Hà Nội lập lộ trình giải quyết dứt điểm chợ cóc, chợ tạm trong năm 2026

Thách thức quản lý  

Thông tin từ Sở Công Thương Hà Nội cho thấy, hiện trên địa bàn Hà Nội đang tồn tại 167 điểm kinh doanh tự phát. Cụ thể, tại phường Từ Liêm (15 điểm), Giảng Võ (10 điểm), Hà Đông (10 điểm), Tam Hưng (10 điểm), Bạch Mai (8 điểm), Khương Đình (điểm), Kiến Hưng (6 điểm), Hưng Đạo (5 điểm), Cầu Giấy (4 điểm)...

Theo các chuyên gia kinh tế, nguyên nhân chính khiến chợ cóc, chợ tạm tồn tại là bởi thói quen mua sắm lâu đời của người dân, việc đô thị hóa nhanh kéo theo tốc độ tăng dân số cơ học cao khiến nhu cầu tiêu dùng thiết yếu hàng ngày của người dân rất lớn.

Bên cạnh đó, tại một số địa phương còn thiếu chợ dân sinh, trong khi việc kêu gọi xã hội hóa đầu tư xây dựng mới các chợ gặp nhiều khó khăn nên chưa thể đảm bảo nhu cầu tiêu dùng người dân địa phương. Tại một số xã, phường các chợ dân sinh phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân địa phương đã tồn tại các đây 20-30 năm. Hiện trên địa bàn TP Hà Nội có 457 chợ, bao gồm các hạng từ 1 - 3. Hệ thống chợ truyền thống đảm nhận khoảng 40% nhu cầu mua sắm của người dân các quận nội thành; ở khu vực ngoại thành là khoảng 70%.

Thực tế cho thấy mặc dù mới chỉ đáp ứng được một phần sức mua của người dân nhưng hiện nhiều chợ truyền thống đang xuống cấp. Đây là một trong những lý do khiến người dân nhất là các khu đô thị mới không lựa chọn chợ truyền thống làm điểm mua sắm, hay vào đó là những ngôi chợ tạm, “chợ cóc” lấy lòng đường vỉa hè làm điểm họp chợ buôn bán gây ùn tắc, mất trật tự giao thông, mỹ quan đô thị.

Chia sẻ nguyên nhân khiến các chợ cóc, chợ tạm vẫn tồn tại, Chủ tịch UBND xã Yên Lãng Lê Văn Khương và đại diện các xã phường có chung ý kiến, mặc dù các địa phương đã đẩy mạnh cải tạo nâng cấp hệ thống chợ truyền thống nhưng việc thu hút tiểu thương vào kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là bởi mức giá thuê địa điểm kinh doanh tại các chợ còn khá cao, ngoài ra một bộ phận không nhỏ người dân chưa có thói quen mua sắm, tiêu dùng hàng hóa tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị... mà vẫn giữ thói quen tiện đâu mua đấy đã tạo điều kiện cho các chợ tự phát hình thành và gây nhiều khó khăn cho công tác giải tỏa. 

Ngoài ra lực lượng thực thi nhiệm vụ còn mỏng kéo theo việc ra quân kiểm tra, xử lý kết hợp công tác tuyên truyền tuy phát huy hiệu quả bước đầu nhưng không duy trì lâu dài. “Việc thiếu lực lượng chức năng đã ảnh hưởng tới kết quả thực hiện công tác giải tỏa, nhiều chợ tái phát họp trở lại hoặc giải tỏa ở phường này thì lại chạy sang phường khác họp chợ” - ông Lê Văn Khương nêu rõ

Tránh tình trạng “siết chỗ nọ, phình chỗ kia”

Để thực hiện tốt công tác giải tỏa các điểm kinh doanh tự phát trên địa bàn bên cạnh sự cố gắng của lực lương chức năng đòi hỏi trách nhiệm của chính quyền địa phương có những giải pháp căn cơ, đồng bộ và quyết liệt hơn để giải quyết tình trạng này.

Để thu hút nguồn vốn xã hội hóa xây dựng chợ, lò giết mổ gia súc tại hội nghị các doanh nghiệp có chung ý kiến, thời gian tới các sở, ngành cần xây dựng quy hoạch ngành để doanh nghiệp có căn cứ pháp lý huy động vốn xây dựng chợ, trung tâm thương mại.

Đề xuất những giải pháp xóa bỏ chợ cóc, chợ tạm, Phó Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Thế Hiệp cho rằng, thời gian tới các phường, xã thường xuyên chỉ đạo các lực lượng chức năng tại địa phương chủ động lên phương án thực hiện giải tỏa các điểm kinh doanh tự phát, chợ cóc, chợ tạm theo lộ trình nhất định. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, gắn trách nhiệm cụ thể, đặc biệt nhấn mạnh vai trò của lực lượng công an xã/phường, lực lượng trật tự đô thị... trong công tác xử lý giải tỏa điểm kinh doanh tự phát trên địa bàn. 

Đồng thời, duy trì lực lượng chốt giữ sau giải tỏa, qua đó không để tái phát sinh đối với tụ điểm kinh doanh tự phát lấn chiếm lòng đường, vỉa hè gây mất an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, không đảm bảo an toàn thực phẩm… Song song với hoạt động giải tỏa, các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền tới người dân thực hiện thói quen mua sắm tại chợ truyền thống, hệ thống cửa hàng tiện lợi hiện đại thay vì tại các điểm kinh doanh tự phát. Đồng thời, UBND TP Hà Nội tiếp tục có chính sách liên quan đến việc huy động các nguồn lực xã hội hóa phát triển chợ, giúp cho các tiểu thương vào trong chợ.

“Hiến kế” để thu hút tiểu thương vào hệ thống chợ truyền thống kinh doanh, dưới góc độ doanh nghiệp, Giám đốc Công ty PC Thương mại Lan Vinh Nguyễn Thị Lan nêu rõ, thực tế cho thấy một trong những khó khăn trong quá thu hút tiểu thương rời bỏ chợ tạm, chợ cóc là vấn đề thuế, phí tại chợ truyền thống khá cao. “Vì vậy trong thời gian tới UBND TP Hà Nội nên hỗ trợ thuế phí cho các tiểu thương. Qua đó, thu hút họ chuyển vào kinh doanh tại chợ truyền thống đã được đầu tư xây dựng mới, nâng cấp” - bà Nguyễn Thị Lan đề xuất.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu, trong thời gia tới Sở Công Thương chịu trách nhiệm phối hợp với các địa phương rà soát, phân loại qua đó triển khai dẹp bỏ dứt điểm các chợ cóc, chợ tạm đang tồn tại trên địa bàn các xã, phường. Đồng thời, nghiên cứu đổi mới mô hình chợ an toàn thực phẩm, chợ 0 đồng qua đó nhân rộng mô các hình này. Ưu tiên kêu gọi doanh nghiệp đầu tư, cải tạo xây mới hệ thống chợ theo phương thức xã hội hoá nguồn vốn; nếu chưa huy động được doanh nghiệp đầu tư khai thác hệ thống chợ, ngành công thương cần xây dựng phương án đầu tư nâng cấp, xây mới hệ thống chợ bằng nguồn vốn ngân sách. Qua đó, kiểm soát nguồn gốc hàng hoá, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trước khi đưa ra thị trường.

Đối với những địa phương đang tồn tại chợ cóc, chợ tạm, cần rà soát, lập danh sách báo cáo đầy đủ, chính xác để Sở Công Thương Hà Nội xây dựng kế hoạch giải tỏa dứt điểm trong năm 2026, phù hợp thực tế. Giao Sở Y tế phối hợp cùng các ngành tham mưu cho TP Hà Nội đầu tư các xe kiểm định di động, xây dựng trung tâm kiểm định, kiểm nghiệm hiện đại các lĩnh vực về thực phẩm, đồ uống... Qua đó, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại hệ thống chợ truyền thống cũng như bán lẻ hiện đại