Khiếu nại, tố cáo liên quan đến việc thu hồi đất tiếp tục là "điểm nóng"

Khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực hành chính giảm, trong lĩnh vực tư pháp tăng

Báo cáo kết quả giám sát, Trưởng ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, từ 01/7/2016 đến 01/7/2021, số vụ việc khiếu nại, tố cáo về hành chính có xu hưởng giảm trong một số năm gần đây nhưng số vụ việc thuộc lĩnh vực tư pháp có xu hướng tiếp tục tăng, nhất là án hành chính, dân sự - kinh tế. Các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp chủ yếu liên quan đến việc thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế xã hội được thực hiện trước thời điểm Luật Đất đai 2013 có hiệu lực; chuyển đổi mô hình chợ, thực hiện dự án công viên nghĩa trang, Khu xử lý rác thải tập trung...

Nguyên nhân của tình hình khiếu nại, tố cáo trên là do quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nhiều mối quan hệ phát sinh, đan xen và diễn biến nhanh, việc điều chỉnh bằng văn bản pháp luật và công tác quản lý Nhà nước chưa theo kịp thực tiễn, nhất là trong các lĩnh vực đất đai, môi trường, đầu tư, xây dựng, y tế, giáo dục,…

Về tiếp công dân thường xuyên, tiếp đột xuất của lãnh đạo cơ quan hành chính các cấp, trong kỳ báo cáo cơ quan hành chính các cấp đã tiếp 2.781.675 lượt công dân, có 24.363 lượt đoàn đông người. So với quy định, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ tiếp công dân định kỳ đạt tỷ lệ bình quân 38%; chủ tịch UBND cấp tỉnh tiếp công dân định kỳ đạt tỷ lệ bình quân 56%; chủ tịch UBND cấp huyện tiếp công dân định kỳ đạt tỷ lệ bình quân 94%; chủ tịch UBND cấp xã tiếp công dân định kỳ đạt tỷ lệ bình quân 49%...

Đoàn giám sát nhận định, việc tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu các cấp vẫn chưa được quan tâm đúng mức và thực hiện đầy đủ theo quy định của luật. Theo thống kê cho thấy, tiếp công dân của người đứng đầu cấp xã ít, cấp huyện có nhiều hơn, cấp tỉnh không cao, cấp bộ thì thấp. Việc tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu chủ yếu ủy quyền cho cấp phó…

Từ đó, Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục nâng cao trách nhiệm trong công tác tiếp công dân, nhất là đối với trách nhiệm tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu cơ quan, đơn vị; nghiên cứu triển khai rộng mô hình phối hợp với luật sư tư vấn pháp luật miễn phí cho công dân trong quá trình thực hiện quyền khiếu nại, tổ cáo ở địa phương; nghiên cứu chế định “luật sư công”; đánh giá mô hình tiếp công dân của Ban tiếp công dân cấp huyện để có hướng dẫn, chỉ đạo…

Qua làm việc với các cơ quan, Đoàn giám sát dự báo tình hình khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp. Đặc biệt là khiếu nại, tố cáo hành chính liên quan đến đất đai tiếp tục là một “điểm nóng”, nhất là ở các địa phương đẩy mạnh thực hiện các dự án đầu tư công lớn, các dự án phát triển kinh tế - xã hội và tập trung ở các địa phương có tốc độ đô thị hóa cao, có nhiều dự án phải thu hồi, bồi thường đất…

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác quản lý đối với các ngành, lĩnh vực và địa bàn phụ trách, đặc biệt là trong lĩnh vực đất đai; trật tự xây dựng, quy hoạch đô thị, môi trường, tranh chấp liên quan đến việc quản lý, vận hành nhà chung cư và một số vấn đề mới nảy sinh được dư luận và nhân dân quan tâm…

Đồng thời đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường cần hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội sửa đổi Luật Đất đai. Trong quá trình sửa đổi cần quan tâm hướng dẫn đến một số vướng mắc hiện nay trong việc thu hồi đất, giao đất để thực hiện hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm bằng hình thức giao đất dịch vụ; nhà đầu tư chưa nhận được 100% sự đồng thuận của người có đất nằm trong dự án để thực hiện dự án theo phương thức thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất…

Tỷ lệ tiếp công dân của Chủ tịch UBND cấp xã thấp

Thảo luận về báo cáo giám sát, Trưởng ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh băn khoăn việc tỷ lệ tổ chức tiếp công dân của các bộ, UBND các cấp theo quy định còn thấp, thậm chí có 4 tỉnh không có số liệu tiếp công dân của chủ tịch UBND tỉnh nhưng trong phần kiến nghị đề xuất trong báo cáo chưa có “sức nặng” về vấn đề này. Báo cáo mới phản ánh, còn nhận xét, đánh giá, ghi nhận của đoàn giám sát về các đơn vị, địa phương làm tốt cũng như chưa tốt cũng không được rõ ràng.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh, tỷ lệ tiếp công dân của chủ tịch UBND cấp xã thấp là điều rất “vô lý”, bởi đây là cấp gần dân, sát dân nhất, những vấn đề xảy ra tại địa phương thì người đứng đầu phải biết đầu tiên.

“Có thể công dân đến nhiều lần nhưng thấy chủ tịch UBND cấp xã không giải quyết được vấn đề gì nên bỏ qua cấp này để đến thẳng cấp tỉnh. Cần làm rõ nguyên nhân việc chủ tịch UBND cấp xã tiếp công dân đạt tỷ lệ thấp để có giải pháp”- bà Nguyễn Thị Thanh nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nêu thực tế, về tình trạng “đơn chuyển lòng vòng” và đề nghị cần sửa đổi hệ thống pháp luật theo hướng khi nhận đơn không phải thẩm quyền giải quyết thì trả lại đơn và hướng dẫn công dân chuyển đơn đến đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu mô hình, Hà Nội là địa phương có riêng Ban Chỉ đạo của Thành ủy về công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; trong đó phân công rõ công việc, trách nhiệm của Ban Chỉ đạo các cấp, định kỳ kiểm đếm công việc nhằm không để phát sinh các vụ việc mới.

Về tiếp công dân, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng cần xem xét tính khả thi của quy định pháp luật về tiếp công dân của người đứng đầu chính quyền các cấp để bảo đảm phù hợp với thực tế cũng như chấn chỉnh việc thực hiện. Đối với giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần tăng cường vai trò của các cơ quan tư pháp song song với thực hiện tốt cơ chế hòa giải, thương lượng trong quan hệ dân sự; cơ chế đối thoại trong các vụ việc hành chính... nhằm giải quyết tốt hơn đơn thư khiếu nại, tố cáo.

Tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là lĩnh vực rộng, liên quan đến cả hệ thống chính trị. Chính phủ xem đây là nhiệm vụ chính trị thường xuyên theo chức năng nhiệm vụ và theo quy định của luật. Đồng thời khẳng định Chính phủ sẽ tiếp thu và thực hiện nghiêm túc các giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế, kiến nghị của đoàn giám sát.

 

Về vấn đề liên quan đến đất dịch vụ, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai cho biết, có những vấn đề còn tồn tại liên quan đến đất dịch vụ trên địa bàn TP từ trước khi điều chỉnh địa giới hành chính và kế thừa cơ chế, chính sách của Luật Đất đai 2013 và các nghị định ban hành trước Luật.

Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cho biết, TP hiện có hơn 12 nghìn hộ tại 6 quận, huyện với quỹ đất dịch vụ cần bố trí là hơn 34ha. TP đã cố gắng trên cơ sở quy hoạch để có được quỹ đất này. Về cơ chế chính sách, Hà Nội mong được cơ chế đặc thù để tháo gỡ được vấn đề giao đất dịch vụ cho người dân, qua đó giải quyết dứt điểm các khiếu nại, tố cáo liên quan.