Hà Nội: gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy chuyển đổi số trong giải quyết thủ tục hành chính

Từ thực tiễn vận hành, Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ, hiện đại hóa nền hành chính của Thành phố.

Tháo gỡ điểm nghẽn để nâng cao hiệu quả thủ tục hành chính

Theo báo cáo của Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội Cù Ngọc Trang tại Hội nghị đánh giá việc thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW do Ban Chỉ đạo 57 Thành uỷ Hà Nội tổ chức diễn ra ngày 14/11, việc giải quyết TTHC dành cho người dân và doanh nghiệp hiện nay là một trong những điểm nghẽn cần tiếp tục quan tâm tháo gỡ, mặc dù không thể phủ nhận thời gian qua Thành phố đã có nhiều nỗ lực cải cách và chỉ số phục vụ người dân, doanh nghiệp đã tăng vượt bậc so với trước đây.

Thành phố đã công bố nhiều thủ tục đủ điều kiện trực tuyến toàn trình và áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ nhưng tỷ lệ hồ sơ thực tế phát sinh mới đạt 18,55% – còn cách rất xa so với mục tiêu 70% theo Nghị quyết 188/NQ-CP của Chính phủ.

Ông Cù Ngọc Trang cho biết, nguyên nhân chủ yếu đến từ yêu cầu tiền kiểm quá nặng trong pháp luật chuyên ngành. Nhiều thủ tục vẫn buộc người dân phải nộp bản chính hoặc bản sao chứng thực, khiến hồ sơ trực tuyến chưa thực chất, có tình trạng “nửa trực tuyến, nửa trực tiếp”. Bên cạnh đó, chưa có hướng dẫn rõ về việc bắt buộc ký số eForm, dẫn đến tâm lý “thủ tục nào cũng cần ký số”, trong khi tỷ lệ người dân có chữ ký số còn thấp.

Để tháo gỡ vấn đề này, Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội đề xuất chuyển mạnh sang hậu kiểm đối với 50% số thủ tục đủ điều kiện trực tuyến toàn trình và cho phép người dân tự chịu trách nhiệm về tài liệu cung cấp mà không yêu cầu bản sao chứng thực. “Chúng tôi cũng kiến nghị ban hành danh mục thủ tục không bắt buộc ký số eForm, chấp nhận xác thực bằng VNeID để tạo sự thuận tiện tối đa cho người dân” - ông Cù Ngọc Trang chia sẻ.

Đối với các thủ tục cần ký số, ông Cù Ngọc Trang cho biết, Trung tâm kiến nghị Bộ Công an tích hợp giải pháp ký số qua VNeID. Bên cạnh đó, Trung tâm đề xuất công nhận bản sao số cấp từ các hệ thống xác thực và cấp bản sao số tự động có giá trị thay thế bản sao chứng thực khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến; đặt mục tiêu 0% người dân phải đến trực tiếp với các thủ tục đủ điều kiện trực tuyến toàn trình và xây dựng chỉ số “tỷ lệ tự phục vụ” để đo mức độ người dân tự thao tác, giảm tình trạng “làm hộ”.

Bên cạnh đó, dịch vụ công không phụ thuộc địa giới hành chính – một nội dung quan trọng được Nghị định 118/2025/NĐ-CP đặt ra cũng còn những khó khăn nhất định. Hiện mới triển khai tại 32 Điểm thuộc Trung tâm; chưa triển khai được tại các xã, phường do còn gắn với địa giới của từng xã và không có đầu mối chung để điều phối giữa 126 xã, phường.

Ông Cù Ngọc Trang cho rằng, khi mô hình Trung tâm một cấp được kiện toàn theo kết luận của Ban Thường vụ Thành ủy, Hà Nội sẽ có điều kiện hoàn thành 100% dịch vụ công không phụ thuộc địa giới trong phạm vi toàn Thành phố vào cuối năm 2025. Trung tâm cũng đặt mục tiêu từ năm 2026 sẽ thí điểm cung cấp dịch vụ công vượt ra ngoài phạm vi địa giới Thành phố – điều chưa từng thực hiện trước đây.

Về cá nhân hóa và khai thác dữ liệu, Trung tâm đánh giá dữ liệu vẫn còn “đóng”, do vẫn còn tồn tại tư duy “dữ liệu của tôi” nên chưa được chia sẻ đầy đủ, chưa tái sử dụng được trong cắt giảm thành phần hồ sơ. Trong 15 loại giấy tờ có thể cắt giảm theo Công điện 201 của Thủ tướng, Thành phố mới khai thác được 3 loại, đang triển khai 3 loại khác và còn 9 loại chưa kết nối dữ liệu.

Theo ông Cù Ngọc Trang, cần đặt mục tiêu đến quý I/2026 hoàn thành kết nối toàn bộ cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành. Đồng thời xây dựng Mobile App dịch vụ công giúp người dân thao tác thuận tiện hơn. Việc cắt giảm hồ sơ sẽ được thực hiện “cuốn chiếu”, kết nối đến đâu ban hành quyết định cắt giảm đến đó. Trung tâm cũng kiến nghị ban hành chuẩn kết nối – chia sẻ dữ liệu thống nhất theo hướng dẫn của Bộ Công an.

Trong công tác ủy quyền giải quyết thủ tục, ông Cù Ngọc Trang cho biết, sau khi chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp, mới có 15 TTHC được ủy quyền về cấp xã – con số quá thấp so với định hướng “cấp xã là cấp giải quyết trực tiếp công việc của người dân”. Trung tâm đã xây dựng phương án ủy quyền mới với dự kiến là 311 thủ tục về cấp xã, dự kiến hoàn thành trong tháng 12/2025 để triển khai từ tháng 1/2026 (Thành phố sẽ có các phương án củng cố nguồn lực cho xã, phường thực hiện).

Ông Cù Ngọc Trang cũng nhấn mạnh, một điểm nghẽn lớn hiện nay là tình trạng hồ sơ chậm muộn vẫn phổ biến ở nhiều lĩnh vực trọng điểm; có trường hợp yêu cầu bổ sung nhiều lần hoặc từ chối mà không nêu căn cứ pháp lý. Việc phối hợp giữa một số đơn vị còn né tránh, thiếu chủ động; chưa thực hiện nghiêm nguyên tắc “im lặng là đồng ý” dẫn đến kéo dài thời gian giải quyết.

Để khắc phục, Trung tâm đề xuất xây dựng bản đồ số tiến độ giải quyết hồ sơ thời gian thực; công khai minh bạch lên iHanoi để người dân giám sát trực tiếp; tích hợp AI tự động trích xuất số liệu báo cáo; lập danh mục các thủ tục có nguy cơ chậm để theo dõi đặc biệt và các cơ quan giải quyết cần triển khai chiến dịch “xanh hóa” hồ sơ để dứt điểm các trường hợp chậm muộn còn tồn đọng trước đây. Song song, Trung tâm đề nghị kiểm soát nghiêm việc gửi – nhận văn bản trên hệ thống điện tử nhằm tăng tính minh bạch.

Ngoài ra, nhiều thủ tục nội bộ của các cơ quan vẫn chưa được kiểm soát trên môi trường số, trong khi đây là những thủ tục ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người dân như giải phóng mặt bằng hay xác nhận điều kiện thu nhập để mua nhà ở xã hội. Trung tâm đề xuất công bố công khai danh mục thủ tục nội bộ cấp xã và thí điểm đưa lên hệ thống dịch vụ công để giám sát điện tử.

iHanoi - nền tảng công dân số trung tâm của Hà Nội

Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội Cù Ngọc Trang cho biết, sau 17 tháng vận hành, nền tảng này đã có gần 6 triệu người dùng, trung bình 450.000 lượt truy cập mỗi ngày và tiếp nhận khoảng 900.000 phản ánh, kiến nghị – được đánh giá là nền tảng công dân số thành công nhất cả nước.

Từ một ứng dụng phản ánh kiến nghị, iHanoi đã phát triển thành hệ sinh thái tích hợp đa lĩnh vực: thủ tục hành chính, giáo dục, y tế, giao thông, khoa học – công nghệ… trở thành một mạng xã hội chính danh của Thành phố với các nhóm chat cộng đồng theo tổ dân phố, khu dân cư, chi bộ; cùng các tính năng dành cho MTTQ và các tổ chức thành viên.

iHanoi cũng là công cụ chính hỗ trợ Công an Hà Nội làm sạch dữ liệu giấy phép lái xe và đăng ký xe bằng công nghệ quét ảnh – đối soát tự động, giúp tiết kiệm hơn 40 tỷ đồng và rút ngắn khoảng 30 ngày xử lý.

Theo ông Cù Ngọc Trang, iHanoi cần được định vị lại và phát triển thành siêu ứng dụng, chuyển từ “ứng dụng hành chính” trở thành “nền tảng sống số của người dân Hà Nội”. Hướng tới mục tiêu giúp người dân và doanh nghiệp có thể tự tạo tiện ích phục vụ nhu cầu của mình. AI sẽ đóng vai trò “bộ não” phân tích dữ liệu lớn của nền tảng này, góp phần giúp Thành phố đưa ra quyết sách sát thực tiễn hơn.

Nhấn mạnh việc “mọi cải cách chỉ thực sự thành công khi người dân cảm nhận được sự thay đổi”, ông Cù Ngọc Trang kiến nghị Thành ủy và Ban Chỉ đạo 57 lựa chọn “đột phá về phương thức phục vụ Nhân dân trong kỷ nguyên số”, lấy "hệ thống chính trị số - phục vụ thực chất" là một trong những đột phá trọng tâm. Đó chính là con đường đưa Hà Nội trở thành đô thị kiểu mẫu về quản trị thông minh – nơi người dân được phục vụ nhanh hơn, thuận tiện hơn và hạnh phúc hơn.

Những đề xuất, giải pháp nêu trên cho thấy quyết tâm của Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội trong việc hiện thực hóa mục tiêu của Nghị quyết 57-NQ/TW. Khi các điểm nghẽn được tháo gỡ, dịch vụ công sẽ trở nên thực chất hơn, thuận tiện hơn cho người dân và doanh nghiệp.