Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực - RCEP: Động lực mới cho tăng trưởng kinh tế

Với những cam kết mới về thương mại và đầu tư, RCEP được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội lớn cho các DN Việt tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo động lực cho nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ.

Đa lợi ích cho nền kinh tế

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, RCEP khi được 15 thành viên thực thi, sẽ tạo nên một thị trường lớn với quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, với tổng sản phẩm quốc dân (GDP) gần 27.000 tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu và sẽ trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất trên thế giới. Với các cam kết về mở cửa thị trường trong lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ và đầu tư và hài hòa quy tắc xuất xứ giữa tất cả các bên tham gia cũng như tăng cường các biện pháp tạo thuận lợi thương mại, RCEP sẽ tạo cơ hội để phát triển các chuỗi cung ứng mới trong khu vực.

Cùng với đó, RCEP sẽ giúp thiết lập thị trường xuất khẩu ổn định lâu dài cho Việt Nam, qua đó góp phần thực hiện chính sách xây dựng nền sản xuất định hướng xuất khẩu. Đáng nói, việc thực hiện RCEP sẽ tạo nên một khuôn khổ ràng buộc pháp lý trong khu vực về chính sách thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, thương mại điện tử, giải quyết tranh chấp... góp phần tạo nên môi trường thương mại công bằng trong khu vực. “Đây sẽ là cơ hội cho DN Việt Nam mở rộng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu, tham gia các chuỗi giá trị mới trong khu vực và tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài. Việc cắt giảm thuế nhập khẩu sẽ giúp sản phẩm từ các lĩnh vực như viễn thông, công nghệ thông tin, dệt may, giày dép và nông nghiệp có thêm cơ hội thị trường” - Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhận định.

Nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới thực hiện năm 2018 cho thấy, việc thực thi RCEP có thể giúp GDP của Việt Nam đến năm 2030 tăng thêm 0,4% nếu xét lợi ích trực tiếp, có thể lên đến 1% lợi ích gián tiếp từ cải cách thể chế. Như vậy, việc Việt Nam chủ động cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo lập môi trường kinh doanh thông thoáng sẽ đem lại giá trị cho nền kinh tế Việt Nam còn cao hơn so với các lợi ích mở cửa thị trường trực tiếp của các nước. Đặc biệt, với các khung khổ hợp tác mới được đưa ra trong RCEP cùng với các hiệp định thương mại trước đây, Việt Nam đang trở thành điểm đến đáng tin cậy cho các nhà đầu tư quốc tế.

Đơn giản hóa bài toán quy tắc xuất xứ

Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam), Nguyễn Thị Thu Trang cho rằng, nhờ vào việc hài hòa quy tắc xuất xứ nội khối RCEP, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng khả năng đáp ứng điều kiện để hưởng ưu đãi thuế quan, từ đó gia tăng xuất khẩu trong khu vực này, đặc biệt là ở các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, New Zealand... “Trước đây, không ít sản phẩm xuất khẩu Việt Nam do sử dụng nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ nước nằm ngoài FTA nên không đáp ứng yêu cầu xuất xứ để được hưởng ưu đãi thuế quan. Trong khi đó, RCEP với một số nước vốn là các nhà cung cấp rất nhiều nguyên liệu đầu vào cho hàng xuất khẩu của Việt Nam, giúp hàng Việt đơn giản hóa bài toán về quy tắc xuất xứ để tận dụng tối đa lợi thế hưởng ưu đãi thuế quan” - bà Nguyễn Thị Thu Trang phân tích.

Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, nhà quản lý, RCEP có thể mang tới những sức ép cạnh tranh đối với hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam. Bởi các nền kinh tế trong khu vực RCEP có nhiều đối tác có cơ cấu sản phẩm tương tự Việt Nam, có năng lực cạnh tranh mạnh hơn Việt Nam, trong khi chất lượng và hàm lượng giá trị gia tăng của hầu hết sản phẩm của Việt Nam còn khiêm tốn. Vì vậy, khi RCEP đi vào hiệu lực, sức ép cạnh tranh sẽ gia tăng.

Một điều đáng lưu ý là đầu tư vào sản xuất của Việt Nam vẫn còn phụ thuộc nhất định vào các nguồn nhập khẩu, trong khi khả năng cải thiện vị trí trong chuỗi giá trị khu vực còn hạn chế, mức độ tham gia cung cấp thương mại dịch vụ toàn cầu của Việt Nam còn khá khiêm tốn.