Ngày 21/4, Thanh tra Chính phủ cho biết, cơ quan này đã công khai Báo cáo đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng cấp tỉnh năm 2018. Đây là lần thứ ba liên tiếp Thanh tra Chính phủ có báo cáo đánh giá tương tự tại Việt Nam (trước đó là năm 2016 và 2017). Phạm vi đánh giá được thực hiện trong thời kỳ từ ngày 16/12/2017 đến 15/12/2018.
Theo Thanh tra Chính phủ, trong năm 2018, nhiều địa phương đã xác định công tác phòng, chống tham nhũng là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, tổ chức thực hiện nghiêm túc, gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, góp phần xây dựng xã hội công khai, minh bạch, dân chủ. Tuy nhiên, kết quả thực hiện còn chưa đạt yêu cầu; khoảng cách giữa kết quả thực hiện của các địa phương chưa đồng đều.
Báo cáo cho thấy, công tác phòng, chống tham nhũng ở cấp tỉnh chỉ đạt xấp xỉ 60% yêu cầu và điểm trung bình toàn quốc là 59,575/100. Tỉnh đạt điểm cao nhất là Nam Định (80,37 điểm), tỉnh đạt điểm thấp nhất là Ninh Thuận (32,16 điểm). Chênh lệch điểm lớn thể hiện công tác phòng, chống tham nhũng giữa các địa phương không đồng đều và có khoảng cách khá xa nhau.
Đi vào một số chỉ số cụ thể, kết quả phát hiện tham nhũng năm 2018 của các tỉnh đạt 9.8463/25 điểm, thấp hơn so với hai năm liền trước đó. Đáng ngại là có địa phương đạt 0 điểm ở nội dung này. Đáng chú ý, kết quả xử lý tham nhũng đạt 14.57/25 điểm, tăng so với năm 2017. Tuy nhiên, có hai tỉnh bị chấm điểm 0 cho chỉ số này là Ninh Thuận và Tuyên Quang, mặc dù Ninh Thuận vẫn có điểm phát hiện tham nhũng.
Về xử lý tham nhũng, trong 5 tỉnh có điểm cao nhất có Nam Định và Thái Bình là 2 địa phương liên tục ở mức cao trong 3 năm qua, đạt tỷ lệ điểm hơn 80%. Các địa phương đạt kết quả cao tiếp theo là Đồng Tháp, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Các địa phương này cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong quyết tâm xử lý tội phạm tham nhũng khi tổng điểm các phần xử lý hành chính, xử lý hình sự và thu hồi tài sản tham nhũng tăng dần đều (Đồng Tháp tăng ở mức 120%, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh tăng hơn 140%, so với năm 2016).
Trong năm 2018, bên cạnh những địa phương đạt điểm tối đa về công tác thanh tra thì vẫn còn nhiều tỉnh làm chưa tốt, ban hành kế hoạch thanh tra chậm so với quy định, không phát hiện sai phạm cũng như không có kiến nghị thay đổi chính sách pháp luật từ các cuộc thanh tra. Công tác đôn đốc, xử lý về thanh tra tuy đã có nhiều tiến bộ nhưng tỉ lệ thu hồi, xử lý khác về tiền, tài sản, đất đai còn thấp, chưa đạt yêu cầu đề ra.
Về tiếp công dân, một số địa phương đạt điểm thấp, cho thấy lãnh đạo UBND tỉnh thực hiện chưa tốt, thậm chí có tỉnh không cung cấp được dữ liệu về chủ tịch UBND tỉnh, TP tiếp dân trong năm. Trong năm 2018, có tới 17 lãnh đạo tỉnh tiếp công dân ít hơn năm lần/12 tháng (chưa đạt 50% so với yêu cầu). Đây là một trong những nguyên nhân làm cho tình hình khiếu nại, tố cáo vượt cấp tăng và tiếp tục diễn biến phức tạp, gay gắt ở một số địa phương.
Về kết quả nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện thể chế về công tác quản lý kinh tế - xã hội để phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng, Thanh tra Chính phủ đánh giá, điểm yếu chung hiện nay là tiến độ xây dựng, ban hành văn bản quy định chưa đồng đều; trên một số lĩnh vực vẫn còn thiếu chặt chẽ, chưa phù hợp với thực tiễn. Một số quy định về quản lý kinh tế - xã hội còn sơ hở, chồng chéo, dễ bị lợi dụng, dễ làm nảy sinh tham nhũng nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung, nhất là trên các lĩnh vực: Quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản; đấu thầu; đầu tư, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công; quản lý doanh nghiệp nhà nước và vốn nhà nước tại doanh nghiệp… Nhiều quy định về định mức, tiêu chuẩn kinh tế, kỹ thuật còn lạc hậu, chưa sát với thực tế, dẫn đến tham nhũng, lãng phí.
Cũng trong năm 2018, có tới 17 lãnh đạo tỉnh tiếp công dân ít hơn 5 lần/12 tháng (chưa đạt 50% so với yêu cầu). Đây là một trong những nguyên nhân làm cho tình hình khiếu nại, tố cáo vượt cấp tăng và tiếp tục diễn biến phức tạp, gay gắt ở một số địa phương. Việc tự kiểm tra, phát hiện tham nhũng thông qua giải quyết tố cáo hiệu quả thấp. Nhìn chung, việc phát hiện tham nhũng ở các địa phương chủ yếu qua công tác thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử cũng như qua phát hiện của báo chí, dư luận xã hội.
Ngoài ra, trong năm 2018, có 56 người đứng đầu đã bị xử lý hoặc đang được xem xét để xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng. Trong đó, 5 người bị xử lý hình sự, 45 người đã bị xử lý kỷ luật, 6 người đang thực hiện quy trình xử lý kỷ luật. Việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu tăng theo từng năm đã có tác dụng răn đe, từ đó có tác dụng đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong phòng, chống tham nhũng tại đơn vị mình phụ trách.
Tại báo cáo, Thanh tra Chính phủ đã có các kiến nghị, đề xuất cụ thể nhằm tăng cường và nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng; việc phát hiện, xử lý tham nhũng; thu hồi tài sản tham nhũng; quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa.
