Khẳng định vị thế trong cuộc cạnh tranh trí tuệ nhân tạo

Tầm nhìn chiến lược và động lực phát triển

Sự bùng nổ của AI đang tạo ra những thay đổi chưa từng có trong nền kinh tế toàn cầu. Nghiên cứu quốc tế dự báo, đến năm 2030, AI sẽ đóng góp 19,9 nghìn tỷ USD vào nền kinh tế thế giới. Xa hơn, đến năm 2035, công nghệ này có thể giúp GDP toàn cầu tăng thêm 15%. Những lĩnh vực như tài chính, ngân hàng, viễn thông hay sản xuất phần mềm đang đi đầu trong ứng dụng AI và gặt hái thành công rõ rệt.

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI không phải lúc nào cũng đem lại kết quả như mong đợi. Thống kê cho thấy, chỉ khoảng 12% doanh nghiệp đạt được thành công trong triển khai. Nhưng với những đơn vị tiên phong, lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROI) có thể đạt gấp 3,7 lần, thậm chí, tới 10 lần. Điều đó khẳng định AI không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà là yếu tố quyết định tăng trưởng trong kỷ nguyên số.

Ông Lê Hồng Việt - Tổng Giám đốc FPT Smart Cloud nhận định: “Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một mô hình ‘AI-native’ tại doanh nghiệp, nơi AI trở thành trọng tâm trong mọi hoạt động. Nếu có cách tiếp cận đúng đắn và chiến lược dài hạn, AI có thể trở thành chất xúc tác đưa doanh nghiệp Việt bứt phá”.

Ở tầm quốc gia, Việt Nam đã cho thấy tốc độ bắt nhịp khá nhanh. Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Phạm Đức Long cho biết: “Hiện nay, tỷ lệ doanh nghiệp Việt có sử dụng AI đạt tới 75%, tức cứ 4 doanh nghiệp thì có 3 doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ này. Trong 2 năm qua, chi phí sử dụng AI đã giảm 99%, chứng minh tốc độ phổ cập nhanh hơn bất kỳ công nghệ nào khác”.

Không chỉ doanh nghiệp, Nhà nước cũng đã đặt ra tầm nhìn chiến lược. Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị nêu rõ mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ thuộc nhóm 3 quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI, đồng thời, phấn đấu nằm trong top 20 thế giới. Để đạt mục tiêu này, Chính phủ hướng đến việc có ít nhất 10 doanh nghiệp AI uy tín quốc tế, 2 trung tâm tính toán hiệu năng cao, cùng đội ngũ 50.000 chuyên gia, kỹ sư AI.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: “Với 100 triệu dân năng động, am hiểu công nghệ, Việt Nam có điều kiện để vừa là người dùng nhanh vừa là người tạo ra sản phẩm AI cho chính mình và cho thế giới. Chúng ta có thể đi nhanh hơn nhờ hạ tầng tính toán quốc gia, nhờ 5G phủ sóng toàn quốc, nhờ hệ sinh thái dữ liệu và doanh nghiệp công nghệ số. Nhưng chúng ta phải phát triển AI vừa nhanh, vừa an toàn và vừa nhân văn”.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Trung Chính - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn CMC cho rằng: “Chiến lược AI cần hướng đến việc ứng dụng để thay đổi tổng thể và toàn diện cách thức hoạt động trong mọi lĩnh vực, từ Chính phủ, doanh nghiệp cho đến đời sống thường ngày. Đây là con đường để cải tiến năng suất, nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời thúc đẩy phát triển xanh và bền vững”.

Song song cơ hội là thách thức. AI đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức, minh bạch, quyền riêng tư dữ liệu và nguy cơ thay thế việc làm truyền thống. Việc triển khai AI ở quy mô lớn đòi hỏi hệ thống pháp luật đồng bộ, cơ chế bảo vệ người lao động, cũng như chính sách đào tạo lại lực lượng lao động. Nếu thiếu hành lang pháp lý kịp thời, sự phát triển nhanh của AI có thể tạo ra những hệ lụy ngoài dự đoán. Đây cũng là lý do nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam cần vừa phát triển, vừa xây dựng khung pháp lý đi kèm, tránh tình trạng “công nghệ đi trước - luật pháp theo sau” kéo dài.

Một yếu tố then chốt khác là nguồn nhân lực. Không chỉ dừng ở số lượng 50.000 kỹ sư AI như mục tiêu đề ra, mà quan trọng hơn là chất lượng đội ngũ. Việt Nam cần có những nhà khoa học, chuyên gia có khả năng nghiên cứu chuyên sâu, đồng thời phải đào tạo nguồn nhân lực ứng dụng AI trong các ngành nghề phổ thông, giúp AI thực sự thấm vào đời sống.

Ấn tượng giải pháp AI “Made in Vietnam”

Cơ hội không chỉ thể hiện trên giấy hay các chiến lược vĩ mô, mà còn hiện hữu trong đời sống qua những sản phẩm AI được người Việt phát triển. Triển lãm thành tựu đất nước nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 là minh chứng sinh động, khi nhiều giải pháp AI tiên tiến đã được giới thiệu tới công chúng.

Một trong những điểm nhấn tại triển lãm là hệ thống Multi-Agent AI - trí tuệ nhân tạo đa nhiệm cho phép nhiều “tác nhân” AI tự chủ phối hợp để phản hồi gần như tức thì. Robot AI không chỉ đối thoại trực tiếp, trả lời câu hỏi trong nhiều lĩnh vực mà còn có thể di chuyển, dẫn dắt khách tham quan, tạo nên trải nghiệm công nghệ hấp dẫn.

Bên cạnh đó, AI còn được ứng dụng để trợ giúp pháp luật, đưa ra tư vấn và hỏi đáp bằng ngôn ngữ tự nhiên như một luật sư thực thụ; trong lĩnh vực quốc phòng, AI hỗ trợ mô phỏng và huấn luyện tác chiến hiện đại; ở lĩnh vực giáo dục và y tế, AI giúp nâng cao hiệu quả học tập, chẩn đoán và chăm sóc sức khỏe.

Các gian hàng triển lãm còn tạo dấu ấn mạnh mẽ với công nghệ AI tạo ảnh cá nhân hóa. Người tham quan chỉ cần đứng trước máy ảnh, nhập từ khóa gợi ý và ngay lập tức có được một phiên bản hình ảnh sáng tạo độc đáo, in thành kỷ niệm. Đây là trải nghiệm thu hút đông đảo giới trẻ, đồng thời lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội.

Đặc biệt, sự xuất hiện của nguyên mẫu robot hình người “Made in Vietnam” với khả năng giữ thăng bằng, thực hiện cử chỉ tự nhiên, nhận diện khuôn mặt và giọng nói, phản hồi theo ngữ cảnh đã thu hút sự quan tâm của lãnh đạo và người dân. Đây được xem là bước khởi đầu của tham vọng đưa robot trí tuệ nhân tạo phục vụ đời sống, công nghiệp và dịch vụ.

Điểm chung của các giải pháp này là đều do kỹ sư Việt Nam nghiên cứu, phát triển. Chúng không chỉ là sản phẩm trưng bày, mà còn là minh chứng rõ rệt rằng Việt Nam có thể làm chủ công nghệ tiên tiến, từng bước tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Liên hệ giữa triển lãm và định hướng chiến lược quốc gia càng cho thấy rõ một điều: AI ở Việt Nam không chỉ dừng lại ở khái niệm hay tầm nhìn, mà đã hiện diện bằng sản phẩm cụ thể, giải pháp thiết thực. Đây chính là cách để củng cố niềm tin xã hội, lan tỏa tinh thần sáng tạo và khẳng định với bạn bè quốc tế rằng Việt Nam đủ khả năng đồng hành trong cuộc cách mạng công nghệ toàn cầu.

Tóm lại, AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho kinh tế - xã hội toàn cầu. Với lợi thế về dân số trẻ, chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và năng lực sáng tạo của doanh nghiệp công nghệ, Việt Nam có cơ hội để không chỉ bắt kịp, mà còn vươn lên khẳng định vị thế trong cuộc đua toàn cầu về trí tuệ nhân tạo.