Hồ sơ cấp Phiếu Lý lịch tư pháp gia tăng đột biến
Tại Hà Nội, nếu như trước đây, bộ phận một cửa của Sở Tư pháp Hà Nội tiếp nhận trung bình khoảng 300 - 350 hồ sơ tư pháp/ngày thì trong thời gian qua, hồ sơ gia tăng đột biến; trong đó, nhiều người dân trực tiếp đến yêu cầu cấp Phiếu Lý lịch tư pháp.
Ngày 7/4, UBND TP Hà Nội đã có công văn gửi Sở Tư pháp, Sở TT&TT, Bưu điện TP, UBND các quận, huyện, thị xã về việc tăng cường thông tin, tuyên truyền hướng dẫn công dân thực hiện thủ tục cấp Phiếu Lý lịch tư pháp.
Theo đó, để đảm bảo việc công dân thực hiện thủ tục cấp Phiếu Lý lịch tư pháp được nhanh chóng, kịp thời, thuận lợi, giảm tải việc xếp hàng chờ đợi, UBND TP Hà Nội đã giao Sở TT&TT, UBND các quận, huyện, thị xã tăng cường việc thông tin, tuyên truyền đến người dân về việc thực hiện thủ tục cấp Phiếu Lý lịch tư pháp tại các bưu cục, điểm tiếp nhận hồ sơ của bưu điện TP để giảm tải số lượng công dân đến trụ sở Sở Tư pháp trong giai đoạn hiện nay.
Trung tâm Lý lịch tư pháp Quốc gia đã có công văn gửi các sở tư pháp tăng cường công tác cấp Phiếu Lý lịch tư pháp; trong đó có các khâu tổ chức sắp xếp, tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả cho người dân, làm sao đảm bảo đúng thời gian luật định hoặc sớm hơn, tăng cường cải cách hành chính. Ngoài ra, hướng dẫn thêm các phương thức, đặc biệt là thực hiện trực tuyến…
Giám đốc Trung tâm Lý lịch tư pháp Quốc gia Nguyễn Quốc Hùng
Bên cạnh đó, hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục cấp Phiếu Lý lịch tư pháp trên Cổng dịch vụ công trực tuyến và nộp hồ sơ qua dịch vụ bưu chính công ích theo quy định. Đồng thời, giao bưu điện TP cam kết, đảm bảo các yêu cầu, điều kiện, bảo mật thông tin của công dân trong quá trình tiếp nhận hồ sơ qua dịch vụ bưu chính công ích theo quy định của pháp luật; thực hiện tiếp nhận nhanh chóng, kịp thời, tránh thất lạc hồ sơ của công dân.
Theo đại diện Sở Tư pháp Hà Nội, đơn vị tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính nhiều lĩnh vực, gồm: Hộ tịch; Quốc tịch; Đấu giá tài sản; Lý lịch tư pháp; Hòa giải thương mại; Nuôi con nuôi; Quản tài viên; Công chứng; Luật sư; Giám định tư pháp; Thừa phát lại…
Lý lịch tư pháp là một trong những thủ tục hành chính được Sở Tư pháp tiếp nhận, giải quyết. Tuy nhiên, trong thời gian qua, lĩnh vực này gia tăng đột biến hồ sơ, có đông người đến thực hiện thủ tục. Theo lãnh đạo Trung tâm Lý lịch tư pháp Quốc gia, không riêng Hà Nội mà tại nhiều địa phương có hồ sơ cấp Phiếu Lý lịch tư pháp gia tăng đột biến, như tại TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Nghệ An...
Lạm dụng yêu cầu Phiếu Lý lịch tư pháp
Về nguyên nhân lĩnh vực lý lịch tư pháp có hồ sơ tăng đột biến trong thời gian qua, theo đại diện Sở Tư pháp Hà Nội, một số cơ quan đang lạm dụng, yêu cầu người dân phải thực hiện thủ tục cấp Phiếu Lý lịch tư pháp khi thực hiện bổ nhiệm, chuyển công tác…
Luật Lý lịch tư pháp không quy định thời hạn giá trị Phiếu Lý lịch tư pháp nhưng qua kiểm tra, có DN yêu cầu người lao động sau 6 tháng làm việc phải có phiếu mới, dù người này vẫn làm việc bình thường tại DN.
Đồng quan điểm, Giám đốc Trung tâm Lý lịch tư pháp Quốc gia Nguyễn Quốc Hùng thừa nhận, một trong những nguyên nhân cấp Phiếu Lý lịch tư pháp tăng đột biến là do nhu cầu lao động việc làm sau thời kỳ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, dẫn đến ùn ứ…
Sau đại dịch Covid-19, nhu cầu du học, xuất khẩu lao động, các hoạt động sản xuất gia tăng. Nhiều cơ quan, DN yêu cầu người lao động nộp Phiếu Lý lịch tư pháp trong hồ sơ xin việc là nguyên nhân khiến số lượng yêu cầu cấp phiếu tăng vọt. Chỉ 4 tháng đầu năm 2023, số phiếu cấp trên toàn quốc đã gần bằng số phiếu của cả năm 2021.
Theo Luật Lý lịch tư pháp, Phiếu Lý lịch tư pháp là phiếu có giá trị chứng minh cá nhân có hay không có án. Phiếu được yêu cầu theo đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên, Phiếu Lý lịch tư pháp đang bị các tổ chức, cá nhân lạm dụng tràn lan, gây sức ép tới các cơ quan cấp phiếu.
Phiếu Lý lịch tư pháp hiện có 2 mẫu: Phiếu số 1 sẽ ghi không có án tích đối với những trường hợp án tích đã được xóa; Phiếu số 2 ghi đầy đủ án tích dù đã được xóa hay không được xóa. Mặc dù phiếu số 2 chỉ cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng và cá nhân, không phục vụ cho các mục đích khác nhưng trên thực tế, nhiều DN vẫn yêu cầu trong hồ sơ tuyển dụng phiếu số 2.
Trước tình hình này, để đảm bảo nhu cầu cấp phiếu của người dân, Bộ Tư pháp đã có chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan cấp phiếu tại các địa phương đảm bảo nhân lực và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin.
Bộ Tư pháp cho biết không khuyến khích việc yêu cầu cấp Phiếu Lý lịch tư pháp tràn lan, không thực sự cần thiết và không đúng mục đích theo quy định của pháp luật. Đặc biệt, Phiếu Lý lịch tư pháp số 2 - ghi đầy đủ án tích, dù đã được xóa hay không được xóa. Vì việc này ảnh hưởng đến quyền và lợi ích người dân.
Bộ Tư pháp khẳng định, Luật Lý lịch tư pháp không đặt ra yêu cầu cấp Phiếu Lý lịch tư pháp. Những yêu cầu cấp Phiếu Lý lịch tư pháp phải có quy định cụ thể pháp luật chuyên ngành. Trước mắt, cần có những quy định để kiểm soát tốt hơn tình trạng yêu cầu Phiếu Lý lịch tư pháp không đúng mục đích và xử lý việc lạm dụng như hiện nay.
Tại buổi đối thoại với công nhân lao động Thủ đô chiều 18/5, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh yêu cầu lãnh đạo Sở Tư pháp Hà Nội xử lý tình trạng người dân xếp hàng xin xác nhận lý lịch tư pháp và hướng giải quyết dứt điểm. Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhấn mạnh, tổ chức, DN nào yêu cầu lao động 6 tháng phải đi xin Phiếu Lý lịch tư pháp một lần là “lợi dụng kẽ hở hành dân”. Đồng thời, yêu cầu lãnh đạo Sở Tư pháp rà soát từng trường hợp, làm việc với DN, tổ chức và báo cáo lại TP để chấn chỉnh.
Thời gian vừa qua, trước tình trạng số lượng hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu Lý lịch tư pháp tăng đột biến, Sở Tư pháp Hà Nội đã bố trí thêm cán bộ hỗ trợ, tăng số người tiếp nhận, xử lý hồ sơ. Đồng thời, điều chỉnh thời gian tiếp nhận hồ sơ, hỗ trợ tối đa cho công dân. Mặc dù lượng hồ sơ nộp trực tiếp vẫn đông nhưng công dân đến thực hiện thủ tục đều được tiếp nhận trong ngày, được trả kết quả đúng hẹn. Mặc dù có những lúc phần mềm trục trặc, cán bộ ở bộ phận một cửa vẫn phải tiếp nhận, nhập máy tính thủ công vào thời gian ngoài giờ.
Sở Tư pháp Hà Nội đã đề xuất, báo cáo Bộ Tư pháp nghiên cứu, tổng hợp, rà soát đề nghị cấp có thẩm quyền ban hành các quy định về mục đích, yêu cầu của việc sử dụng Phiếu Lý lịch tư pháp để tránh việc các cơ quan, đơn vị, tổ chức, DN lạm dụng, yêu cầu người dân nộp Phiếu Lý lịch tư pháp trong trường hợp không cần thiết.
Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương
