cho trường học, nhà trẻ hoặc cơ quan y tế gần nhất để có phương án vệ sinh bề mặt, dụng cụ mà trẻ đã từng tiếp xúc, đồng thời theo dõi sức khoẻ của các bé đã tiếp xúc với trẻ mắc bệnh. Đây cũng là một biện pháp cần thiết để phòng bệnh, tránh lây lan ra cộng đồng” - bác sĩ Hải lưu ý.

Đồng quan điểm, bác sĩ Nguyễn Thái Minh - Phó Chủ nhiệm Chuyên khoa đầu ngành Truyền nhiễm Hà Nội, Trưởng khoa Truyền nhiễm BV Đa khoa Đống Đa nhấn mạnh, bệnh tay chân miệng hiện chưa có vaccine phòng bệnh. Người dân cần chủ động các biện pháp phòng chống bệnh tay chân miệng để bảo vệ sức khỏe bản thân, trẻ em. Đặc biệt, thời điểm này, trẻ đang được nghỉ hè nên các bậc phụ huynh cần lưu ý theo dõi sức khỏe cho các cháu tránh tiếp xúc nguồn bệnh.

“Nếu trẻ có các triệu chứng nốt phỏng vùng lòng bàn tay, chân, trẻ có thể kích thích, quấy khóc, ăn kém do các nốt viêm loét trong miệng gây đau... cần tránh tiếp xúc với các trẻ khác trong gia đình, hàng xóm. Đối với trẻ bị bệnh tay chân miệng phải được cách ly ít nhất là 10 ngày kể từ khi khởi bệnh, các bậc phụ huynh cần lưu ý theo dõi sức khỏe cho trẻ nếu có các biểu hiện triệu chứng tiến triển của bệnh, đặc biệt dấu hiệu sốt cao, nôn nhiều, rung giật cơ, thậm chí co giật... cần đưa ngay trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời...” - bác sĩ Nguyễn Thái Minh khuyến cáo.