422 cuộc gọi để được tư vấn bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng
Ngày 24/8, Cục Báo chí, Bộ TT&TT tổ chức Hội nghị tập huấn Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng. Khóa tập huấn nhằm cung cấp thông tin cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí về hiện trạng vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng và các xu hướng công nghệ để bảo vệ hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ thông tin và Truyền thông Đặng Khắc Lợi cho biết: Hiện nay internet được coi là một phần tất yếu của cuộc sống hiện đại. Với internet, trẻ em có thể truy cập, tìm kiếm những điều bổ ích và các điều mình thích. Nhưng song hành cùng những tiện ích lành mạnh là những tác động xấu ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ. Để an toàn trên môi trường mạng, trẻ em cần được trang bị những kiến thức, kỹ năng, nhận biết cần và đủ để không lạc lối khi bước vào thế giới này.
Báo chí đóng vai trò rất quan trọng trong công tác truyền thông và tuyên truyền về các vấn đề trẻ em trên môi trường mạng. Theo thống kê của Cục Báo chí, Bộ TT&TT, từ ngày 1/1/2022 đến nay, các cơ quan báo chí đã có 145.130 tin bài phản ánh liên quan đến trẻ em - đây là số lượng này rất lớn so với các lĩnh vực khác. Để nhiệm vụ này được thực hiện hiệu quả, không vi phạm các quyền của trẻ em, báo chí cần được trang bị nhiều hơn nữa về kiến thức và chia sẻ các giá trị đạo đức trong truyền thông để bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng.
Tại Hội nghị, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ LĐTB&XH Nguyễn Thị Nga đã chia sẻ tới hơn 100 phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng và cập nhật những quy định liên quan đến công tác bảo vệ trẻ em; đồng thời, thông tin về thực trạng liên quan đến bảo vệ trẻ em. Cụ thể, trong năm 2021 đã có 422 cuộc gọi về Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111 để được tư vấn về vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Trong đó, số cuộc gọi các em quan tâm đến tư vấn về xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng chiếm 29,8%, số cuộc gọi các em quan tâm đến cách sử dụng internet an toàn chiếm 36,5%, các em đề nghị tổng đài tư vấn về trẻ bị dụ dỗ, gạ gẫm chiếm 13,7%. 7 tháng đầu năm 2022 đã có 268 cuộc gọi đến Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111, với 3 nhóm vấn đề lớn liên quan đến: Tư vấn về xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng chiếm 31,3%, tư vấn cách sử dụng internet an toàn 31,3%, tư vấn khi bị gạ gẫm, dụ dỗ gần 17%.
Tuân thủ quy tắc ứng xử trên không gian mạng
Phó Cục trưởng Cục Trẻ em Nguyễn Thị Nga cũng thông tin một số nội dung về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, từ báo cáo “Ngăn chặn hành vi gây tổn hại, bằng chứng về bóc lột và xâm hại tình dục trẻ em qua mạng”, do UNICEF, ECPAT, INTERPOL thực hiện ở 13 quốc gia trong đó có Việt Nam.
Tại Việt Nam, tỉ lệ trẻ em sử dụng internet rất cao. Có 89% trẻ em (từ 12 – 17 tuổi) truy cập và sử dụng internet trong 3 tháng trước khảo sát. Trong số 89% trẻ em sử dụng internet có 87% sử dụng internet hằng ngày. Nhưng chỉ có 36% (hầu hết là trẻ lớn hơn, độ tuổi 16 – 17) tham gia khảo sát hộ gia đình đã được dạy để đảm bảo an toàn trên mạng.
Về việc trẻ bị bạo lực & xâm hại tình dục qua mạng, hầu hết trẻ em bị ảnh hưởng không tiết lộ ai là thủ phạm. Người được chia sẻ nếu có là bạn bè. Hầu như không có trẻ nào sử dụng cơ chế trình báo chính thức để trao đổi với công an hay qua đường dây nóng/tổng đài hỗ trợ; và phần lớn không kể lại sự việc với người chăm sóc. Trong những trẻ tiết lộ, hầu hết nói rằng thủ phạm là người lạ. Một số cho biết, thủ phạm là bạn trưởng thành hoặc bạn cùng trang lứa với các em.
Internet và mạng xã hội đã đem lại cho trẻ em nhiều giá trị tích cực, giúp trẻ có thể tìm hiểu thế giới một cách dễ dàng, gặp gỡ, giao lưu được với nhiều người, chia sẻ tình cảm, thông tin… Tuy nhiên, mạng xã hội cũng gây ra những tác động tiêu cực cho trẻ em như: Trẻ tiếp cận với thông tin giả; truy cập vào những nội dung xấu; nghiện sử dụng mạng xã hội (nhiều trẻ tham gia internet 5 – 7 giờ/ngày, ngoài giờ học trực tuyến); nguy hiểm hơn là các em chưa ý thức được hết những nguy cơ rình rập khi sử dụng mạng xã hội.
Trong bài trình bày về Xu hướng công nghệ đẩy mạnh công tác tuyên tryền Bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, bà Đinh Thị Như Hoa đến Trung tâm VNCERT/CC đã thông tin về việc có 82% trẻ em độ tuổi 12 – 13 tuổi sử dụng internet; trẻ độ tuổi từ 13 – 14 tuổi sử dụng internet là 93%; trẻ từ 16 – 17 tuổi sử dụng internet chiếm 97%. Về trải nghiệm của trẻ em Việt Nam về bóc lột và xâm hại tình dục qua mạng, có 1% trẻ em bị dụ dỗ gửi ảnh/video về bộ phận nhạy cảm; 1% trẻ em bị chia sẻ hình ảnh nhạy cảm mà không có sự đồng ý; 2% trẻ bị yêu cầu trò chuyện tình dục.
Do đó, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng là vấn đề cấp thiết. Quy tắc ứng xử trên không gian mạng là: Cẩn thận khi tham gia internet, thận trọng trước khi chia sẻ các thông tin liên quan đến cá nhân của mình và người khác trên mạng xã hội. Trẻ chia sẻ với bố mẹ, giáo viên, bạn bè, nhân viên bảo vệ trẻ em, những người tin tưởng khi có bất kỳ vấn đề nào cần đến sự hỗ trợ. Cha mẹ cùng đồng hành bảo vệ, lắng nghe che chở trẻ em khi trẻ gặp bất kỳ sự khó khăn nào; hướng dẫn trẻ em cách xử lý tình huống gặp phải phù hợp với độ tuổi. Cha mẹ luôn chú ý theo dõi, giám sát hoạt động của trẻ em khi tham gia không gian mạng.
