Tiếp tục Chương trình phiên họp giữa 2 đợt của Kỳ họp thứ 6, chiều 16/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau trong Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi).
Tăng cường quản lý chặt chung cư mini
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý một số vấn đề lớn trong Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, sau khi Quốc hội thảo luận về Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6, Thường trực Ủy ban Pháp luật đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan hữu quan tổng hợp, giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật theo ý kiến các đại biểu Quốc hội.
Theo đó, Điều 57 về nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân (chung cư mini) đã được chỉnh lý để khắc phục các tồn tại, hạn chế thời gian qua, tăng cường quản lý chặt chẽ nhưng vẫn bảo đảm đáp ứng nhu cầu của một bộ phận người dân đối với loại hình nhà ở này.
Cụ thể, không quy định các yêu cầu riêng mà dẫn chiếu điều kiện quản lý loại hình nhà ở này đến các yêu cầu về nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành, yêu cầu của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy. Dự thảo Luật cũng phân cấp cho UBND cấp tỉnh quy định về đường giao thông để phương tiện chữa cháy thực hiện nhiệm vụ chữa cháy tại nơi có nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân; bổ sung quy định điều chỉnh với các loại hình nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ mà có mục đích hỗn hợp cả bán, cho thuê mua, cho thuê để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Dự thảo Luật quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội thuê.
Ưu đãi dành cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội tại điểm d, khoản 2, Điều 85 được điều chỉnh theo hướng kế thừa quy định của pháp luật nhà ở hiện hành, để bổ sung quyền được xây dựng cả nhà ở thương mại trong quỹ đất 20% của tổng diện tích đất ở trong phạm vi dự án, nhưng chủ đầu tư phải nộp tiền sử dụng đất đối với phần diện tích này theo quy định của pháp luật về đất đai.
Dự thảo Luật quy định về xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp tại Điều 94; không quy định về nhà lưu trú công nhân ngoài khu công nghiệp theo đề nghị của Bộ Xây dựng tại Văn bản số 5204/BXD-QLN ngày 13/11/2023 về việc bổ sung đánh giá tác động chính sách đối với một số nội dung trong Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi).
Dự thảo cũng đã bổ sung khoản 3, Điều 95 về việc dự án đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp phải được Ban Quản lý khu công nghiệp chấp thuận chủ trương đầu tư, chấp thuận nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư để bảo đảm thống nhất với Luật Đầu tư.
Không hợp thức hóa sai phạm chung cư mini
Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, vừa qua số lượng ý kiến tham gia cho Dự thảo Luật nhiều, sau phiên họp đã có quá trình nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật rất công phu. Cho đến nay, cơ bản tiếp thu, đạt được sự đồng thuận cao của các cơ quan, tổ chức liên quan.
Gợi ý các vấn đề thảo luận, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, một là các nội dung chính đã được tiếp thu, chỉnh lý, trong đó, một số nội dung qua thảo luận nhận được sự đồng thuận của đa số đại biểu Quốc hội như quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho người lao động tại Khoản 4 Điều 80; Điều 94 về nhà lưu trú cho công nhân trong khu công nghiệp quy định mở nhưng có kiểm soát từng bước. Quy định về nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân (chung cư mini) với tinh thần tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nhà ở nhưng không hợp thức hóa sai phạm….
Liên quan đến tranh chấp về quỹ bảo trì, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, hiện cả nước có khoảng 5.587 nhà chung cư (tính đến tháng 11/2022), có 85 nhà chung cư có tranh chấp về quỹ bảo trì, khi có tranh chấp thì phải có động thái vào cuộc của chính quyền và có biện pháp cưỡng chế. Do đó, trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, Ủy ban Pháp luật đã trao đổi với Bộ Xây dựng về vấn đề này, nếu quy định ủy quyền cho huyện ngay trong luật thì trong một số trường hợp UBND cấp huyện không đủ năng lực thực hiện việc này.
Vì vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị quy định cho phép UBND cấp tỉnh khi cần thiết, nếu đơn vị cấp dưới đủ năng lực thì được ủy quyền để tạo sự linh hoạt. Ở các đô thị lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh có thể ủy quyền cho chính quyền các quận thực hiện vì đủ năng lực.
Hai là một số vấn đề lớn xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nhà ở thuộc tài sản công Điều 13, quản lý, sử dụng tài sản ở nhà ở thuộc tài sản công Điều 125, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, xem xét cho ý kiến về phương án xử lý của Ủy ban Pháp luật và cơ quan chủ trì soạn thảo; về bổ sung đối tượng thuê nhà ở công vụ tại Điều 45....
Bên cạnh đó, qua nghiên cứu Dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội nhận thấy, có một số nội dung đề nghị các cơ quan cho ý kiến thêm như quy định về các hành vi bị nghiêm cấm tại khoản 7 Điều 3: “Cấm chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở ủy quyền hoặc giao cho bên tham gia hợp tác đầu tư”. Có một số ý kiến cho rằng là việc cấm ủy quyền ở đây cần phải có rà soát, cân nhắc kỹ vì có thể chưa phù hợp với quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 và Dự thảo Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi). Do đó, đề nghị các cơ quan nghiên cứu rà soát lại nội dung này tránh việc có thể ảnh hưởng đến quyền của chủ đầu tư và tạo ra rào cản trong khi thực hiện giao dịch nhà ở trên thị trường. Có thể quy định chặt chẽ hơn về điều kiện để ủy quyền.
Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị xem xét tính khả thi của quy định về cưỡng chế bàn giao quỹ bảo trì nhà chung cư tại Điều 154. Nghiên cứu thêm những nội dung này về hợp đồng mua bán nhà ở giữa chủ đầu tư và người mua tại khoản 4 Điều 191 có quy định trách nhiệm Bộ Xây dựng trong việc quy định nội dung mẫu hợp đồng…
Quan tâm bố trí nhà công vụ, đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Điều 45 của Dự thảo Luật quy định về nhà công vụ cho cán bộ, công chức nhà nước. Tuy nhiên, quy định này còn chưa thấu đáo, còn bất cập. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần có cái nhìn dài hạn trong việc bố trí nhà công vụ, đảm bảo chính sách xuyên suốt, lực lượng vũ trang, cơ yếu thì có chính sách ưu tiên phù hợp.
Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, việc dành đủ nguồn lực cần theo lộ trình phát triển của kinh tế - xã hội, Chính phủ tính toán cụ thể, điều quan trọng là phải đảm bảo chính sách được thực hiện xuyên suốt, giúp cán bộ, công chức, đặc biệt trong ngành an ninh, quốc phòng, cơ yếu yên tâm công tác, qua đó, thu hút nhân tài vào cơ quan nhà nước, đáp ứng nhu cầu thực tế.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định bày tỏ băn khoăn về vấn đề nhà ở công vụ. So với luật hiện hành, Dự thảo Luật hiện tại đã có hướng tiếp cận mở đối với vấn đề này. Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, việc tiếp cận nhà ở công vụ đối với cán bộ công tác còn hạn chế, khó đáp ứng được yêu cầu thực tế; hiện đang có hướng giải quyết cho vấn đề này, tuy nhiên nếu mở rộng hết các đối tượng được sử dụng thì không có đủ nguồn nhà ở công vụ cho các lực lượng.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung nội dung: bố trí tùy theo quỹ nhà ở công vụ của lực lượng vũ trang hoặc của địa phương; với số cán bộ điều động, luân chuyển, giao Bộ trưởng và Chủ tịch tỉnh xem xét cân nhắc bố trí thêm cho các trường hợp khác.
Báo cáo thêm tại phiên họp, về đối tượng thuê nhà ở công vụ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Dự thảo Luật trước đây Chính phủ gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội không có quy định về điều kiện được thuê nhà công vụ ở vùng sâu, vùng xa. Hiện nay trong Dự thảo Luật mới đã mở rộng với các đối tượng là cấp phó trưởng ngành cấp tỉnh, cấp huyện, phó chủ tịch huyện, phó giám đốc sở… thì được bố trí nhà ở công vụ. Đối với lực lượng vũ trang, Chính phủ cũng rất ủng hộ việc bổ sung đối tượng là công nhân, viên chức của Bộ Quốc phòng và cán bộ cơ yếu.
Liên quan đến nội dung về hiệu lực thi hành của Dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị bày tỏ mong muốn những nội dung liên quan đến nhà ở xã hội sẽ có hiệu lực sớm hơn, để đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội trong điều kiện hiện nay, khi nguồn cung nhà ở xã hội đang rất thiếu.
Tại phiên họp, trao đổi về chính sách nhà ở xã hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cũng khẳng định, cần tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc quy định về 20% diện tích nhà ở thương mại trong khu nhà ở xã hội. Mặc dù quy định như vậy nhằm thu hút nguồn lực đầu tư xã hội hóa những cũng xuất hiện một số vấn đề bất hợp lý phát sinh trong quá trình thực hiện.
Kết luận nội dung thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận về cơ bản việc tiếp thu giải trình là phù hợp. Đồng thời, đề nghị tập trung giải trình thuyết phục một số nội dung như nhà ở lưu trú ngoài khu công nghiệp hay quy định về Tổng Liên đoàn Lao động làm chủ đầu tư nhà ở xã hội…
Đối với một số nội dung khác, Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát kỹ lưỡng điều khoản chuyển tiếp, thời điểm áp dụng, một số nội dung như về nhà ở xã hội có thể có hiệu lực thi hành sớm hơn.
