Khó kỳ vọng nguồn cung lớn từ nhập khẩu vàng
kinhtedothi - Đến nay, quan điểm về nhập khẩu vàng vẫn gây tranh cãi. TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, chỉ nên coi vàng là hàng hóa bình thường. Mỗi năm, theo ước tính, lượng vàng nhập lậu đáp ứng sản xuất trong nước khoảng 50 tấn.
Nếu nhập khẩu chính thức lượng vàng này sẽ mất khoảng 5 tỷ USD - con số quá nhỏ so với lượng ngoại tệ mỗi năm mà Việt Nam bỏ ra nhập khẩu xì gà, rượu ngoại và mỹ phẩm (11 tỷ USD). Trong khi đó, tiếp tục cấm nhập khẩu vàng sẽ khiến thị trường vàng thêm méo mó, nhập lậu gia tăng. Thậm chí, một số chuyên gia cho rằng, về lâu dài, nên bỏ cơ chế hạn ngạch nhập khẩu vàng.
Mặc dù vậy, nhiều chuyên gia cũng không kỳ vọng thị trường sẽ đón lượng vàng nhập khẩu lớn, vì nhập khẩu lượng vàng lớn để đáp ứng hết nhu cầu của người dân là rất khó trong bối cảnh thặng dư ngoại tệ của Việt Nam chỉ ở mức vừa phải, nền kinh tế còn phải ưu tiên nhiều mục đích nhập khẩu khác. Ngoài ra, làm thế nào vừa đáp ứng nhu cầu tích trữ vàng chính đáng của người dân, vừa làm giảm nhu cầu vàng vật chất là thách thức lớn.
Trong bối cảnh đó, việc thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia là một bước đi rất quan trọng, có thể coi là công cụ hữu hiệu nhất hiện nay để bình ổn thị trường vàng và kéo giá vàng trong nước tiến gần hơn với giá quốc tế, đồng thời lưu thông thị trường vàng.
Ảnh minh họa.
Nói về sàn giao dịch vàng, theo TS Lê Xuân Nghĩa, trước hết cần hiểu đây là sàn vàng vật chất, tức là nơi mua bán vàng thật, quy mô lớn. Ở giai đoạn đầu, sàn sẽ tập trung vào giao dịch giữa các nhà chế tác, DN sản xuất, và các ngân hàng thương mại lớn, chứ chưa phải giao dịch bán lẻ cho người dân. Tức là mua bán sỉ giữa các tổ chức lớn như ngân hàng thương mại, DN sản xuất, hay các nhà chế tác vàng. Khi hoạt động theo mô hình đó, toàn bộ thông tin về giá, khối lượng, giao dịch... sẽ được công khai, minh bạch trên sàn. Giá niêm yết phải bám sát giá vàng quốc tế. Sau khi các DN, ngân hàng mua vàng nguyên liệu trên sàn, họ sẽ chế tác hoặc dập vàng miếng rồi phân phối ra thị trường bán lẻ thông qua hệ thống cửa hàng, đại lý.
Một điểm rất quan trọng là sau ngày 10/10, cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng của SJC đã chính thức bị xóa bỏ. Tức là từ nay, các DN và ngân hàng nào đáp ứng đủ điều kiện vốn, công nghệ, quản trị, kiểm định chất lượng... đều có thể xin giấy phép sản xuất vàng miếng mang thương hiệu riêng của mình. Tất nhiên, các sản phẩm này đều phải tuân theo cùng một tiêu chuẩn quốc gia về tuổi vàng, độ tinh khiết, trọng lượng, quy cách… và được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) kiểm định, giám sát. Khi đó, người dân hoàn toàn có quyền tự do lựa chọn nhãn hiệu vàng mà mình tin tưởng, chứ không còn bị bó hẹp vào một thương hiệu duy nhất như trước đây.
“Điều đó có nghĩa là thị trường vàng sẽ vận hành theo cơ chế cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và tự do hóa, chứ không còn tình trạng “độc quyền một thương hiệu, một giá” như thời SJC nắm toàn bộ thị phần. Khi có nhiều thương hiệu cùng chuẩn mực, cùng niêm yết công khai giá theo giá quốc tế, thì người dân vừa được lợi về giá, vừa được đảm bảo về chất lượng” - TS Lê Xuân Nghĩa nói.
Về việc ngăn nguy cơ thao túng và đầu cơ như các sàn vàng trước đây, TS Lê Xuân Nghĩa chia sẻ, các sàn vàng trước đây không phải là sàn vàng tập trung cấp quốc gia, mà là những sàn tự phát do ngân hàng thương mại lập ra, như trường hợp ACB chẳng hạn. Vì hoạt động rời rạc, thiếu cơ chế giám sát tập trung và không có chuẩn kỹ thuật thống nhất, nên các sàn đó thiếu minh bạch, dễ bị thao túng, thậm chí biến tướng thành kênh đầu cơ tài chính. Nhiều ngân hàng khi đó bỏ bê nghiệp vụ cốt lõi, chạy theo chênh lệch giá vàng, tạo nên biến động rất lớn cho thị trường, làm méo mó cả chính sách tiền tệ.
Lần này hoàn toàn khác: sàn giao dịch vàng quốc gia là mô hình tập trung, quy mô toàn quốc, được NHNN trực tiếp quản lý và giám sát bằng công nghệ số hiện đại. Toàn bộ hoạt động mua bán, đặt lệnh, ký quỹ, thanh toán đều thực hiện trên nền tảng số, hiển thị thời gian thực, và được ghi nhận trong hệ thống dữ liệu giám sát của NHNN. Nghĩa là, mọi giao dịch đều minh bạch, không còn đất cho những trò đầu cơ, thổi giá hay “tay trong tay ngoài” như trước đây nữa.
“Tôi cho rằng, khi sàn vận hành ổn định, giá vàng trong nước và thế giới sẽ không còn chênh lệch lớn, thị trường sẽ trở nên minh bạch, có kiểm soát, và bền vững hơn. Người dân được lợi vì có nơi mua bán chính thống, vàng thật, giá thật, còn Nhà nước thì nắm được dòng chảy vàng trong nền kinh tế (về chất lượng, giá cả, dòng ngoài tệ), tạo nền tảng dữ liệu minh bạch, điều mà trước đây gần như không thể kiểm soát” - TS Lê Xuân Nghĩa bày tỏ.
