Không gian công cộng Hà Nội đang chịu nhiều sức ép

Khi các không gian ngoài trời bị xâm lấn, các đại siêu thị ngột ngạt lại trở thành không gian công cộng mới của người dân thành thị. Điều này đáng phải làm chúng ta suy nghĩ và cần có sự nhận thức lại về giá trị của KGCC trong TP của toàn xã hội cũng như đưa ra những giải pháp để bảo tồn, phát triển những không gian chung này.

Tại buổi toạ đàm với chủ đề “Không gian công cộng và sự tham gia của người dân” được Nhóm làm việc vì sự tham gia của người dân (PPWG) tổ chức vào ngày 4/9, anh Nguyễn Tiêu Quốc Đạt (doanh nghiệp xã hội Think Playgrounds) chia sẻ: "Khi những đứa bé chơi cùng nhau trong những không gian công cộng, một đời sống nội tâm mạnh mẽ sẽ được hình thành. Không gian công cộng tạo ra sự bền bỉ, dẻo dai của mối quan hệ. Người lớn xây dựng các mối quan hệ thân thiết, còn trẻ em thì có ký ức đẹp về tuổi thơ và đó là nguồn năng lượng cực mạnh cho những đứa bé vượt lên cú sốc tâm lý trong quá trình trưởng thành".

Theo phân tích của PGS.TS Phạm Quỳnh Phương (Viện nghiên cứu Văn hoá), KGCC có vai trò rất quan trọng đối với một TP, bởi vì KGCC được biết đến như là một “phòng khách” của một đô thị. Chính vì thế, các không gian công cộng đóng vai trò tối quan trọng cho sự tương tác của con người với con người, con người với thiên nhiên, cho sự lưu giữ các ký ức chung và việc tạo dựng nên các biểu tượng gắn với một TP.

Tuy nhiên, KGCC của Hà Nội đang bị thu hẹp do quá trình đô thị hoá diễn ra nhanh chóng, nhiều khu đô thị mới mọc lên trong khi diện tích đất dành cho mục đích công cộng không được chú trọng. Bên cạnh đó, KGCC còn đang bị hiện tượng thương mại hoá, tư nhân hoá. Diện tích vỉa hè bị lấn chiếm bởi các hộ kinh doanh do sự phân biệt về công/tư là không rõ ràng. Nhiều người vẫn quan niệm vỉa hè là của riêng. Trong khi nhiều nơi KGCC phải nhường chỗ cho những bãi đỗ xe hay việc mở rộng hạ tầng giao thông.

Thời gian gần đây Nhà nước và các cấp chính quyền cũng đã có những sự quan tâm nhát định đến KGCC như: diện tích trồng cây xanh được mở rộng, số lượng các công viên nhiều hơn, phố đi bộ… nhưng diện tích cho KGCC vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của người dân. “Trong cuộc đấu tranh để giành lại các KGCC và vận hành nó tốt trong TP thì sự tham gia của cộng đồng là điều phải làm chứ không phải là một sự lựa chọn, bởi một mình chính quyền sẽ không thể lo hết. Cần phải có sự liên kết giữa những nhà quản lý đô thị với các doanh nghiệp để tạo nên nhiều hơn các KGCC cho người dân” - PGS.TS Phạm Quỳnh Phương nhấn mạnh .

Phân tích về mối liên hệ giữa KGCC và vấn đề sức khoẻ của người dân, ông Đinh Đặng Hải- chuyên gia cao cấp của tổ chức Health- Bridge, ngoài lợi ích thường thấy về môi trường, kinh tế thì KGCC có lợi ích rất quan trọng về sức khoẻ. Trong quá trình đô thị hoá, không gian để người dân thực hiện các hành vi có lợi cho sức khoẻ thể chất như các cụ già tập thể dục hay các cháu nhỏ vui chơi là rất ít, điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ.

Ở trẻ em, tình trạng béo phì rất nghiêm trọng, trong khi người già có thể mắc các bệnh về tim mạch. Với những người già còn là về vấn đề giao tiếp xã hội. “Chính vì vậy mà chúng tôi và WHO đặt mục tiêu nâng cao sức khoẻ cho người dân. Các vấn đề về sức khoẻ của dân số đô thị cần phải được quan tâm nếu không sẽ làm giảm chất lượng cuộc sống của dân số toàn cầu”- ông Hải cho biết.

Ngoài ra, các KGCC đô thị là linh hồn, điểm đến quan trọng hay nói cách khác là phong khách của người dân đô thị. Chính vì vậy, ông Đinh Đặng Hải cho rằng, khi thiết kế, xây dựng các KGCC, các nhà quản lý, quy hoạch nên tham khảo ý kiến của những người dân, những người sẽ trực tiếp sử dụng các không gian đó.