Là một trong những hộ đầu tiên của xã tiến hành chuyển đổi ruộng do cấy lúa kém hiệu quả, đến nay, gia đình bà Trần Thị Chiên ở xã Trầm Lộng (huyện Ứng Hòa) đã có một trang trại nuôi trồng thủy sản (NTTS) cho hiệu quả kinh tế cao. Bà Chiên cho biết, đây là vùng ruộng trũng, cấy lúa thường bị ngập nên giá trị sản xuất thấp. Khi chuyển đổi, gia đình đã đầu tư khoảng trên 500 triệu đồng để xây dựng mô hình trang trại. Hiện, gia đình bà Chiên muốn mở rộng sản xuất, nhưng vướng mắc bởi quy định sử dụng đất lúa.
| Việc chuyển đổi đất lúa phải thực hiện thận trọng, không nên làm ồ ạt và cần tính toán “đầu ra” cho nông sản. Với một số nội dung trong quy định chuyển đổi đất trồng lúa chưa phù hợp với thực tế sản xuất, các địa phương có thể linh hoạt áp dụng nhưng phải tuân thủ quy định của pháp luật; chuyển đổi đất lúa phải đi liền với bảo vệ đất lúa.Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Hồng Sơn |
Theo quy định mới ban hành, chuyển đất lúa sang NTTS không được phép hạ thấp độ sâu của mặt bằng dưới 1,2m và phải phục hồi được nguyên trạng khi quay lại gieo cấy lúa. Đây là yêu cầu không sát thực tế bởi điều kiện NTTS khác hoàn toàn so với cấy lúa. Trong khi đó, chỉ được sử dụng tối đa 20% diện tích để hạ thấp mặt bằng nhưng lại không quy định rõ phạm vi nên không có căn cứ xác định diện tích NTTS. “So với cấy lúa, mô hình NTTS cho hiệu quả kinh tế cao hơn, song nếu những quy định về đất lúa còn ràng buộc như hiện nay thì việc chuyển đổi, mở rộng sản xuất sẽ gặp khó khăn” – bà Chiên nói.
Đồng quan điểm về việc một số quy định chuyển đổi đất lúa chưa sát thực tế, anh Nguyễn Trung Dũng, ở xã Thủy Xuân Tiên (huyện Chương Mỹ) chia sẻ, việc chỉ đề cập đến chuyển đổi sang NTTS và cây lâu năm mà không nói đến xây dựng chuồng trại chăn nuôi là bất cập, vì gia đình muốn phát triển chăn nuôi đa canh để tạo nguồn sản phẩm phong phú phục vụ thị trường.
Để tháo gỡ khó khăn, tháng 11/2017, Bộ NN&PTNT ban hành Thông tư 19/2017/TT-BNNPTNT, hướng dẫn chi tiết về quản lý, sử dụng đất trồng lúa. So với Thông tư 19/2016/TT-BNNPTNT trước đó, thông tư mới đã nới lỏng nhóm đối tượng chuyển đổi. Ngoài trồng cây hằng năm và trồng lúa kết hợp nuôi thủy sản, người dân được phép trồng thêm cây lâu năm. Mặc dù phần nào tháo gỡ những hạn chế của thông tư cũ nhưng thông tư mới vẫn có nhiều bất cập cần phải xem xét khi không có quy định cụ thể về vùng sản xuất và bỏ qua nội dung xây dựng công trình mới trên đất chuyển đổi.
Thận trọng khi chuyển đổiGiám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho rằng, không chỉ riêng Hà Nội, mà hầu hết các tỉnh, TP, trong suốt quá trình phát triển nông nghiệp gần 40 năm qua, hạ tầng nông nghiệp nông thôn đều tập trung cho cây lúa và chế biến lúa gạo. Nếu không có quy định cụ thể về vùng sản xuất và bỏ qua nội dung xây dựng công trình mới trên đất chuyển đổi sẽ là khó khăn đối với các địa phương, bởi việc chuyển đổi cần gắn với hạ tầng kỹ thuật sản xuất.
Theo Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ Đinh Mạnh Hùng, năm 2018, Chương Mỹ dự kiến chuyển đổi hơn 123ha đất trồng lúa sang các cây trồng khác, năm 2019 sẽ là 40ha. Với Thạch Thất, là huyện đi đầu TP về ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp, đến nay đã có nhiều mô hình chuyển đổi cho giá trị kinh tế cao. Phó Chủ tịch UBND huyện Thạch Thất Nguyễn Kim Loan cho biết, nhu cầu chuyển đổi đất trồng lúa sang các cây, con phù hợp được sản xuất theo chuỗi, giá trị kinh tế cao trên địa bàn huyện trong những năm tới là rất lớn. Cụ thể, năm 2018, huyện dự kiến chuyển đổi 960ha; năm 2019 là 227ha và năm 2020 là 237ha.
Theo thống kê của Sở NN& PTNT Hà Nội, hiện nay, toàn TP có hơn 200.000ha gieo cấy lúa hằng năm. Để giúp các huyện thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, dựa vào hướng dẫn của Bộ NN&PTNT, Sở NN&PTNT Hà Nội cùng các huyện rà soát, thống kê nhu cầu chuyển đổi đất lúa và phối hợp với sở, ngành liên quan trình UBND TP có giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn.
