Giải pháp nào để phòng, chống xâm hại trẻ em?

Theo thông tin từ Bộ Công an, riêng trong năm 2018 đã có tới 1.579 trẻ em bị xâm hại tình dục (XHTD). Theo bà, nguyên nhân nào khiến trẻ em bị xâm hại ngày càng nhiều?

- Trẻ bị XHTD cao là do văn hóa Việt Nam vốn coi thường trẻ em của nhiều người. Trẻ em Việt bị coi như món đồ chơi, dùng để cấu véo, hôn hít mà ít ai quan tâm đến trẻ cảm thấy thế nào. Nếu trẻ phản kháng hoặc tỏ thái độ khó chịu còn có thể bị mắng. Điều này đã làm cho trẻ không dám phản kháng. Và, mỗi khi có ai đó xâm hại, các con lo ngại không dám phản ứng vì sợ bị coi là hỗn.

Ngoài ra, nhiều trẻ em Việt thiếu hiểu biết về kiến thức tình yêu, giới tính... cũng là một nguyên nhân của tình trạng yêu sớm hay bị XHTD một cách “tình nguyện”.

Tôi nghĩ, đã đến lúc chúng ta nâng các vụ án dâm ô, xâm hại trẻ em thành trọng án. Khi đó, các vụ việc sẽ được giải quyết nhanh chóng với sự tập trung cao độ. Từ đó, chúng ta có thể hy vọng vào tính răn đe của pháp luật để không còn xảy ra những vụ án xâm hại trẻ em. TS Vũ Thu Hương

Ngoài ra, kiến thức pháp luật của trẻ cũng vô cùng hạn chế. Có nhiều bạn trai khi quan hệ tình dục với bạn gái nhỏ tuổi khi bị bắt đã ngơ ngác không hiểu tại sao lại vi phạm pháp luật. Có những bé gái khi bị XHTD lại không tố cáo kẻ xâm hại vì nghĩ mình mới là thủ phạm có tội rất lớn, sợ lộ ra ngoài sẽ bị pháp luật trừng phạt. Rõ ràng, kiến thức pháp luật quá yếu ớt, lỏng lẻo chắc chắn là một nguyên nhân lớn của tình trạng xâm hại trẻ em xảy ra tràn lan ở khắp nơi.

Thực tế hiện nay môi trường gia đình, nhà trường, xã hội đều không đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. Các bậc phụ huynh cần phải làm gì để bảo vệ con không bị kẻ xấu xâm hại?

- Cha mẹ Việt nên thay đổi những thói quen hết sức nguy hiểm có thể là nguyên nhân của các vụ xâm hại trẻ em. Chẳng hạn như cho người quen đến nhà nghỉ lại qua đêm; cho phép con quá gần gũi, thân thiết với người khác; không dạy con phòng tránh xâm hại. Không ít phụ huynh lại coi việc giáo dục kỹ năng phòng tránh xâm hại trẻ em là của nhà trường hoặc người khác chứ không phải trách nhiệm của bản thân.

Phòng, tránh xâm hại theo độ tuổi

Có những ý kiến đề nghị dạy trẻ em cách phòng tránh XHTD từ khi đang học mẫu giáo. Nhưng lại có những người cho rằng tuổi này quá nhỏ không tiếp nhận được và không có khả năng tự vệ trước kẻ xấu. Bà có ý kiến gì về việc này?

- Trẻ em có thể tự vệ kém hơn người lớn nhưng nếu các con có kỹ năng ứng xử kín đáo, an toàn thì có thể phòng tránh được 70 - 80% các vụ xâm hại. Chúng tôi thường lưu ý: Trẻ nhỏ ăn mặc hớ hênh, sẵn sàng ngồi lên lòng tất cả mọi người, cho người khác động chạm vào vùng kín của mình hoặc nhận quà, hoặc đi chơi với người khác... thì dễ bị xâm hại hơn. Vì thế, việc đầu tiên chúng ta phải nghĩ đến phòng trước khi nghĩ đến chống xâm hại.

Với lứa tuổi lên 3, chắc chắn các con có thể học được một vài quy tắc đơn giản để giữ an toàn cho chính mình. Phụ huynh có thể bắt đầu dạy con phòng tránh XHTD theo khả năng tiếp nhận của trẻ với các nội dung: Khi con muốn đi đâu ra khỏi nhà cần phải xin phép người lớn. Cha mẹ nhờ ai đón con hộ cần có “mật mã” để trao đổi với trẻ, để tránh bị bắt cóc. Bố mẹ dặn trẻ tuyệt đối không nhận quà của người lạ. Nếu có ai đó ngỏ ý nhờ giúp đỡ, trẻ phải chạy đi báo công an, cảnh sát vì bản thân không đủ khả năng làm việc này. Phụ huynh cũng lưu ý các con học thuộc số điện thoại của người thân. Khi đi chơi, trẻ nên đi cùng nhóm 3 - 4 người, không đi một mình khi trời tối...

Bố mẹ luôn nhắc con tuyệt đối không cho ai động chạm vào phần kín của mình. Trong trường hợp khi thấy ai đó khả nghi đi theo, các con lập tức chạy về phía chú công an nhờ đưa về nhà. Nếu không có chú công an, con chọn một bác phụ nữ già nhất ở gần đó, trông dáng vẻ như đang đi chợ về để hỏi han; lúc đó kẻ xấu sẽ tưởng trẻ gặp người nhà và bỏ đi. Khi trẻ bị ai đó bắt thì hét lên sau đó vùng bỏ chạy.

Quy tắc 4 vòng tròn của TS Vũ Thu Hương.

Vậy, còn ở bậc tiểu học và THCS, các em sẽ được trang bị những nội dung gì để phòng, tránh XHTD?

- Với lứa tuổi tiểu học và THCS, các kiến thức giới tính và phòng chống xâm hại sẽ nhiều, sâu hơn rất nhiều so với lứa tuổi mầm non. Các em sẽ được trang bị kiến thức như: Những dấu hiệu dậy thì ở nam giới và nữ giới, các hiện tượng đặc trưng của nam giới và nữ giới khi dậy thì, cách vệ sinh cá nhân ở tuổi dậy thì... Ở lứa tuổi tiểu học trở lên, trẻ cũng cần được trang bị những kiến thức về tình yêu tuổi dậy thì, quá trình hình thành và phát triển của thai nhi, những biện pháp phòng tránh thai an toàn, hậu quả của việc quan hệ tình dục sớm. Những nội dung pháp luật liên quan đến trẻ em về hôn nhân gia đình, đặc biệt là các điều luật về dâm ô, XHTD trẻ em, cách ứng phó khi bị xâm hại cũng cần được cung cấp cho trẻ em.

Dạy “Sống an toàn” trong chương trình chính khóa

Để trẻ em không bị XHTD, hiện đã có một số trường ngoài công lập mời các tổ chức, trung tâm vào trang bị kỹ năng phòng tránh cho học sinh. Theo bà, các trường phổ thông có nên triển khai nội dung “Sống an toàn” trong chương trình học chính khóa?

- Tôi nghĩ những chương trình như thế này được tổ chức rất có ích trong phong trào phòng tránh xâm hại trẻ em. Trẻ em cần biết được pháp luật bảo vệ và những kẻ động chạm vào các con đều là kẻ xấu. Từ đó, trẻ sẽ dám đứng lên tố cáo và tìm được cách bảo vệ bản thân tốt hơn.

Bản thân tôi là người được rất nhiều trường mời dạy về nội dung này, chúng tôi thấy các bạn học sinh rất say mê, nhiệt tình. Điều này chứng tỏ các con thật sự khao khát hiểu biết về giới tính và mong muốn được tiếp cận thẳng thắn và trực tiếp với các nội dung được coi là nhạy cảm này. Có rất nhiều phụ huynh phản hồi lại với tôi về hiệu quả của chương trình. Từ chỗ các con hiểu biết đều tự nghĩ ra phương án bảo vệ bản thân tốt nhất. Đó là những kết quả vượt trên cả mong đợi của chúng tôi.

Trong trường hợp chương trình chính khóa không còn thời lượng để tổ chức dạy “Sống an toàn”, những nội dung phòng tránh và ứng phó xâm hại có thể được thiết kế thành các bài học phù hợp với lứa tuổi mầm non, tiểu học và cấp THCS, THPT theo mức độ khó tăng dần. Qua đó, các con được rèn luyện liên tục để có thể hình thành được thói quen tự vệ tốt.

Các trường tiểu học và phổ thông ở Hà Nội đang triển khai mô hình giáo viên tư vấn tâm lý, liệu có giúp được trẻ trong việc phòng tránh xâm hại?

- Các phòng tâm lý tuổi hồng với giáo viên có chuyên môn tâm lý sẽ là một kênh tâm sự và chia sẻ để có thể khám phá ra những nguy cơ tiềm ẩn khiến trẻ bị xâm hại. Thống kê cho thấy có tới 80% trẻ bị xâm hại từ người thân. Mà, ban đầu kẻ xâm hại luôn tìm cách tiếp cận trẻ dần dần, sàm sỡ, sờ soạng, nếu thấy không có phản ứng thì hành vi xâm hại mới diễn ra. Vì thế, nếu vụ việc được phát hiện kịp thời, chúng ta hoàn toàn có thể ngăn chặn được một vụ xâm hại trẻ em nào đó.

Xin cảm ơn bà!