iSpectra - bước tiến đột phá của Việt Nam trong quản lý nhiễu di động

Công nghệ chưa quốc gia nào sở hữu

Trong bối cảnh mạng 4G, 5G phát triển nhanh, số lượng trạm gốc tăng dày đặc cùng sự bùng nổ của thiết bị vô tuyến, tình trạng nhiễu sóng trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Việc phát hiện và xử lý nhiễu theo phương thức thủ công vốn mất nhiều thời gian, gây tốn kém nhân lực cho cả cơ quan quản lý lẫn nhà mạng.

Xuất phát từ nhu cầu cấp thiết đó, Cục Tần số vô tuyến điện (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã nghiên cứu và phát triển iSpectra - hệ thống có khả năng biến các trạm BTS thành những “cảm biến” theo dõi và giám sát tần số. Đây là lần đầu tiên trên thế giới, một cơ quan quản lý sở hữu giải pháp kết nối trực tiếp với hạ tầng của các doanh nghiệp viễn thông để thu thập dữ liệu theo thời gian thực.

Theo ông Lê Văn Tuấn - Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện, iSpectra không chỉ thay đổi cách thức quản lý từ báo cáo giấy tờ sang quản lý dữ liệu trực tuyến, mà còn rút ngắn đáng kể thời gian xử lý sự cố. Trong giai đoạn thử nghiệm, số vụ nhiễu được phát hiện tăng gấp đôi so với trước, chất lượng dịch vụ viễn thông cho người dân được cải thiện rõ rệt.

Ông Lê Văn Tuấn nhấn mạnh: “Đây là một hướng đi khác biệt, kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp. iSpectra sẽ tiếp tục được tích hợp trí tuệ nhân tạo để phân tích dữ liệu lớn, dự đoán thiết bị gây nhiễu và khoanh vùng vị trí nhanh chóng, chính xác hơn”.

Điểm đặc biệt, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện cho biết, khi chia sẻ kinh nghiệm về iSpectra với các quốc gia khác, nhiều nước đều bày tỏ sự quan tâm nhưng chưa có quốc gia nào xây dựng được hệ thống tương tự. Đây chính là niềm tự hào của Việt Nam, thể hiện năng lực làm chủ công nghệ trong một lĩnh vực khó, phức tạp và có tính chiến lược toàn cầu.

Vài ngày để phát hiện và xử lý nguồn nhiễu

Điều đáng chú ý là iSpectra đã sớm chứng minh hiệu quả thực tiễn ngay khi đưa vào sử dụng. Thay vì mất hàng tuần để xác định một nguồn nhiễu, nay việc phát hiện và xử lý có thể rút ngắn một nửa thời gian. Hệ thống không chỉ tăng số vụ nhiễu được phát hiện mà còn nâng cao độ chính xác trong phân tích.

Ông Nguyễn Đạt - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Viettel cho biết, với hơn 51.000 trạm di động và khoảng 300.000 cell 4G phủ sóng 98% dân số, khối lượng giám sát và xử lý nhiễu là vô cùng lớn. Việc áp dụng iSpectra đã giúp chủ động phát hiện 70 nguồn nhiễu chỉ trong một quý, tăng 65% so với trước, với độ chính xác đạt 76%. Quan trọng hơn, thời gian xử lý nhiễu giảm tối thiểu 50%, tương đương hơn 1.000 giờ làm việc mỗi năm.

Theo ông Nguyễn Đạt, iSpectra mang lại hiệu quả kép: vừa giảm gánh nặng cho doanh nghiệp, vừa góp phần bảo đảm chất lượng kết nối cho hàng triệu người dùng di động. Đây cũng được coi là “những viên gạch đầu tiên” trong tiến trình chuyển đổi số của lĩnh vực quản lý tần số tại Việt Nam.

Các doanh nghiệp đánh giá hệ thống này là công cụ quan trọng, giúp họ vận hành mạng lưới hiệu quả hơn và giảm thiểu sự cố ảnh hưởng đến khách hàng. Một số ý kiến kiến nghị cơ quan quản lý sớm triển khai giai đoạn hai, với những tính năng mới như tự động phân loại nguồn nhiễu, mở rộng giám sát cho mạng 5G, đồng thời nâng cấp khả năng thống kê, báo cáo để hỗ trợ hoạch định chính sách.

Nhiều chuyên gia cũng nhấn mạnh, việc mở rộng phạm vi giám sát tới các khu vực biên giới, nơi có sự giao thoa tần số quốc tế, sẽ góp phần bảo đảm an toàn thông tin và chủ quyền trên không gian số. iSpectra, nhờ đó, không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn có thể trở thành công cụ hợp tác quốc tế, giúp Việt Nam khẳng định vị thế trong cộng đồng công nghệ khu vực.

Nền tảng cho chuyển đổi số quốc gia

Sự kiện khai trương iSpectra tại Hà Nội mới đây do Cục Tần số vô tuyến điện tổ chức, không đơn thuần là một lễ ra mắt. Quan trọng hơn, nó cho thấy quyết tâm đổi mới trong quản lý tần số vô tuyến điện, khi Việt Nam tiên phong với một công nghệ chưa quốc gia nào có.

Theo ông Lê Văn Tuấn - Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện, hệ thống này chính là “viên gạch đầu tiên” đặt nền móng cho quá trình chuyển đổi số lĩnh vực quản lý tần số quốc gia. iSpectra mở ra triển vọng tự động hóa toàn diện: từ phát hiện, cảnh báo, đến xử lý và quy hoạch phổ tần. Khi hoàn thiện, hệ thống có thể thay thế toàn bộ cơ chế báo cáo thủ công, tiến tới quản lý dựa trên dữ liệu minh bạch, khách quan và tức thời.

Với hiệu quả bước đầu, iSpectra được kỳ vọng trở thành công cụ then chốt để bảo đảm chất lượng dịch vụ viễn thông, đáp ứng nhu cầu kết nối ngày càng cao của người dân, đồng thời góp phần vào chiến lược phát triển hạ tầng số quốc gia. Đây cũng là minh chứng cho vai trò tiên phong của ngành khoa học công nghệ trong hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi số toàn diện.

Không chỉ dừng lại ở phạm vi quốc gia, iSpectra còn mở ra cơ hội hợp tác quốc tế. Việt Nam có thể chia sẻ kinh nghiệm tại các diễn đàn khu vực và toàn cầu, góp phần định hình tiêu chuẩn mới trong quản lý phổ tần. Điều đó không chỉ nâng cao uy tín, mà còn chứng minh khả năng sáng tạo, khẳng định tầm vóc Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới.

iSpectra không chỉ là một hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu, mà còn là biểu tượng cho tư duy đổi mới và khát vọng bứt phá. Việc Việt Nam làm chủ công nghệ chưa quốc gia nào có đã khẳng định vị thế tiên phong của chúng ta trong một lĩnh vực chiến lược. Với sự đồng hành của doanh nghiệp và quyết tâm của cơ quan quản lý, iSpectra chắc chắn sẽ trở thành nền tảng cốt lõi cho quản lý phổ tần, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và đưa Việt Nam vươn lên trong kỷ nguyên số.