Hà Tĩnh: Người dân ồ ạt tái lấn chiếm hành lang hồ chứa nước Ngàn Trươi

Ồ ạt chiếm dụng đất dự án

Sau khi tràn xả lũ và hệ thống kênh xả sau tràn hồ chứa nước Ngàn Trươi, thuộc dự án thủy lợi đa mục tiêu Ngàn Trươi - Cẩm Trang (huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh) thi công xong (năm 2015 - 2017), người dân thị trấn Vũ Quang, xã Hương Minh và vùng phụ cận đã ồ ạt lấn chiếm đất trong chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình để trồng keo, chăn nuôi gia súc, gia cầm, tập kết vật liệu xây dựng (đá base)…

Qua quan sát của phóng viên, hiện nay có hàng chục, thậm chí, hàng trăm héc-ta đất phía trái hạ lưu tràn xả lũ đến khu vực gần cầu Hói Trí (xã Hương Minh) là những rừng keo xanh tốt. Trong đó, nhiều diện tích rừng lấn chiếm (khoảng 7 năm nay) đã được người dân khai thác lứa gỗ keo đầu tiên, rồi tiếp tục quây hàng rào bằng cọc bê tông và thép gai kiên cố để tái lấn chiếm trồng keo trở lại.

Rõ ràng việc lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình và các bãi thải (đổ đất phong hóa khi đào tràn xả lũ, kênh xả sau tràn, đào móng đập phụ…) để trồng keo nếu như được phát hiện, ngăn chặn kịp thời thì sẽ không xảy ra tình trạng lấn chiếm đất trồng keo một cách ồ ạt.

Cụm từ “mệnh ai nấy làm, mệnh ai nấy chiếm”, được ví như là điệp khúc khi người dân Vũ Quang nói về xâm lấn đất rừng trong chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình hồ chứa nước Ngàn Trươi.

“Hầu hết diện tích đất trồng keo trước đó người dân đều đã nhận tiền bồi thường, giải phóng mặt bằng. Khi công trình hoàn thành, các đơn vị thi công rút khỏi hiện trường cũng là lúc người dân (chủ yếu các hộ đã nhận tiền bồi thường) vào rừng đào hố trồng keo. Vì lợi nhuận kinh tế, nên xảy ra không ít trường hợp tranh giành, cãi vã, nếu các cấp có thẩm quyền không sớm vào cuộc ngăn chặn thì nguy cơ tranh chấp đất rừng, gây mất an ninh trật tự là khó tránh khỏi” - một người dân ở thị trấn Vũ Quang cho biết.

Loay hoay xử lý vi phạm?

Trao đổi với phóng viên, Chủ tịch UBND xã Hương Minh Đoàn Ngọc Lương cho biết, tình trạng lấn chiếm đất để trồng keo tại khu vực hạ du tràn xả lũ và hệ thống kênh xả sau tràn hồ chứa nước Ngàn Trươi diễn ra hết sức phức tạp, chưa có thống kê diện tích cụ thể. Sau khi phát hiện, tuyên truyền, nhắc nhở nhưng không hiệu quả, địa phương đã phải ban hành nhiều văn bản thông báo đến các thôn xóm yêu cầu người dân (trong đó có cả những cán bộ chủ chốt của xã đã nghỉ hưu) không được lấn chiếm đất trồng keo trái quy định.

“Riêng tại bãi thải số 2, Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 (Ban 4) đã bàn giao đất cho xã Hương Minh quản lý, hiện có 6 hộ dân, diện tích lấn chiếm để trồng keo khoảng 3 ha. Còn lại cả trăm ha đất vẫn chưa bàn giao về cho xã Hương Minh quản lý nên người dân sau khi khai thác keo lại tiếp tục ồ ạt trồng mới. Thực tế đã xảy ra tình trạng tranh giành đất, gây mất đoàn kết trong Nhân dân, nhưng Ban 4 và chính quyền địa phương vẫn chưa thể ngăn chặn, xử lý dứt điểm” - ông Đoàn Ngọc Lương cho biết thêm.

Liên quan đến vấn đề lấn chiếm đất trong hành lang bảo vệ công trình hạ du hồ chứa nước Ngàn Trươi, ông Nguyễn Minh Hiếu - Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), chủ đầu tư dự án cho biết, đặc thù địa bàn rộng, đồi núi hiểm trở, đơn vị không thể quán xuyến hết việc người dân lấn chiếm đất để trồng keo, làm trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm, tập kết vật liệu xây dựng trái quy định.

Ông Nguyễn Minh Hiếu cho biết, tình trạng người dân lấn chiếm mốc công trình thủy lợi (từ mốc 65 đến mốc 77) và các bãi thải số 1, 2, 3, 4 để trồng keo, Ban 4 đã ban hành văn bản gửi huyện Vũ Quang và xã Hương Minh để có biện pháp phối hợp ngăn chặn, xử lý nhằm đảm bảo hành lang bảo vệ công trình theo quy định. Cùng với đó, đơn vị cũng đang chuẩn bị các hồ sơ, thủ tục trình cấp có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi.

Người dân ồ ạt lấn chiếm đất trồng keo trong phạm vi hành lang bảo vệ công trình hồ chứa nước Ngàn Trươi, một công trình thủy lợi quan trọng đặc biệt theo quy định tại Nghị định 114/2018 của Chính phủ. Để xảy ra tình trạng này, nguyên nhân trước hết do những lợi nhuận kinh tế từ trồng keo và công tác quản lý của Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 cùng các bên liên quan chưa đồng bộ, chặt chẽ dẫn đến việc lấn chiếm đất dây dưa kéo dài, không được xử lý dứt điểm.

Theo tính toán, cây keo tràm từ khi trồng đến khai thác phải mất khoảng 7 đến 10 năm. Nghĩa là những diện tích keo đã được trồng mới trong phạm vi hành lang bảo vệ công trình tràn xả lũ và hệ thống kênh xả sau tràn hồ chứa nước Ngàn Trươi sẽ còn nhiều năm nữa mới đến chu kỳ khai thác.

Rõ ràng, tình trạng người dân huyện Vũ Quang ồ ạt lấn chiếm đất trồng keo nếu không được ngăn chặn, xử lý dứt điểm sẽ xẩy ra mâu thuẫn và cả những phức tạp khó lường trong công tác quản lý, bảo vệ an toàn hồ đập, đặc biệt là việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi.