Tìm về ngôi làng nằm yên bình bên dòng sông Cà Lồ, chúng tôi được người dân chỉ dẫn đến thăm đình Phù Xá Đoài - Di tích lịch sử được xếp hạng cấp Quốc gia năm 1991. Nơi đây ghi dấu rất nhiều sự kiện lịch sử quan trọng trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.
Năm 1956, ngôi đình được sử dụng làm kho cất giấu lương thực của Nhà nước. Bốn năm sau, các lớp bình dân học vụ và trường cấp 2 Nguyễn Du được mở tại đây. Rồi tới năm 1962, trạm quân y của Quân chủng Phòng không - Không quân cũng chọn ngôi đình làm nơi thực hiện nhiệm vụ... Đến năm 1972, đình Phù Xá Đoài được tu sửa làm trụ sở Hợp tác xã nông nghiệp phục vụ phát triển kinh tế địa phương. Đặc biệt, nơi đây được chọn là địa điểm làm việc bí mật của các chuyên gia Liên Xô (cũ), CHDCND Triều Tiên sang giúp ta xây dựng sân bay quân sự Đa Phúc (nay là cảng hàng không quốc tế Nội Bài), và đào tạo phi công lái máy bay chiến đấu từ tháng 2/1966 đến cuối năm 1968.
Một vinh dự lớn đối với người dân làng Phù Xá Đoài là vào ngày mùng Một Tết Nguyên đán năm Đinh Mùi (ngày 9/2/1967) được đón Bác Hồ về thăm.Mục đích ban đầu Bác đến thăm và tặng quà các chuyên gia Liên Xô (cũ) làm việc tại ngôi đình ngày đó. Các cháu thiếu nhi trong làng hay tin Bác ghé thăm, kéo nhau sum tụ về đình, đứng vây xung quanh Bác. Rồi rất đông bà con trong làng cũng đến đình Phù Xá Đoài để được tận mắt nhìn thấy Bác Hồ kính yêu. Bác chia kẹo cho từng cháu thiếu nhi và ân cần hỏi chuyện người dân trong làng.
Ông Nguyễn Thế Hùng, năm nay 85 tuổi,vẫn còn nhớ như in thời khắc cách nay hơn nửa thế kỷ, như thể chuyện mới chỉ diễn ra ngày hôm qua: “Bác nói với mọi người rằng, chuyên gia Liên Xô sang giúp ta đánh Mỹ, các cụ về động viên người dân giúp đỡ các chuyên gia hoàn thành nhiệm vụ. Nhân dịp năm mới, Bác chúc các cháu thiếu nhi và toàn thể bà con mạnh khỏe…”.
Đến nay, tại đình Phù Xá Đoài vẫn còn lưu giữ nhiều tranh ảnh và nhất là tấm bia lớn ghi lại một số sự kiện lịch sử quan trọng diễn ra tại ngôi đình, như một cách giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống cách mạng hào hùng của dân tộc. Để tưởng nhớ công ơn và ghi dấu sự kiện Bác Hồ về thăm năm 1967, đông đảo Nhân dân làng Phù Xá Đoài đã đoàn kết nhất trí, cùng nhau đóng góp sức người, sức của, lên kế hoạch xây dựng tượng Bác Hồ.
| Bức tượng là tấm lòng của vạn người con làng Phù Xá Đoài đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu |
Bức tượng bằng chất liệu đồng nguyên khối nặng 575kg được khánh thành năm 2010, đúng dịp kỷ niệm Đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, dựng trang nghiêm trong khuôn viên ngôi đình. Hàng năm, cứ vào dịp diễn ra hội làng (ngày 12/10 Âm lịch), ngày sinh nhật và ngày mất của Bác, người dân khắp nơi lại tìm về thăm đình Phù Xá Đoài, ôn lại những câu chuyện về lịch sử đấu tranh cách mạng, kính cẩn thắp nén nhang tưởng nhớ công ơn của Bác Hồ kính yêu.
