Giải pháp tận dụng hiệu quả triển vọng xuất khẩu từ VIFTA

Sau 7 năm đàm phán với nhiều nỗ lực từ các cơ quan chức năng Việt Nam và Israel, ngày 25/7/2023, hai nước đã ký kết Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Israel (VIFTA). Đây là hiệp định thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam với một quốc gia ở Tây Á và cũng là FTA đầu tiên của Israel với một quốc gia ở Đông Nam Á. VIFTA chính thức đi vào thực thi từ ngày 17/11/2024 mở ra giai đoạn mới trong quan hệ hợp tác song phương, nhất là trong lĩnh vực thương mại và đầu tư.

Sau năm đầu tiên thực thi, tác động của Hiệp định này so với kỳ vọng ra sao? Các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng gặp những thuận lợi và khó khăn gì trong quá trình tận dụng? Những giải pháp gì để khai thác ưu đãi của VIFTA hiệu quả hơn trong giai đoạn tới?...

Những vấn đề này đã được bà Nguyễn Thị Lan Phương - Phó Trưởng phòng WTO và Đàm phán thương mại, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương); bà Đỗ Thị Thúy Hương - Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Ủy viên BCH Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam (VEIA); qua nền tảng trực tuyến từ ông Lê Thái Hòa - Tham tán thương mại Thương vụ Việt Nam tại Israel; ông Phan Minh Thông - Tổng Giám đốc Công ty CP Phúc Sinh chia sẻ tại Tọa đàm “Triển vọng từ Hiệp định VIFTA: Giải pháp tận dụng hiệu quả” ngày 4/12.  

Các diễn giả cho rằng, VIFTA với những cam kết thuận lợi mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp, ngành hàng Việt Nam thúc đẩy xuất nhập khẩu với thị trường tiềm năng; đồng thời mang tới triển vọng tích cực trong thu hút đầu tư, tham gia chuỗi cung ứng của Israel. Tuy nhiên, song song với những cơ hội thuận lợi thì việc thực thi một FTA mới cũng đặt ra những thách thức riêng, đòi hỏi cộng đồng doanh nghiệp cần có sự thích nghi và nắm bắt kịp thời.

Trong bối cảnh này, cùng với sự trợ lực của cơ quan quản lý Nhà nước, sự chủ động của doanh nghiệp trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh, đầu tư vào sản phẩm hàng hóa có lợi thế cạnh tranh là “chìa khóa” giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các ưu đãi của Hiệp định VIFTA để tăng cường hợp tác thương mại, đầu tư với các đối tác Israel, rộng hơn là cơ hội phát triển thị trường sang các nước khác tại khu vực này.

Israel hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba, là thị trường xuất khẩu lớn thứ tư và cũng là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai của Việt Nam tại Tây Á. Trong khi Việt Nam là một trong những đối thương mại lớn nhất của Israel ở khu vực Đông Nam Á.

Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu giữa hai nước có tính chất bổ sung cho nhau. Những mặt hàng Israel cần nhập khẩu cũng là những mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Israel, những năm qua, xuất khẩu của Việt Nam sang Israel ở mức xấp xỉ 800 triệu USD mỗi năm (năm 2024 đạt 794 triệu USD).

Về cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, hiện có khoảng 70 diện mặt hàng của Việt Nam được xuất khẩu sang Israel, trong đó, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như: điện thoại và linh kiện các loại; thủy sản; giày dép các loại; hạt điều; hàng dệt may; cà phê…

Trong đó điện thoại di động là mặt hàng xuất khẩu có trị giá lớn nhất sang Israel. Đáng chú ý, thủy hải sản là mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Việt Nam sang Israel và đã có chỗ đứng ổn định tại thị trường này, được người tiêu dùng Israel đánh giá cao và ưa chuộng. Israel hiện là thị trường xuất khẩu thủy hải sản lớn nhất của Việt Nam tại khu vực Tây Á/Trung Đông - Châu Phi, tính cả khu vực Nam Á. Mỗi năm, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Israel đạt trên 100 triệu USD và chiếm khoảng 12 - 13% tổng kim ngạch nhập khẩu thủy sản của Israel từ tất cả các thị trường trên thế giới.

Ngoài ra, các nhóm hàng nông sản khác của Việt Nam xuất khẩu sang Israel còn nhiều dư địa, tiềm năng tăng trưởng như: hạt tiêu, hạt điều, cơm dừa, thực phẩm chế biến, gạo... Ở chiều ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ thị trường Israel khoảng trên dưới 2,5 tỷ USD mỗi năm, gồm có: máy tính, thiết bị điện tử, phụ tùng, linh kiện bán dẫn, phân bón, máy móc, công cụ…, trong đó máy tính, các thiết bị điện tử và linh kiện chiếm tỷ trọng cao nhất.

Không chỉ góp phần nâng cao kim ngạch trao đổi thương mại hàng hóa hai chiều, những cam kết của VIFTA còn giúp giảm bớt rào cản pháp lý, tạo sự tin tưởng cho các nhà đầu tư Israel đầu tư vào Việt Nam, qua đó thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước về đầu tư, dịch vụ, chuyển đổi số, chuyển giao công nghệ…

Với những lợi thế, ưu đãi, cùng sự bổ trợ phù hợp trong cơ cấu kinh tế giữa hai nước, việc thực thi hiệu quả Hiệp định VIFTA sẽ là “đòn bẩy” cho thương mại, đầu tư Việt Nam - Israel bứt phá trong thời gian tới.

Theo bà Nguyễn Thị Lan Phương -  Phó Trưởng phòng WTO và Đàm phán thương mại, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành rà soát, nội luật hóa những văn bản pháp luật để thực thi hiệp định; Israel cũng nội luật hóa những cam kết trong hiệp định để hàng hóa Việt Nam vào đó được hưởng thuế ưu đãi; ban hành kế hoạch hành động để thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Israel; triển khai nhiều hoạt động để có thể nâng cao năng lực và nguồn nhân lực cho việc thực thi hiệp định này hiệu quả.

Về phía doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc nắm bắt các thông tin cam kết của Hiệp định, thông tin thị trường, đưa ra những kiến nghị thông qua hiệp hội ngành hàng hoặc gửi tới các cơ quan Nhà nước. 

Hiện Bộ Công Thương đang xây dựng Đề án hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA nhằm giải quyết được tất cả những câu chuyện khó khăn, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích của các FTA, trong đó có FTA Việt Nam - Israel. Bộ kỳ vọng sẽ khai trương văn phòng Hệ sinh thái hỗ trợ FTA vào khoảng tháng 6/2026...