Không chủ quan với bệnh thủy đậu ở người lớn

Biến chứng nguy kịch

Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới T.Ư vừa tiếp nhận 2 ca thủy đậu biến chứng nặng. Cả hai đều là nam giới trẻ, trước đó hoàn toàn khỏe mạnh, không có bệnh nền, nhập viện kịp thời nhưng vẫn nhanh chóng rơi vào tình trạng nguy kịch, tiên lượng xấu.

Ca bệnh đầu tiên là bệnh nhân N.T.B, sinh năm 1994, không có tiền sử bệnh lý, hoàn toàn khỏe mạnh. Bệnh nhân nhập viện sau hai ngày khởi phát sốt cao kèm theo ban phỏng nước. Đến ngày thứ 3, khi xuất hiện các dấu hiệu tổn thương nặng hơn, bệnh nhân được chuyển lên BV tỉnh và tiếp tục được chuyển cấp cứu lên BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư vào ngày thứ 4.

Khi nhập viện, bệnh nhân đã trong tình trạng sốc nhiễm khuẩn nặng, suy đa tạng, rối loạn đông máu nghiêm trọng, phải dùng thuốc vận mạch liều cao và lọc máu cấp cứu. Mặc dù được hồi sức tích cực, nhưng chỉ sau 12 giờ điều trị, bệnh nhân không đáp ứng, tình trạng sốc trở nên kháng trị với mọi can thiệp, tiên lượng xấu, gia đình xin đưa về.

Kết quả xét nghiệm xác định bệnh nhân bị bội nhiễm tụ cầu vàng, loại vi khuẩn sinh độc tố mạnh, trên nền bệnh thủy đậu. Đặc biệt, chỉ số Procalcitonin (PCT), dấu hiệu quan trọng của nhiễm trùng huyết nặng, vượt ngưỡng máy đo (>100 ng/mL) cho thấy, tình trạng nhiễm trùng đã vượt tầm kiểm soát.

Bác sĩ Đặng Hoàng Điệp - Khoa Cấp cứu, BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, thủy đậu là bệnh do virus gây ra, tuy nhiên các bóng nước trên da khiến hàng rào bảo vệ tự nhiên bị phá vỡ, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Trong đó, tụ cầu vàng là loại vi khuẩn đặc biệt nguy hiểm, có thể sinh độc tố mạnh, gây sốc nhiễm khuẩn cấp tính, rối loạn đông máu, suy đa cơ quan và tử vong rất nhanh nếu không được xử trí kịp thời.

“Trường hợp này là minh chứng rõ ràng cho thấy bội nhiễm vi khuẩn sau thủy đậu có thể xảy ra ngay cả ở người trẻ, khỏe mạnh, không có bệnh nền và không hề chậm trễ trong điều trị” - bác sĩ Đặng Hoàng Điệp lưu ý.

Bệnh nhân thứ hai là anh M.S.H, 34 tuổi, trú tại Thanh Hóa, nhập viện trong tình trạng mắc thủy đậu nặng, với ban phỏng nước lan toàn thân, đặc biệt tập trung nhiều ở vùng đầu, mặt và cổ. Tại cơ sở y tế tuyến dưới, bệnh nhân được chẩn đoán thủy đậu bội nhiễm, có dấu hiệu suy gan và suy thận, nên nhanh chóng được chuyển đến BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư.

Khi nhập Khoa Hồi sức tích cực, bệnh nhân thở oxy qua mask (mặt nạ), nhưng ý thức đã giảm nhẹ, điểm Glasgow chỉ còn 13. Chỉ sau 3 giờ điều trị, tình trạng hô hấp suy sụp nhanh chóng, buộc phải đặt nội khí quản và thở máy. Bệnh nhân rơi vào sốc nhiễm khuẩn, phải lọc máu cấp cứu và điều trị hồi sức tích cực.

Bác sĩ Trần Văn Quý - Trung tâm Hồi sức tích cực, BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, bệnh nhân có tình trạng nhiễm trùng huyết rất nặng, với bạch cầu tăng cao tới 17.000/mm³ (bình thường 4.000–10.000), Procalcitonin (PCT) tăng vọt tới 260 ng/mL (bình thường <0,05 ng/mL). Bệnh nhân bị suy gan nặng, men gan tăng cao, kèm theo suy thận cấp với lượng nước tiểu giảm rõ rệt, buộc phải lọc máu ngay từ đầu.

Dù được điều trị tích cực, tình trạng sốc vẫn diễn biến nặng, phải dùng phối hợp hai loại thuốc vận mạch liều cao và đặt ECMO để hỗ trợ tuần hoàn. Sau can thiệp, một số chỉ số sinh tồn có dấu hiệu cải thiện, nhưng chức năng hô hấp vẫn rất kém. Bệnh nhân được duy trì lọc máu liên tục, ECMO, thở máy và dùng kháng sinh phổ rộng để kiểm soát bội nhiễm. Bệnh nhân vẫn trong tình trạng nguy kịch.

Trường hợp này cho thấy, bệnh thủy đậu diễn tiến nhanh chóng đến suy hô hấp, suy gan, suy thận và suy đa cơ quan, đặc biệt nếu xuất hiện bội nhiễm vi khuẩn.

Bác sĩ Trần Văn Quý cảnh báo, thủy đậu là bệnh lành tính. Tuy nhiên, nếu không may xảy ra biến chứng như viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng da hoặc bội nhiễm vi khuẩn nguy hiểm như tụ cầu vàng… người bệnh có thể rơi vào nguy kịch rất nhanh, thậm chí tử vong, ngay cả khi trước đó hoàn toàn khỏe mạnh, không bệnh nền.

Tiêm vaccine thủy đậu – biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, bệnh thủy đậu không thể xem nhẹ, người dân cần chủ động phòng ngừa bằng cách tiêm vaccine, đặc biệt với trẻ em và phụ nữ chuẩn bị mang thai. Nếu phát hiện các dấu hiệu bệnh, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng cách, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc nam hay thuốc bắc tại nhà.

Theo bác sĩ Nguyễn Quang Huy - Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai, những năm gần đây, thủy đậu là một trong 5 bệnh có tỷ lệ nhiễm cao nhất tại Việt Nam. Đây là bệnh truyền nhiễm, do virus Varicella Zoster gây ra và có thể bùng phát thành dịch. Virus gây bệnh thủy đậu lây chủ yếu qua đường hô hấp, không khí. Người dễ bị nhiễm bệnh nếu hít phải những giọt nước bọt bắn ra khi bệnh nhân ho, hắt hơi... Tất cả người chưa có kháng thể với virus đều có nguy cơ nhiễm bệnh.

“Nhiều người chủ quan cho rằng, người lớn không mắc thủy đậu. Nếu có nhiễm bệnh thì cũng tự khỏi và không để lại biến chứng. Tuy nhiên, trên thực tế, khi mắc bệnh, tỷ lệ xảy ra biến chứng và tử vong cao hơn ở người lớn. Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai từng tiếp nhận điều trị cho nhiều người lớn mắc thủy đậu, trong đó đã ghi nhận nam thanh niên 32 tuổi tử vong do biến chứng viêm phổi, suy gan” - bác sĩ Nguyễn Quang Huy cảnh báo.

Triệu chứng thủy đậu ở người lớn cũng giống với trẻ em, nhưng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi biến chứng. Bệnh tiến triển thông qua các triệu chứng ban đầu từ 1 - 3 tuần sau khi tiếp xúc với virus, như sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, đau nhức cơ thể và đầu. Những triệu chứng này thường bắt đầu một hoặc hai ngày trước khi xuất hiện phát ban. Với người lớn, số mụn nước dao động từ 250 - 500 nốt.

Theo một số nghiên cứu về việc điều trị bệnh thủy đậu đối với người lớn, các trường hợp nặng và tử vong chiếm khoảng 10,4%. Đây là một tỷ lệ cao đối với bệnh đã có vaccine điều trị. Đặc biệt, thai phụ nhiễm thủy đậu có nguy cơ viêm phổi do virus varicella chiếm từ 10 - 20%, trong số người viêm phổi do virus này, nguy cơ tử vong lên đến 40%. Tỷ lệ tử vong ở phụ nữ mang thai mắc bệnh thủy đậu cao nhất trong số những người lớn nhiễm bệnh này. Ngoài ra, phụ nữ mang thai bị thủy đậu có thể lây truyền cho thai nhi qua nhau thai hoặc lây sau khi sinh nở.

“Các bệnh nhân có miễn dịch yếu, đang dùng thuốc corticoid, thuốc điều trị ung thư, đang xạ trị hay bị đái tháo đường khi mắc thủy đậu sẽ dễ chuyển nặng và biến chứng. Ngoài ra, với những trường hợp khỏe mạnh cũng không nên chủ quan. Khi mắc bệnh cần đến cơ sở y tế để bác sĩ có chuyên môn chẩn đoán và điều trị kịp thời” - bác sĩ Nguyễn Quang Huy lưu ý thêm.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, người dân không nên chủ quan với bệnh thủy đậu. Nếu thấy sốt cao kéo dài, ban mọc nhanh và dày, kèm theo dấu hiệu nhiễm trùng da, khó thở, nôn nhiều, lơ mơ hay rối loạn ý thức… cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời. Những người thuộc nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người trên 60 tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền như tiểu đường, xơ gan, suy giảm miễn dịch… càng cần đặc biệt lưu ý. Tiêm vaccine thủy đậu là cách phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như các biến chứng nặng nề, nguy hiểm đến tính mạng.