Khó vì đầu ra

Vướng nhất là vốn và thị trường

Ông Nguyễn Duyên Cường, Phó Ban Thương mại thị trường (Tập đoàn Dầu khí Việt Nam - PVN) cho biết: Thực hiện Đề án 177 về phát triển nhiên liệu sinh học (NLSH), PVN đã đầu tư xây dựng 3 nhà máy (NM) sản xuất Ethanol nhiêu liệu từ sắn, 9 trạm pha chế xăng E5, cải tạo 146 cửa hàng bán xăng E5 tại 39 tỉnh, thành... Tuy vậy, do thị trường nội địa tiêu thụ ít, hiện các NM chỉ chạy 20% công suất và phần lớn phải xuất khẩu (XK) NLSH với giá thấp vì phải cạnh tranh với nhiều nước, không đủ chi cho đầu vào. Trong đó, NM NLSH tại Phú Thọ có công suất thiết kế 100 triệu lít Ethanol nhiên liệu/năm, do khó khăn về vốn và tiêu thụ sản phẩm nên đang phải tạm dừng hoạt động. NM của Công ty CP NLSH miền Trung (Quảng Ngãi) có công suất thiết kế 100 triệu lít Ethanol nhiên liệu/năm, đã vận hành năm 2012, trong quý I/2013 sản xuất 5,505 triệu lít, song bán nội địa chỉ được 0,566 triệu lít. Công ty TNHH NLSH Phương Đông đầu tư NM sản xuất Ethanol nhiên liệu tại Bình Phước, công suất thiết kế 100 triệu lít/năm, đã hoạt động từ tháng 4/2012 và sản xuất được 13,677 triệu lít cồn, bán nội địa 9,099 triệu lít. Song cũng do khó khăn về vốn, hiện NM chưa có kế hoạch hoạt động tiếp.

Bên cạnh đó, đến tháng 3/2013, cả nước có thêm 4 NM sản xuất Ethanol nhiêu liệu khác đi vào hoạt động, với công suất thiết kế 335 triệu lít/năm. Cả 4 NM đều chủ yếu sử dụng nguyên liệu sắn lát khô, nhưng giá sắn thất thường khiến DN sản xuất gặp rất nhiều khó khăn. Hơn nữa, sắn là loại cây trồng thu hoạch mỗi năm một lần, nên việc dự trữ nguyên liệu đòi hỏi nguồn vốn lớn, trong khi lãi vay ngân hàng cao, càng gây khó cho DN trong duy trì sản xuất.

Đáng lo hơn, đến nay, chưa có DN kinh doanh xăng, dầu nào xây dựng được kế hoạch chi tiết thực hiện lộ trình áp dụng tỷ lệ pha trộn NLSH với nhiên liệu truyền thống theo QĐ 53. Đặc biệt, theo Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), nguồn cung Ethanol hiện nay của 7 NM sản xuất trong nước là bao nhiêu vẫn chưa rõ. Do vậy, nếu Petrolimex phải nhập hoàn toàn Ethanol bằng đường bộ từ Quảng Ngãi ra Hà Nội thì phí vận chuyển khá cao. Trong khi, nếu chuyển bằng đường biển cũng rất khó, bởi phải có phương tiện đặc thù đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, mà vấn đề này cũng chưa xác định rõ.

Một đại lý bán xăng E5 trên phố Thái Thịnh. Ảnh: Đức Long

Quan trọng là nâng cao nhận thức

Theo quy định: Đến tháng 12/2014, xăng tiêu thụ tại các tỉnh, thành lớn là E5; đến tháng 12/2015 áp dụng trên toàn quốc; tiến tới năm 2017, mọi phương tiện cơ giới đường bộ cả nước phải sử dụng xăng E10. Nhiều ý kiến cho rằng, trong khi việc tiêu thụ xăng E5 còn rất chậm, thì rất khó tính tới chuyện tiêu thụ xăng E10, 20, 30 như các nước khác trên thế giới - nơi người dân đã được hiểu rõ lợi ích của sản phẩm. Do đó, để về đích đúng hẹn, mấu chốt hiện nay là làm thế nào để người Việt Nam hiểu rõ về lợi ích của xăng sinh học.

Nhiều ý kiến cho rằng: QĐ 53 phải được lập kế hoạch triển khai chi tiết, song song với rà soát, ban hành các văn bản pháp lý kinh doanh NLSH trước khi xem xét sửa đổi Nghị định 84 về quản lý kinh doanh xăng dầu. Đặc biệt, Đề án "Nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển NLSH" cần sớm được phê duyệt và đẩy mạnh truyền thông.

Với đề xuất, ngoài việc nghiên cứu giống mới cho phát triển nguyên liệu sắn và kỹ thuật canh tác cho nông dân, cần nghiên cứu cơ chế cấp vốn tín dụng ưu đãi cho người trồng sắn của các DN kinh doanh NLSH, đại diện Bộ Tài chính cho biết, hiện Bộ đang xây dựng Dự thảo trình Quốc hội tại kỳ họp này sẽ áp dụng mức thuế 10% cho các dự án NLSH. Tới đây, Bộ Công Thương cũng sẽ ban hành danh mục sản phẩm, thiết bị trong nước sản xuất được để ngành thuế có căn cứ triển khai.