Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực - một con người “sanh vi tướng, tử vi thần”, với 02 chiến công vang dội tiêu biểu “Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa - Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần”; sử sách lưu danh, người đời ca tụng. Năm 23 tuổi, ông đã chỉ huy đánh và đốt chìm tàu Pháp L’Espérance trên Vàm Nhựt Tảo. Năm 30 tuổi, ông chỉ huy thành công diệt đồn Kiên Giang, điều đó ghi dấu kể từ ngày thực dân Pháp xâm lược đất nước ta là lần đầu tiên nghĩa quân ta làm chủ tình hình 1 tỉnh lỵ trong gần 1 tuần lễ.
Khi bị giặc bắt, mặc dù phải chịu nhiều hình thức khảo tra tàn độc, nhưng Nguyễn Trung Trực vẫn luôn giữ khí phách anh hùng, với tư thế hiên ngang, tinh thần bất khuất, ý chí quyết tâm chiến đấu ông đã khẳng khái nói trước quân thù: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam mới hết người Nam đánh Tây”; câu nói đó như khẳng định một chân lý, thể hiện ý chí, sự quyết tâm mạnh mẽ chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
Khi bị giặc Pháp xử tử, cũng chính là lúc Nguyễn Trung Trực hóa thành bất tử. Với tấm gương sáng ngời về Trí – Đức – Hiếu – Dũng của ông, Nhân dân ta đã suy tôn ông là “Thần”; và với lòng kính ngưỡng đó, Nhân dân đã lưu truyền những câu chuyện thể hiện sự tôn vinh về cuộc đời và sự nghiệp của ông nhằm giáo dục, phát huy truyền thồng yêu nước, yêu quê hương, dân tộc.
Năm 2023 Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực - TP Rạch Giá được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ảnh CTV
